A voltas coa Educación Sexual

A sexualidade "é un aspecto central do ser humano, presente ao longo de toda a súa vida" (OMS, 2006). En Sexoloxía denomínase "Feito Sexual Humano" a que a nosa existencia estea atravesada por unha calidade biográfica que vivimos durante todo o ciclo vital: somos seres sexuados. A sexualidade ten parte de bioloxía, pero tamén está psicolóxica e socialmente construída. Este "Feito Sexual Humano" é fonte de diferenzas, e polo tanto de riqueza e diversidade, en múltiples facetas da nosa existencia: identidades, afectos, desexos, comunicación, relacións, praceres, reprodución, convivencia, saúde, benestar... Desde unha perspectiva sexolóxica, a Educación Sexual é a educación dos sexos e das súas interaccións tanto íntimas como sociais. A Educación Sexual Integral (EIS), como a denomina a Unesco, é un proceso de ensinanza e aprendizaxe verbo dos aspectos cognitivos, emocionais, físicos e sociais da sexualidade. O obxectivo xeral da educación sexual é axudar a coñecerse, aceptarse, amarse a un mesmo e mesma, expresar a sexualidade de maneira satisfactoria e saudable, e relacionarse erótica e afectivamente para convivir con benestar e bo trato. Pornografía e afectos E neste proceso educativo deberíamos estar debruzadas familias e docentes; porén, a situación é ben distinta. Vexamos: na XI edición do Barómetro 2023, que sobre sexualidade realiza a marca de produtos sexuais Control entre mocidade de todo o Estado, atopámonos con que descendeu un 7% o uso do preservativo a respecto do ano 2022. Tres poderían ser as causas, como apunta Purificación Leal, presidenta da Sociedade Galega de Sexoloxía (Sogasex): os mozos non perciben os riscos como as persoas adultas, perdeuse o medo tanto á transmisión do VIH como á propagación das infeccións de transmisión sexual (que, con todo, van en aumento) e, ademais, a influencia da pornografía onde prima a erotización sobre a saúde sexual. Precisamente outro dato do Barómetro dinos que o 34% da xuventude galega non acode a revisións médicas neste eido e só o fai cando existe algún síntoma preocupante. Estes días coñeciamos pola prensa a existencia dun consumo considerable de "Viagra" (medicamento empregado para a disfunción eréctil en homes adultos) entre os mozos galegos e que, de modo sorprendente, pódese adquirir por Internet e nalgúns bares. Consultada a sexóloga Vanessa Rodríguez, considera que a obriga de responder ao rol marcado polo estereotipo masculino, moi reforzado na pornografía, leva aos mozos a ter medo de non cumprir coas expectativas de ereccións intensas e continuadas, que o consumo de alcol ou de estupefacientes pode poñer en perigo, e, asemade, porque continúa a existir un predominio do "coitocentrismo" nas relacións sexuais. Todo o anterior pon de manifesto o "reducionismo" con que se viven estas relacións, nas que o compoñente emocional e os sentimentos están ausentes. Velaí unha situación paradoxal (merecente de análise) respecto doutro dato significativo do Barómetro Control: o 74% da nosa mocidade considera necesaria a relación afectiva na sexualidade con outras persoas; porén, os datos do Ministerio do Interior apuntan un aumento dos delitos de violencia sexual, quer entre menores quer entre xente moza. Deberiamos, pois, preguntarnos que é o que está a medrar, os casos, as denuncias, a conciencia sobre este problema… Violencia sexual A violencia sexual é maioritaria nas relacións heterosexuais, onde a desigualdade e o exercicio do poder masculino son elementos básicos, mais tamén está presente nas parellas homosexuais, algo que non se consideraba até hai ben pouco. Ademais, nos menores, o número de vítimas é semellante entre nenos e nenas, pero isto varía coa idade, de xeito que na adolescencia a maioría das vítimas son mulleres, o mesmo que nas agresións en grupo, que supoñen a terceira parte das agresións sexuais. Entre as motivacións do agresor adolescente podemos considerar a necesidade de verificar a súa identidade sexual e sentirse poderoso Daquela, entre as motivacións do agresor adolescente podemos considerar a necesidade de satisfacer a libido, de verificar a súa identidade sexual e sentirse poderoso, de proxectar na outra persoa aquilo que rexeita ou que nalgún intre padeceu. Tamén podemos considerar a violencia sexual na adolescencia como algo relacional, como un "acto comunicativo" nesta sociedade de moral sexual cambiante. Estes foron algúns dos temas abordados polo psicólogo e Coordinador da Asociación para a Saúde Emocional na Infancia e na Adolescencia (Aseia) Ricardo Fandiño, na interesante xornada que vén de organizar recentemente en Ourense Sogasex, baixo o título de Perspectivas Contemporáneas da Violencia Sexual.