O pasado 30 de setembro a Assemblea da Mocidade Independentista (AMI) anunciaba a disolución desta organización nada a comezos da década dos 90. “Decidimos que a história das nossas siglas chegava até aquí” afirmaban nun comunicado no que a auto-crítica e a análise das experiencias dun ciclo ao que se puña o ramo ían da man da ilusión de “querer investigar máis fórmulas, diferentes modelos” escorrentando así calquera tentación de derrotismo ou abandono.
Unhas das voceiras da AMI é Charo Lópes, que comezou a militar na adolescencia nunha organización baixo ‘sospeita permanente’ por parte do poder político, xudicial e mediático. Falamos con ela dos motivos e por ques dunha decisión que, en palabras do economista e ex-deputado do parlamento Galego Joam Lopes Facal, constitúe “um admirável convite à reflexom colectiva” no campo do, chamémoslle así, nacionalismo.
- Após máis de dúas décadas de existencia AMI entende que ‘até aquí’ e toma a decisión de disolverse. Por que?
- Está explicado polo miúdo no comunicado. Foi un proceso, non foi unha decisión precipitada nin cremos nós que inconsciente ou errónea. Entendemos que precisabamos un replantexamento da forma de facer política e, por dicilo así, a ferramenta que era AMI non estaba a ser a adecuada a esas novas necesidades. Preguntabamonos que ferramenta necesitabamos, se esas novas necesidades podían ter resposta con AMI. E aí empezamos a notar que AMI tiña herdada unha maneira de traballar coa que era difícil replantexarnos o traballo dentro desa estrutura. En parte polas expectativas, tanto propias como alleas. Tiñamos un listón, por dicilo así, moi alto. Esperábase de nós que fixesemos uns actos nacionais potentes, un 24 de xullo de envergadura, presenza na rúa, ao mesmo tempo capacidade de reaxir e de responder perante a represión e as agresións... AMI tiña xa como unha axenda que consumía todos os esforzos. Se querías facer algo novo ou diferente, pois xa non había moita viabilidade.
A isto tamén se sumaban uns custos, cunha militancia clásica de entrega e ás veces máis sufrida que desfrutada, cun alto nivel de exixencia. Nós, cunha media de idade de 20-22 anos, e aturando unha represión grande, e sen unha organización adulta de referencia que che apoie, que che acobille...
“O novo ciclo que vén é moi ilusionante. Viamos necesario soltar lastre e poder pular por algo novo”
- AMI naceu como mocidade da Assembleia do Povo Unido (APU), mais esta disolveuse ao pouco de existir AMI...
- Si (sorrí) Foi como se quedase un pouco orfa. E iso foi en parte unha sorte, porque tivemos que aprender, aprendemos a sobre-vivir, a adaptarnos ás circunstancias. O certo é que nesta organización temos aprendido moitisimo. Que agora se acabe AMI non quere dicir en absoluto que non valoremos o super-enriquecedor que foi. A nivel persoal é incalculábel. Eu pasei pola Universidade e non saquei nada (e pouca cousa se tira em limpo). Da militancia, si. A nivel de formación e mesmo tamén a nivel técnico, de saber organizarse e actuar, entre outras cousas.
- No comunicado afirmades que AMI “non é a ferramenta que se axeita ás condicións e necesidades actuais”. Cales entendedes que son esas condicións e necesidades?
- Esta é unha cuestión que creo que se teñen que plantexar todas as organizacións políticas. Todo este clima de degradación do réxime, a aparición de Podemos, das marés... indican que a xente esta a procurar novas fórmulas. Á maioría social xa non lle atrae a fórmula clásica. As identidades son hoxe diferentes xa non ás de hai 40 anos, senón ás de hai 20 anos. A xente non se sente identificada como clase obreira nin como ningún suxeito colectivo, a xente identifícase como suxeito individual e iso perturba calquera tipo de intervención colectiva. A xente mira só o seu cu e vai analizar todo segundo o seu cu (ri). E isto obríganos a pensar e a facer unha análise. Porque se nós estamos a falar dunha identidade colectiva coa que ninguén se identifica...
