O Sermos Galiza deste sábado 25 de xullo ofrece ás lectoras e aos lectores un número especial de 48 páxinas co ollar posto no Día da Patria Galega, un convite aberto e plural para tecermos a identidade galega de forma conxunta, desde as súas raíces até a actualidade, da man de especialistas en historia, música, etnografía, mitoloxía, feminismos e moito máis.
100 anos de celebración do Día da Patria Galega. Unha viaxe ás orixes do día nacional da Galiza é o título dunha das reportaxes que se publican neste Sermos Galiza. Da autoría do historiador Xosé R. Ermida, a seguir reproducimos unha parte:
“A celebración dunha xornada de festa e reivindicación nacional fixeron parte de vello da axenda dos nacionalistas galegos. Máis unha vez, a influencia dos cataláns, que viñeron celebrando o seu día nacional o 11 de setembro desde as décadas finais do século XIX, animou os adherentes das Irmandades da Fala a adoptar esta decisión, valorada a comezos do século XX polos membros da Liga Galega. As novas circunstancias organizativas do nacionalismo e a súa decisión de converterse nun movemento de masas rematarán por decantalos neste paso adiante.
Unha data con polémica
A decisión de conmemorar o 25 de xullo como Día da Patria Galega adoptouse na II asemblea nacionalista decorrida durante os días 7, 8 e 9 de novembro de 1919 en Compostela.
Os delegados das diferentes agrupacións das Irmandades da Fala, reunidos no inmóbel que actualmente ocupa o instituto compostelán Rosalía de Castro, aprobaron nas súas conclusións a celebración da "festa do emigrante, o día de Santiago" e instaron a súa organización e popularización pola militancia irmandiña.
A controversia sobre a data mantívose no tempo, apostando os nacionalistas de matriz máis laica en outras alternativas
Malia que a resolución aprobada no encontro non fixo referencia explícita á celebración do Día da Patria Galega, as posicións formuladas polos principais dirixentes da organización no debate non deixaron dúbidas das intencións reais.
A escolla do 25 de xullo como data da nosa festa nacional non estivo exenta de polémica, porén a escasa información sobre os debates da II asemblea nacionalista impídenos coñecer con exactitude o alcance da mesma.
O carácter confesional da data, asociada á figura do apóstolo Santiago, levou unha parte da militancia das Irmandades da Fala a discutir a súa oportunidade, até o punto de que o diario católico El Ideal Gallego, nun editorial publicado catro días despois do remate do plenario, felicitou os nacionalistas por optar polo 25 de xullo como "Día da Galiza".
A controversia sobre a data mantívose no tempo, apostando os nacionalistas de matriz máis laica en outras alternativas. Unha parte destes defenderon a celebración da festa nacional o 26 abril, data do aniversario do asasinato en Carral dalgúns dos dirixentes da revolución galega de 1846, na liña da proposta formulada polos membros da Liga Galega a finais do século XIX.
Pola súa banda, o nacionalismo da emigración, e moi particularmente aquel de posicións arredistas, festexou até finais dos anos 30, o 17 de decembro como o día nacional galego, por coincidir co aniversario da execución en Mondoñedo de Pardo de Cela polos Reis Católicos".