Unha viaxe ao canón do Sil

Contan que a Ribeira Sacra está de moda. Pero as modas son pasaxeiras e esta zona abrupta do interior é unha viaxe en si mesma. Coñecemos a historia de Peza do Rei, o viño polo que devecía Obama que chegou á Casa Branca e triunfou entre os comensais. Mais a Ribeira Sacra que viaxa fóra é só un lado da historia. O outro, aínda pouco estendido, constitúe o mundo que viaxa até a Ribeira Sacra. Sería o presidente dos Estados Unidos de América falando da viticultura en 40 grados de inclinación no canón dun río mentres o persoal escoita abraiado sen disimular o seu escepticismo. A vendima heroica é unha desas cousas marabillosas que se agochan detrás dun bo produto. É a excepción que demostra que a terra non sempre é de quen a traballa, senón traballada por quen pode. Este ano, ás duras condicións propias desta tradición da era dos romanos sumáronse as medidas contra o coronavirus: máscaras, distancia social e probas PCR. Volta ás viñas Con 62 anos, o artesán de Moaña Modesto Erquicia vendimou por segunda vez no canón do Sil, nos viñedos da adega Ponte da Boga. Antes fixérao na Cañiza, Ribadavia ou Salvaterra de Miño, e tamén en Francia, cando tiña 22 anos. O que comezou por iniciativa dunha amiga converteuse para el en toda unha experiencia que durou algo máis dun mes. "É unha aventura. Un día perdinme e cheguei a unha aldea onde había unha feira. De súpeto, atopei un grupo de profesionais filmando unha película no río, xente francesa, doutros lugares do Estado… Hai cousas que só pasan na vendima", conta. Aínda que afirma terse adaptado ben á dureza do traballo, recoñece que non é igual para el agora que hai 40 anos. "Non estamos pirados por vir aquí, pero ás veces prefeririamos ser cabras para subir e baixar. Hai moito esvarón, por voltas botan herba seca e hai que andar a facer equilibrios. Mais faise bastante ben. Sobre todo pensando que isto fixérono os antigos e que nós estamos enriba", conclúe. O vigués Rui Almeida, que traballou este ano nos viñedos de Regina Viarum e Aveleda, concorda con esta idea. "Hai que ter valor e mirar onde pisas. Pero co compañeirismo que temos aquí todo é menos duro", opina. A súa experiencia na vendima heroica comezou ou 2012 por iniciativa duns amigos de Málaga e, desde entón, repetiu case todos os anos. As medidas de prevención da Covid-19 non lle pasaron desapercibidas, tendo que traballar con máscara e gardando as distancias. O horario de traballo tamén mudou. "Antes comezabamos ás 8 horas da mañá, parabamos para xantar e rematabamos ás 18 horas, pero esta vez non fixemos parada e remataba ás 16 horas. O bo é que puidemos gozar máis do resto do día pola zona", engade. Calidade e caída en vendas A penúltima semana de setembro, o consello regulador da Ribeira Sacra contabilizaba preto de 3,5 toneladas de uva recollida, 2,8 só de mencía e 0,3 de godello, todas nun estado sanitario óptimo. A totalidade das adegas comezaran xa a vendimar e a actividade continuaba en 35 delas. O balance das adegas é, en xeral, positivo: pouca uva (arredor de 40% menos), alta calidade e moito grao. "Todo o que entrou na adega fíxoo nunhas calidades mi boas, cun bo grao alcohólico e unha boa acidez", explica Pedro Guímaro, propietario de Adegas Guímaro, aínda que salienta que foi unha vendima "o máis rápida posíbel" polas chuvias de finais de agosto e as semanas seguintes, de moita calor. "Un ano curto pode compensar o pasado, que foi moi abundante", relata. Fai tamén referencia ao impacto negativo da Semana Santa, "normalmente unha época moi boa, pero este ano, cos bares fechados, foi moi complicado vender". O fechamento dos bares polo confinamento e a crise actual na hostalaría está a notarse moito nas vendas de viño. Fernando González, propietario da Adega Algueira, calcula unha caída de entre 60% e 70% este ano. "Cos bares e a exportación fechados e as normativas cada día máis complexas contra o coronavirus, todo afecta. A ver se acaba todo isto e non nos volven confinar, porque así non se pode aguantar", advirte. No caso da adega Regina Viarum, a caída nas vendas foi de 40%. Iván Gómez, xerente desta, valora a situación actual como "igual ou máis parada que en marzo". Malia que a adega experimentou certa mellora na exportación en comparación co ano anterior, explica que "houbo máis dinamismo en xuño, xullo e parte de agosto, mais agora estase a notar o impacto negativo polos rebrotes e os confinamentos parciais". Patrimonio da humanidade "Temos 75% aínda na adega, cando este ano a estas alturas adoitamos ter só 25%", comenta pola súa parte Brais Verao, titular xunto coa súa irmá, Antía Verao, de Adega Verao, que traballa na viña Cividade. Amosa a súa preocupación polo posíbel abandono dos viñedos como consecuencia das dificultades económicas e de produción. "A xente que traballa por 2.000 ou 3.000 quilogramos abandona as viñas porque non compensa", indica. Na súa opinión, o hipotético nomeamento da Ribeira Sacra como patrimonio da humanidade o ano que vén podería traducirse nunha mala noticia "se se comezan a pór trabas a elementos que entorpezan o patrimonio, como postes ou raís". "O problema non é o turismo, senón os obstáculos que poidan vir", aclara. Fernando González é neste sentido máis optimista, e ve o impacto positivo que podería ter para a Ribeira Sacra a consideración da Unesco, aínda que matiza que "hai que manter a zona como hai 2.000 anos". "Se queremos dinamizar o rural, hai que facer cousas que respecten a identidade da zona e da paisaxe", engade. A vendima heroica é aínda un dos segredos mellor gardados da Galiza. A pesar das dificultades, as persoas que viven do produto estrela da Ribeira Sacra levan con orgullo a terra e a tradición, un tesouro aínda por descubrir cando o mundo viaxe, por fin, ao canón do Sil.