RVR: Paisaxe e memoria

RVR son as iniciais dos apelidos dos fundadores do estudio: Redondo, Valladares e Rodríguez. Alberto, José e Marcial son arquitectos e amigos, levan traballando xuntos case 20 anos. Proceden de diferentes lugares pero a afinidade e a amizade fóronos xuntando. Comezaron colaborando uns cos outros e co tempo consolidouse o actual equipo. A afinidade que os une baséase en ver a arquitectura dun mesmo xeito, teñen as mesmas teimas e intereses. As súas obras máis interesantes xiran ao redor da paisaxe e do patrimonio. Din que a súa forma de pensar está inevitabelmente vinculada ao territorio. Traballan aquí, e este é un factor determinante. O noso: patrimonio, paisaxe e tecnoloxía son o seu punto de partida, tanto que rehabilitan unha vivenda tradicional como que proxectan un novo museo. Non distinguen rehabilitación de novos edificios. Consideran que a estratexia é a mesma: "Cremos que non hai obras novas. Se atendemos á realidade, sempre hai algo ao que dar continuidade. A parcela, a historia do lugar, a topografía, os edificios próximos ou os camiños son froito das persoas. Son artificios que lle deron carácter ao sitio. Nós buscamos sempre a ancoraxe na realidade de cada lugar" di José. Desenvolven a súa obra próxima a unha arquitectura atemporal, lonxe de modas: "Practicamos a contención formal. Buscamos o carácter atemporal dos edificios. Que aguanten o paso do tempo. Hai moitas obras que aos poucos anos están desfasadas", comenta Marcial. Ter traballado moito sobre patrimonio fíxoos reflexionar sobre o paso do tempo na arquitectura. "A arquitectura vaise renovando cada certo tempo, especialmente sobre os edificios que teñen un valor histórico. Cada 50 anos intervense, a cada xeración tócalle actuar sobre eles". RVR Como se fai algo novo sobre un edificio de cinco séculos? É un debate tan antigo como a idea de patrimonio histórico: como se intervén no pasado? Uns din que intentando imitalo, que non se note o novo. Outros cren que é necesario rachar coa historia, facendo algo rabiosamente distinto. O camiño do medio é unha posición crítica e tranquila. Sen imitar o pasado mais sen chamar a atención. RVR denominan iso "sinceridade construtiva". Os seus edificios deixan ás claras as súas intencións, cada material maniféstase como é. A aparencia do edificio explica a súa esencia. Se hai formigón, vese o formigón, non se oculta. Se hai madeira, vese a madeira, pero traballando o material con todas as posibilidades que dá a tecnoloxía actual. Sen imitar o pasado, sen rachar coa historia, simplemente en continuidade. Din practicar a naturalidade. Sumando unha capa máis de historia, como sucedeu ao longo dos anos. "A arquitectura vaise renovando cada certo tempo, especialmente sobre os edificios que teñen un valor histórico. Cada 50 anos intervense, a cada xeración tócalle actuar sobre eles. Parécenos absurdo traballar como se fósemos os últimos que fagamos algo alí. Tratamos de integrarnos con tranquilidade na corrente da historia", asegura Alberto. Memoria recuperada Un exemplo da forma de traballar de RVR é a reforma dunha vivenda tradicional en Callobre (A Estrada). Esta vivenda non tiña un alto valor artístico, pero tiña un valor máis importante para un dos socios: fora a casa da súa avoa. A vivenda contiña os recordos e as vivencias da súa familia, estaba emocionalmente moi unido ao lugar. Inevitabelmente naceu o debate: como actuar na vivenda? Imitando o pasado? Rachando con todo? Optaron pola continuidade e a sinceridade. Hai partes novas, mais non se desfigurou a casa. Guiáronse imaxinando a avoa na casa, que se seguise viva, recoñecese a súa vivenda e non se sentise estraña nela. A madeira foi a protagonista da intervención. Ao ser zona de carpinteiros de móbeis, puideron traballar con bos artesáns locais. Destaca o novo interior luminoso, as