Máis un SOS da Atención Primaria

Máis profesionais e máis medios nos centros de saúde e nos Puntos de Atención continuada (PAC). A demanda da xunta de persoal da área sanitaria de Vigo foi explícita na noitiña desta quinta feira nas rúas de Vigo. Profesionais da sanidade pública retomaron as mobilizacións para exixir un novo modelo de Atención Primaria, acorde coas necesidades reais e as reivindicacións da cidadanía, chamada tamén a se manifestar e a "defender" un servizo esencial. "O que pasa na Atención Primaria repercute en toda a sanidade pública", afirma a Nós Diario Manuel González Moreira, voceiro da CIG-Saúde en Vigo e membro da xunta de persoal. Se afunden a Atención Primaria, afunden a calidade do traballo das profesionais e afunden a calidade dos servizos que se lle presta á cidadanía "Estase intentando culpar as traballadoras da Atención Primaria das dificultades de acceso aos centros de saúde, pero as profesionais non somos responsábeis. Somos vítimas igual que a cidadanía. Entendemos o seu enfado cando tardan 15 en darlles unha cita telefónica e outros 15 máis se ten que ser presencial". Pero a situación de incerteza que se xera nese escenario tamén afecta ao persoal dos centros, advirte, "xa que implica unhas dificultades de xestión" para as que reclaman solucións distintas das que se veñen dando. "Estamos no mesmo barco. Porque se afunden a Atención Primaria, afunden a calidade do traballo das profesionais e afunden a calidade dos servizos que se lle presta á cidadanía". Listas de espera A "batalla por recuperar a Atención Primaria" na área de Vigo comezou moito antes da pandemia, pero a Covid puxo de manifesto un déficit evidente de persoal e de recursos que veu comprometer aínda máis unha resposta "razoábel" ás demandas da poboación. A vivencia máis común para o conxunto das doentes que neste tempo procuraron unha resposta áxil por parte da súa médica foi a dificultade de acceso á Atención Primaria, vía telefónica ou presencial. "As listas de espera están aí. A demora media rolda as dúas semanas. E non abonda con dicir que vai haber consultas presenciais se non hai ocos nas axendas para meter eses pacientes nin hai profesionais para dar resposta a esas axendas que se van xerando". As grandes declaracións non modifican a realidade, recalca Manuel González Moreira. "Dicir que xa se pode acudir ao centro de saúde non cambia nada se non pos os medios necesarios; o único que fai é incrementar o nivel de ansiedade da cidadanía porque intenta pedir unha cita e o persoal administrativo dos centros non teñen onde cadralos". A mediados de setembro o Sergas abriu de novo a posibilidade de pedir cita presencial cos médicos e médicas de familia sen necesidade de pasar polo seu propio filtro, vía telefónica. Mais a normalidade pretendida pola Xunta, que malia todo non prevé recuperar unha presencialidade superior a 60%, non é tal, denuncia a xunta de persoal da área sanitaria de Vigo. "O que observamos é maior frustración entre as usuarias e impotencia por parte das profesionais, que non poden organizar dignamente as consultas". Sobrecarga O persoal sanitario advirte que por moito que se fagan axendas de 60 ou 70 pacientes, coas listas de agarda actuais e a sobrecarga asistencial acumulada, atender as doentes como esperan ser atendidas é inviábel. Tamén porque a Atención Primaria ten que dar resposta inmediata a moitas situacións que non están previstas nas axendas, que gañan prioridade e ocupan o tempo das profesionais. Necesitamos unha estrutura de Atención Primaria que planifique as necesidades dos centros, as necesidades do persoal e xestione os recursos económicos A sobrecarga que levan tanto tempo sinalando como principal inimiga dunha atención de calidade ten que ver co tempo de consulta mais co número de profesionais dispoñíbeis para levalas a cabo. "Cada consulta require o seu tempo e cada paciente necesita unha contorna relaxada