En Galiza a cuestión do independentismo é case que sentimental: “Eu son galega por dignidade”. E iso está moi ben, é moi lexítimo. Mais esa ‘emocionalidade’ é moi difícil de transmitir, de contaxiar cando a hexemonía está no outro bando, no do inimigo. E o mesmo acontece cando a clase obreira pretende asumir os intereses específicos da burguesía. O que creo que temos é que conquistar os desexos. Que o desexo e o desexábel sexa o noso, o propio.
Unha cousa que tamén viamos é que había unha ruptura bastante grande, polo menos no espazo xuvenil, entre o nivel discursivo e como iso se concretaba na práctica. É dicir, mandabamos as mensaxes de ‘organízate e loita’, ‘non emigres, loita’, ‘nin un paso atrás’... E isto, que significa no día a día? Que non estudes determinadas carreiras para non favorecer os intereses do capital? Significa que a xente marche das súas casas para organizar a revolución? Onde? Con quen? Para nós era algo fundamental que a militancia xuvenil non fose unha fase de consumo universitario. Entón, o que quero dicir, é que necesitamos respostas prácticas para xerir a nosa propia sobre-vivencia, para xerir os nosos propios medos, doenzas... E nós cremos que o modelo clásico non serve para iso. Moito polo contrario, estabamos case que nunha división moderna: tempo de traballo, tempo de lecer, tempo de militancia. A militancia era un compartimento estanco, afastado do resto da vida...
“Loitar contra o individualismo -unha das grandes vitorias do capitalismo- só pode ter sentido desde unha identidade colectiva, que é a galega”
- Un dos temas nos que vos debruzades e que recoñecedes que afectou a AMI é a da represión, desde detencións a ameazas de ilegalizacións. E paralelamente tamén era AMI unha organización cun nivel de exixencia militante moi alta
- Si. Parte da nosa auto-crítica pasaba por recoñecer iso. Estabamos puño en alto, repetindo que non nos rendemos, que non imos caer, non imos caer...mais tamén temos que recoñecer cando nos doe e cando sofremos. Para nós esta cuestión era importante. Si que fomos albo dunha represión brutal. E iso había que traballala, había que asumila, había que recoñecela. A represión, hai que recoñecelo, fixo moita mella. Sobre todos nos últimos anos, e con fenómenos como o das infiltracións, sobre o que mesmo chegamos a sacar un libro. Chegou un momento no que tocaron a todos, probaban co 100%. E iso asusta, claro.
A iso hai que engadir sangría económica con multas e sancións, ameazas, moitas ameazas: indo aos institutos, indo ás familias.. unha cousa moi turbia. E, claro, se eu podo manter o discurso revolucionario e independentista noutra organización -que hoxe en día si que as hai, non é como a comezos dos 90- non tan sometida á represión, pois entendo que unha persoa de 18 anos diga, mira, non vou arriscar o pelexo.
- Foi unha decisión sen discrepancias a de pasar páxina? Ao fin e ao cabo é poñer o ramo a unha organización con máis de vinte anos de existencia...
- Eu creo que leva habendo discrepancias no seo da nosa corrente, falo do movemento xuvenil mais non só, desde hai polo menos un lustro, discrepancias que se foron agudizando. Falo dunha liña máis clásica do independentismo histórico e outra máis, por resumir, anti-desarrollista. Estas dúas correntes, que estaban no mesmo barco, ían cada vez máis construíndose de maneira independente. E isto tamén se vivía en AMI. Na anterior Asemblea Nacional xa se viviu esa discrepancia interna e foi o último exercicio de intentar consensuar unha relación que era bastante irreconciliábel. Nos últimos dous anos digamos que foron baixando do barco todas estas persoas discrepantes, partidarias dunha liña de axir máis clásica. Foron distanciándose, dunha forma relativamente natural. Houbo desleixo, cansanzo, abandono... Isto fixo que o que podería ter acontecido hai dous anos, non digo de disolución, senón de replantexamento total da AMI non acontecese.
Nós pulamos por unha nova forma de traballar politicamente, un novo esquema, un novo imaxinario e cosmovisión, e a xente que está xa militando non a ten construída. É como unha lingua que non falas. Como pode haber asembleas nas que se fale de cuestións afectivas, por exemplo? Chámanche pre-político, hippie...E hai outras formacións no independentismo que xa traballan á maneira ‘clásica’.