fiestras fixéronse de cedro e nos revestimentos combínanse piñeiro e carballo. Parte das vigas orixinais recuperáronse nos dormitorios como testemuña do paso do tempo. No feche do Castelo da Rocha (Compostela) volvéronse enfrontar ao reto de recuperar unha memoria, neste caso dun xacemento. Este descoñecido para moitos composteláns está aínda en proceso de escavación, polo que debe estar fechado. Encargáronlle a RVR fechar os restos, pero os arquitectos decidiron que ese valado fose case invisíbel. Deseñaron un valo feito de barras metálicas moi finas chantadas no terreo, cunha barra diagonal para darlle firmeza. Polo perímetro, o feche define unha liña sinuosa, que se mestura coa vexetación. Ao lonxe non se percibe o valado, posto que se funde co fondo do castelo, e desaparece. Os visitantes poden desfrutar do monumento mentres que se mantén protexido. O traballo dos arquitectos no faro de Fisterra foi moi sutil para que mantiveran o protagonismo o mar, o acantilado e o faro. Paisaxe restituída A Alberto, José e Marcial encargáronlles en Fisterra unha misión semellante ao do castelo: permitir o desfrute do monumento e ao mesmo tempo protexelo. O faro de Fisterra é un gran reclamo turístico e o seu éxito estábao deteriorando. Coches, peregrinos, postos de recordos e visitantes mesturábanse nun caos de vehículos e persoas. Os arquitectos decidiron que até o faro había que chegar andando e sen balbordo. Organizaron os aparcamentos, varios e separados, a uns metros do faro. Aproveitaron o aparcamento para dispor alí os baños e a venda de recordos. Unha vez pasada esa zona, vaise andando até o faro, paseando e escoitando o mar, nunha relación máis íntima coa paisaxe. Pavimentaron o acceso con formigón escuro, que se funde co horizonte. Definiron un contraste co muro branco que remata a intervención. O traballo dos arquitectos foi moi sutil para que mantiveran o protagonismo o mar, o acantilado e o faro. Un edificio cultural tamén pode ser unha oportunidade para reflexionar sobre a paisaxe. RVR gañaron o concurso para o Museo de Arte Rupestre de Campo Lameiro. Encargáronlles un grande edificio nun espazo natural que xa fora modificado por un campo de fútbol en desuso. A súa idea foi recuperar a topografía orixinal e agochar en parte o gran museo baixo terra, reducindo así o impacto visual. Deseñaron un enorme edificio que emerxe da terra, definíndoo como un volume abstracto. Revestido de laxes de pedra semella unha gran rocha sobre o monte. Así, recuperaron a paisaxe existente e renaturalizouse a contorna. Tamén foi traballo dos arquitectos o organizar os percorridos exteriores polos petróglifos e restos arqueolóxicos do parque, aos que o museo serve de porta. O novo edificio ten dobre uso, xa que con el a sociedade gañou dous servizos. Suple a demanda do colexio dunha pista cuberta e ao mesmo tempo dunha asociación de veciños. A paisaxe é o que nos rodea, natural ou artificial. No caso de Lavacolla (Compostela), unha zona rururbana, destacaba a presenza de edificios industriais de uso rural. Unha das obras máis recentes de RVR desenvolveuse nese contexto e decidiron adaptarse a el. Deseñaron un pavillón segundo a linguaxe industrial dos edificios veciños. Mostrándose con sinceridade ao exterior, pódense ver as vigas e piares prefabricados de formigón como protagonistas da fachada. Para o interior optaron polos acabados en madeira. Destacan a luz e a versatilidade do espazo. O novo edificio ten dobre uso, xa que con el a sociedade gañou dous servizos. Suple a demanda do colexio dunha pista cuberta e ao mesmo tempo dunha asociación de veciños. Idearon un edificio de uso compartido, mediante unha cancela que o regula, ábrese polas mañás para o colexio e polas tardes, cando non hai clase, pódese abrir a toda a veciñanza. É un exemplo de aproveitamento de recursos públicos.