para explicar que lle pasa". E iso, di González Moreira, exixe profesionais suficientes para repartir as citas con garantías asistenciais. "Pero o que estamos facendo é o contrario, encaixando toda a demanda nun número moi limitado de profesionais, que atenden moito máis do que sería natural". A proba máis próxima, o estío de 2021. "Foi o peor verán da historia. Con picos de máis de 4.000 pacientes Covid en seguimento desde a Atención Primaria, con moitas compañeiras de vacacións e de baixa e sen substitucións nin reforzos suficientes". Así, desde a área sanitaria de Vigo urxen recursos humanos, pero tamén "organización". "Necesitamos unha estrutura de Atención Primaria que planifique as necesidades dos centros, as necesidades do persoal e xestione os recursos económicos propios da Atención Primaria". Porque o que está pasando nos últimos anos, incide o voceiro da CIG-Saúde, é que a estrutura hospitalaria "consome todos os recursos". Modelo e atención integral Coa quinta vaga da Covid superada e unha situación epidemiolóxica favorábel, doentes e persoal sanitario reivindicaron nas rúas solucións reais ás solicitudes da cidadanía e das profesionais. "É o momento de retomar a Atención Primaria que queremos". E isto, concordan, require un cambio de modelo capaz de atender non só as demandas expresadas polos pacientes. "Se vén unha persoa porque lle doe o peito, o noso labor pasa por unha valoración integral da súa saúde". Non abonda con pór parches e actuar só sobre os síntomas. "Defendemos un modelo de Atención Primaria que actúe socialmente, capaz de modificar condutas de risco e de favorecer estilos de vida saudábeis". Esta visión global muda as perspectivas de futuro, pero tamén exixe tempo e recursos. Neste sentido, Manuel González Moreira reivindica o traballo de todas as profesionais que participaron no Consello Técnico de Atención Primaria, con propostas que irían nesta liña, pero sen consideración por parte da Xunta. Sanidade porfía no Plan galego de Atención Primaria, que xunto á estratexia "Por unha Atención Primaria vertebradora do Sistema de Saúde", impulsada pola Consellaría ao mesmo tempo que se desenvolvía o Consello Técnico, de costas a el, con expertos contratados a mantenta, constitúe "o marco sobre o que se sosterá o novo modelo a desenvolver neste nivel asistencial", asegurou onte a directora xeral de Planificación e Reforma Sanitaria, Estrella López-Pardo. "É un problema de modelo. Se queremos unha Atención Primaria puramente asistencialista que se dedique a recibir pacientes e derivalos ao hospital, o modelo actual pode valer. Pero non é o modelo que demanda a sociedade, que busca inmediatez e cada vez máis, calidade dos coidados, dos pacientes crónicos e das persoas maiores. Novos perfís Para as persoas manifestantes que se xuntaron en Vigo na noitiña desta quinta feira en defensa da sanidade pública, o cambio de modelo da Atención Primaria é inaprazábel e debe contar necesariamente coas profesionais que integran este nivel asistencial mais con todas as usuarias. Tamén require unha remodelación da áreas administrativas dos centros de saúde, cun "espazo digno" destinado ao persoal de servizos xerais, responsábel da xestión da información, cada vez máis importante. E require que non todo recaia nos e nas médicas de familia. "Hai que desenvolver as potencialidades doutras profesionais que temos na Atención Primaria", advirte o voceiro da CIG-Saúde en Vigo. "Enfermeiras, fisioterapeutas, hixienistas dentais teñen un traballo moito máis importante que facer". E destaca o papel das psicólogas clínicas, máis urxente que nunca ante a avalancha de consultas e problemas que están a observar. "Se a Atención Primaria non está desenvolvida para facer ben o seu traballo, incrementaranse as consultas hospitalarias innecesarias, saturando servizos con funcións propias. O que pasa na primaria repercute en toda a sanidade pública", conclúe.