“AMI rachou o catecismo tradicional do independentismo”
- Recoñecedes que é un “fin dun ciclo” mais, explicades no comunicado, “non un abandono” senón “un chimpo adiante”. Afirmades que queredes “investigar máis fórmulas, diferentes modelos...” Cales? Cara á onde pensas que ten que ir ese potencial e experiencia que representou AMI?
- O novo ciclo o que ten de bo é que é moi ilusionante. E isto era unha cousa que viamos moi necesaria: soltar lastre e poder pular por algo novo. Mais defendemos e somos conscientes de que temos con nós unha experiencia acumulada moi importante e interesante, frutífera. E que de aí queremos sacar cousas interesante.
E andamos vendo, tamén. A nivel internacional vemos cousas interesantes, mais despois hai que traelas ao concreto. O fundamental é arraigarnos nunha perspectiva feminista. Somos independentistas en canto que somos feministas. O feminismo ten que ser un eixo para calquera tipo de liberación. A propia perspectiva lilás replantexa moitas cousas: contra a competencia, contra o protagonismo, contra a esfera política á marxe da vida...
- O feminismo foi gañando espazo nestes anos até ser a trabe prinicipal da casa AMI
- Si, e cuestionáronse moitas cousas. Esa perspectiva de AMI como organización, digamos, tipicamente masculina: valente, de rúa, combativa-masculina... e de súpeto pasar a dicir que somos todas mulleres... Cando en AMI debatiamos sobre intervención de xénero, que foi algo que traballamos moito a nivel interno, houbo tamén momentos de dificultade cos compañeiros. Bon, para eles tamén saber reconstruír a súa masculinidade era un reto. E nos diciamos, se AMI non asume isto, expulsámolos (ri).
“O que realmente permitiu esta evolución e este replantexamento en AMI foi o empoderamento feminista na organización”
- Houbo reaccións perante a nova da disolución? Cales foron?
- Eu non notei moito ‘feed-back’, eu fiquei cun pouco de curiosidade por saber como sentaría, a verdade. Creo que houbo comprensión, que ninguén botou as mans á cabeza como dicindo que era totalmente inesperado. A xente que estaba máis próxima á organización ía vendo que aí estaba acontecendo algo, que había un proceso, polo que non foi un ‘shock’.
E ao mesmo tempo había unha compoñente emocional, unha personalidade colectiva e afectiva grande con esas siglas e que a moita xente lle morreu. Que independentemente da cuestión estratéxica da decisión houbo unha pequena pena aí, o que é lóxico.
E tamén creo que houbo entre algunhas persoas do círculo máis próximo algún medo. Que vai pasar? Onde vai estar a nosa referencia no movemento xuvenil? Sobre todo a nivel de actuación e mobilización forte na rúa, de discurso.. Por exemplo, o discurso contra o desenvolvemento, que non é tradicional de AMI, e que é algo que non vemos noutros espazos. Tiñamos un discurso propio e que era interesante manter, mais en certa medida a propia ferramenta se contradicía co discurso.
- Que balance facedes destes máis de 20 anos de traxectoria da AMI?
Eu faría un balance moi positivo, penso que a nivel de país foi moi enriquecedor e non só para as persoas que pasaron pola AMI, que fixo un traballo importante. Tamén penso que a propia evolución da organización foi enriquecedora, algo que ao mellor non partillan algúns dos que estiveron nos primeiros anos (sorrí). É certo que houbo momentos máis, digamos, clásicos ou ortodoxos, mais tamén naqueles momentos era unha escola, na que aprendías a ortodoxia para cuestionala e evoluir. Foi nese sentido unha escola importante onde ir facendo familia e evolucionando no pensamento. Ao mellor aquel discurso que antes tiñamos de defensa a ultranza de todos os sectores sectores produtivos... pois agora cuestionámolo desde outra perspectiva porque xa fixemos esa análise antes. Non chegamos aquí sen cuestionar nin aprender.
“A disolución da AMI é o comezo doutras cousas, esperamos que aínda máis bonitas e interesantes”
- AMI tivo unha evolución ou transformación considerábel. Na súa fundación en Bueu citaba a Castelao e Marx e nesta última asemblea, onde se decidiu a disolución, as citas son de Passolini e Miquel Amorós. Do ‘Independencia e Socialismo’ daquela a un discurso no que se cuestiona o Estado (sexa este cal for), faise moito fincapé na crítica ao progreso como modelo de desenvolvemento...
