Conciencia, identidade e construción nacional

As eleccións municipais do pasado 28 de maio confirman unha fase de medre e consolidación da confianza do electorado galego no nacionalismo representado polo BNG. Se atendemos aos resultados desde o ano 2003, no que o nacionalismo acadou o seu mellor resultado neste tipo de convocatorias, podemos comprobar a recuperación após anos de devalo. De feito, nas eleccións locais do ano 2003 o BNG acadara 325.331 votos e 595 concelleiros. Na convocatoria de 2007 obtivo 315.279 votos e 661 concelleiros. En 2011 foron 261.466 votos e 589 concelleiros. No 2015 tivo 190.158 e 468 concelleiros. Nas eleccións de 2019 logrou 194.365 votos e 456 concelleiros e nestas últimas sobre 250.000 votos e 590 concelleiros. Vén sendo un lugar común considerar que nas eleccións locais o voto está pouco influído polo nesgo ideolóxico e si máis marcado polo perfil persoal dos e das candidatas así coma pola eficiencia na xestión. Mais cómpre estar alerta perante enfoques que presentan a desafección ideolóxica e política coma aspectos non só descritivos, senón tamén desexábeis. Sobre todo sabendo que o discurso do apolíticismo agacha, baixo o mito dunha pretendida neutralidade, tanto o compromiso político con opcións baseadas en modelos ideolóxicos conservadores coma na naturalización do hexemonismo español. En realidade, o mito do apoliticismo de xestión favorece que a actuación política fique presa do marco dominante alén de reafirmar os valores e as ideas conservadoras que o lexitiman. O sentido do voto Nin os logros electorais nin a xestión abondan per se para asentar os éxitos ou garantir avances cara a un futuro de soberanía nacional. Non hai dúbida de que as eleccións representan unha notábel oportunidade para avanzar nos procesos de construción nacional das nacións sen Estado. Gañar presenza nas institucións, incrementar a capacidade para realizar políticas propias e acentuar as demandas de recoñecemento foron e son aspectos salientábeis nos procesos de afirmación e resistencia fronte aos Estados que se fixeron sobre a base da uninacionalidade. Porén, nin os logros electorais nin a xestión, por boa que esta sexa, abondan per se para asentar os éxitos ou para garantir avances cara un futuro de soberanía nacional. Cómpre ter presente que o sentido do voto reflicte, en gran medida, valores, ideoloxía e identidades, o que se pode comprobar tamén nestas eleccións. Por isto, se en paralelo non se produce un medre na conciencia nacional, todos os logros poden esvaer facilmente derramándose o tempo e os esforzos que a súa consecución custou. Un déficit de conciencia nacional implica que a opción nacionalista se desenvolva nunha situación de precariedade que se pon de manifesto, especialmente, en dous aspectos. Por unha banda, a vulnerabilidade perante as arremetidas do españolismo. As mentiras, descualificacións e manipulacións deseñadas para desacreditar a imaxe do nacionalismo son moi difíciles de combater se non se conta cunha masa crítica capaz de contrarrestar, confrontar e respostar activamente as campañas orquestradas polos aparellos ideolóxicos e represivos do Estado. Por outra banda está a dificultade para manter e defender a implementación e execución de actuacións políticas por parte das institucións rexidas polo nacionalismo fronte á obstaculización permanente por parte dos poderes dun réxime que procura deslexitimar calquera acción de éxito do nacionalismo na xestión política. Amais destes hándicaps, cabe engadir que a febleza na conciencia nacional tradúcese en apoios inseguros e oscilantes nos procesos electorais que van xerar unha incerteza constante sobre a solidez institucional das forzas políticas nacionalistas. Conciencia nacional Pola contra, unha forte identidade e conciencia de país posibilita a fidelidade electoral ao nacionalismo así como unha maior capacidade para formular, explicar e desenvolver programas e proxectos centrados en facer políticas propias e non dependentes. A conciencia nacional e a loita polo recoñecemento constitúen tamén, polo seu compromiso coas liberdades e cos dereitos individuais e colectivos, o principal antídoto contra a reacción e a involución democrática. En todos os pobos e nacións que procuran o seu recoñecemento e soberanía, o nacionalismo político medra e consolídase se vai parello co desenvolvemento da identidade e da conciencia nacional. Politizar e concienciar, neste sentido, teñen de estar permanentemente presentes na nosa axenda.