- Esa postura de se encasillar nun lema e nun contexto e calquera cousa que saia de aí é reformismo, é ácrata.. penso que ten a ver coa violencia machista, ese tipo de xuízos son unha forma de control, é control social: se ti te desvías, critícote, entón así xa non te desvías. Digamos que había que empoderar e loitar contra ese estigma... no comunicado da disolución rematamos declarándonos bruxas, lumpen... e iso creo que nalgunhas militantes da ‘vella escola’ de AMI chirriou.
En que tipo de micro-mundo, con que tipo de prestixios te sustentas ti para non ser quen de replantexarnos todo isto. Nós temos unha estratexia na que queremos gañar, non estamos aquí para estar nunha ‘camarilla’ auto-afirmándonos. E iso era difícil. Hai moitos medos, tamén no propio movemento: serei un reformista, serei un ácrata, será isto que digo pre-político. Faltaba predisposición a un debate limpo, saudábel, creativo que nos dese para avanzar. Cuestións que ao mellor se plantexan de forma intuitiva mais se atopan coa negativa a que sirvan para ser debatidas....Pois iso é dogma, é relixión.
Neste sentido eu creo que había por unha parte medo a propostas deste tipo malia que o panorama estaba a cambiar. O contexto muda mais nos seguiamos aquí sen cambiar para que non nos acusen de non sei que. E iso si que é anti-marxista. Son catecismos. Podo entendelo e desulpalo na AMI porque somos xente nova e que moita empeza a militar por unha cuestión emocional, sénteste galega e sénteste pisoteada e dis que abonda xa.
- Rachou AMI cos ‘catecismos’ tradicionais do independentismo?
- A min gustaríame pensar que si. Mais cando rachas algo tes que ter outra cousa construída, senón ficas no ar, na post-modernidade (ri), que horror! (ri). Para nós a dificultade estaba en ir deconstruíndo cousas e ao tempo ir tecendo espazos sólidos nos que construír. Queremos ter algo desde onde traballar.
E creo que si, que se romperon ‘catecismos’. O feminismo é o que logrou rachar patróns teoricamente revolucionarios e que estaban alicerzados no poder patriarcal: a verticalidade, xogo de roles dicotómicos...É dicir, na miña opinión o que realmente permitiu esta evolución e este replantexamento en AMI foi o empoderamento feminista na organización, tanto por compañeiras como por compañeiros.
“Fomos alvo dunha represión brutal. E, hai que recoñecelo, iso fíxonos mella”
- Hai diferentes organizacións no campo xuvenil que defenden a independencia. Mais só vós falades da independencia como algo que non se concrete en crear un estado galego, dicindo que hai que ir moito máis alá. Entón, que é ese máis alá?
- Aínda estamos traballando niso (sorrí). Está claro que é máis doado imaxinar algo para o que tes un patrón. Por exemplo, ti imaxinas a independencia de Catalunya e non tes que facer grandes esforzos para ver como vai ser, como vai ser a transición, o reparto de poderes. Mais se ti o que queres é rebentar o poder entón xa tes que cambiar de ‘chip’, situarte noutro imaxinario e noutra cosmovisión, ver a viabilidade diso... Porque nós non queremos ficar nunha cuestión utópica, queremos saber como se fai, como se concreta esa vía para o país libre do que nós estamos a falar. É un reto para nós e ten a ver coa cuestión dos desexos que falaba antes: o que é desexábel, cal é a perspectiva de realización vital, preguntarnos se existe unha realización colectiva posíbel. A xente que di ‘Independencia e Socialismo’... entende unha realización colectiva posíbel? Ou entende unha realización individual dentro dese estado que pode ser tamén chamado Canadá pero que coincidiu que é Galiza?
Nós, desde o momento en que cuestionamos o modelo de desenvolvemento, temos claro que ese tipo de progreso é insostíbel e que non o queremos para o noso país.
“No mesmo barco ían 2 correntes: unha liña más clásica do independentismo histórico e outra, por resumir, anti-desarrollista. E cada vez ían construíndose máis independentemente unha de outra”
- Mais nese discurso anti-desenvolvimentista, cal é papel que xoga o independentismo? Porque é un discurso a nivel internacional onde a cuestión nacional non existe en absoluto.
- E que ficamos orfas en todos os lados (ri) Para a cuestión partidaria largámonos e para a cuestión, digamos, na liña deste pensamento anti-desarrollista tampouco nos ‘adoptan’. Bon, penso que esta situación é unha mostra de autonomía de pensamento. Nós consideramos que ese discurso é válido e por iso o collemos. E somos independentistas, porque consideramos que o pobo galego existe. O movemento libertario está completamente desvinculado do nacionalismo, mais para nós iso é unha eiva deses movementos, non nosa. É unha eiva porque non recoñecen que existen identidades colectivas, que son a identidade da xente.
Para nós unha das lacras e dos avances máis gordos que fixo o capitalismo nas últimas décadas foi desfacer, rachar esa concepción colectiva, que cada quen pense que el só é ‘o seu cu’,ese individualismo. Para nós loitar contra o individualismo só pode ter sentido desde unha identidade colectiva, que é galega. Nós pelexamos nesa loita contra ese tipo de progreso, mais nós pelexamos como pobo, porque se non non se pelexa. Ningún individuo só, pataleando, vai a ningún lado. Nos documentos desta última asemblea falamos da lóxica do cálculo capitalista, desa lóxica constante de custo beneficio individual... Desde o momento en que entras nesa lóxica, estás perdida. Para nós, parte da revolución tamén está en nos situar nunha outra lóxica, ‘bárbara’ para a maneira de pensar do capitalismo. Ese discurso que escoitamos moito, tamén dentro da nosa xente, de se loitas vaste foder a vida en prisión ou vas ter unha manchea de problemas...pero é que xa che foderon a vida e seguen a fodercha de mil maneiras!... É a lóxica do inimigo: os ‘custos’ da nosa militancia, das presas... Ese chamarche parvo cando loitas por algo, a lóxica da ‘parvicie’ que hai neste país: “mira ese, batendo cos dentes contra todo e non vai lograr nada, parece parvo”. E ao mellor o que hai que dicirlle é “parvo es ti, aí mamando televisión na casa e atiborrándote a pílulas contra o estrés ou depresión; ou metendo horas no traballo para que non che boten...”
E aí é onde entra o debate do que é desexábel. Que cousas son desexábeis nesta sociedade.
- E cal sería o desexábel? Porque sobre AMI pairou nestes anos a acusación de ser unha organización de ‘guetto’, mesmo acusada de ter vocación de ‘guetto’.
Este era un dos retos. Calquera cambio radical, se é radical porque o propio plantexamento é de raíz, ten o reto de crear pontes para que a xente saia desa outra lóxica cara esta. Construír eses espazos-ponte para nos relacionar tamén coa xente non politizada. Tamén penso que esa acusación de ‘guetto’ é parte da estratexia do inimigo.
E no fondo hai algo de medo, de perturbación. Mais tamén se pode xogar co ‘guetto’ como un convite a asumir outra lóxica, coma os ‘Black Panthers’ ou mesmo as ciganas. Non se asimilaron.
Creo que non pasa nada por recoñecérmonos en minoría, temos que facelo.
“Algo que sempre tivemos claro a evitar era que a militancia xuvenil fose unha fase de consumo universitario”
- É a disolución da AMI o inicio de algo máis bonito e interesante?
- Desde logo (ri). Si, eu penso que si. Disolución, liquidacionismo...sona todo así...moi drástico. Mais hai semente. E no momento de descomposición actual ves a moita xente dicindo que até onde chega isto para que rompa, e isto non vai ser unha cousa que vaia romper. É como un composteiro, en putrefacción. Non vai haber unha explosión dentro del. Aguanta aí, apodrecendo. Non vai haber un ‘bum’ porque non hai espazos para un ‘bum’. Non hai esa outra cosmovisión, creo, para imaxinar a maioría da xente un outro escenario. Por iso quere reformarse o actual. Tal e como está o panorama, como non se constrúan pontes, vías de escape, e tamén vías de enfrontamento. Unha cousa que nós mantemos é que non se pode renunciar en ningún momento ao enfrontamento. Porque aquí hai unha guerra e é unha guerra contra nós. O momento actual ten moitisimos retos enriba da mesa que hai que analizar e ver. E enfrentar.
Fotos: GZ contrainfo
