Xa desde os seus primeiros compases Vía Galega dotouse dunha portavocía coral -María Xosé Bravo, María Bará, Bruno Lopes e o propio Suso Seixo. Converso na redacción de Sermos co ex secretario xeral da CIG (2001-2017) e presidente da Fundación Moncho Reboiras. É terza feira, vésperas da greve feminista. Seixo é un cadro moi experimentado do nacionalismo galego. Se algo o caracteriza -alén da clareza coa que se expresa, orfa de toda afectación e de todo artificio propagandístico- é a súa confianza nas potencialidades do movimento socio-político que aspira á emancipación nacional e social da Galiza. Un movimento que, desde a "maior unidade de acción posíbel" -e esa idea vai permear toda a entrevista-, non se ten que pór teitos, non se ten que autolimitar.
-Por que aparece Vía Galega?
-Esa parece a pergunta de Feijóo de por que se convoca a folga este 8M [risos].
-[Risos].
-A ver. A necesidade da aparición dunha plataforma como Vía Galega non é de agora. De feito xa se intentara no seu momento, nacera unha plataforma de organizacións sociais que finalmente ficou en..., non tivo continuidade...
-Refíreste a Galiza pola Soberanía?
-Non, Galiza pola Soberanía non era unha plataforma de organizacións sociais, era de adscrición individual. Non, refírome a unha que nacera antes, coido que se chamaba Alternativa Social Galega. Ben, o feito de a Vía Galega nacer agora, coa especificidade de reclamar a condición de Galiza como nación e o seu dereito de autodeterminación, ten a ver co propio debate que se está a dar no Estado sobre o seu carácter plurinacional e ten a ver coa urxencia de Galiza se visibilizar nese contexto. Aquí o problema é que no Estado, cando se fala da problemática das nacións -aínda que sexa cunha intención pexorativa, para as descualificar- pois quen aparece sempre son Catalunya e Euskadi. Galiza non se cita nen sequera como nacionalidade histórica. Parécenos que é fundamental visibilizar o país e parécenos que é moi importante que o debate non fique reducido a unha discusión identitaria; nós temos que darlle unha perspectiva social. Para nós o feito de Galiza non ter soberanía condiciona moito a nosa capacidade de desenvolvimento e que se estea a producir unha realidade determinada no país do ponto de vista socio-económico, laboral, ou mesmo cultural. Se Galiza fose unha nación con capacidade de decidir por ela mesma, estou convencido de que as condicións serían moi distintas, para mellor, en beneficio das maiorías sociais, das clases populares galegas.
-Xa desde o seu nome -Vía Galega- é patente a vontade de enfatizar o perfil propio, o dun camiño galego, distinto ao das outras nacións, cara á soberanía.
-Cada nación ten a súa propia realidade. As condicións políticas, económicas e sociais de Catalunya ou Euskadi non son as mesmas que as nosas. Cada un ten que ter a súa propia vía para alcanzar as súas metas e conquistar os seus dereitos, aínda que poidamos ter en común a defensa do carácter plurinacional do Estado e o recoñecimento do dereito de autodeterminación. A maneira de se aproximar a eses obxectivos non pode ser a mesma porque os pontos de partida son moi distintos. O propio peso do nacionalismo en Euskadi e Catalunya é moi distinto do que é na Galiza, a propia condición de Galiza como nación colonizada tamén ten as súas consecuencias -quer no aspecto económico e social quer no psicolóxico, a respecto de como a poboación ve o país e como reaxe perante a reclamación dos dereitos nacionais.
-Ti propio vas ter que facer unha certa reciclaxe, digo porque pasas do sindicalismo a te veres envolvido en cuestións máis políticas, máis xeneralistas.
-Home, hai algúns aspectos distintos, claro, mais a miña experiencia é a dun sindicato, a CIG, que sempre tivo unha perspectiva socio-política. A CIG non é un sindicato reducido ao ámbito das reivindicacións de carácter así máis inmediato, de centro de traballo, senón que sempre tivo unha perspectiva moi política e moi ideolóxica nas súas reivindicacións, quer do ponto de vista da defensa dos intereses da clase quer do ponto de vista da demanda de soberanía para a nosa nación. Repara en que esa ausencia de soberanía condiciona o tipo de proletariado que hai no país, as súas condicións de vida. Por tanto, digamos que a miña adaptación [ao rol de portavoz de VG] é fácil. Non estou fóra de lugar nen me exixe un esforzo especial canto ao tipo de discurso a facer.
-No nacionalismo galego sempre houbo unha certa fascinación, comprensíbel, por fenómenos exteriores. Primeiro houbo unha época de fascinación por Euskadi, e agora haina nalgunha medida por Catalunya.
-Máis que fascinación o que hai é unha grande expectativa. Que Catalunya chegase ao estadío no que está, co nacionalismo a ser maioritario na sociedade; que haxa un posicionamento moi claro a respeito da independencia, mesmo ao extremo de proclamar unha República soberana e independente..., home, para a xente nacionalista é normal que estea presente no día a día. Queirámolo ou non, a hipótese de Catalunya conseguir a independencia mudaría totalmente o que é o Estado español e debilitaría o poder da oligarquía. E aínda que en principio a reacción desa oligarquía -e das forzas políticas do réxime, incluídas tamén a esquerda tradicional española- fose a dunha maior recentralización, pois é evidente que o estado ía ficar moi debilitado e iso abriríanos expectativas novas, quer a Euskadi -especialmente, cun nacionalismo con máis presenza do que o galego- quer á propia Galiza. E mesmo tamén abriría unha nova perspectiva ideolóxica e social para un proletariado español que dificilmente se podería solidarizar cunha oligarquía que desenvolve políticas moi antisociais.
-Hai un problema previo niso: o proletariado -o español, tamén o galego- non acaba de ter conciencia da súa propia existencia como tal.
-Ben, o nível de conciencia de clase vai un pouco por barrios. Hoxe non está moi estendida en certos sectores do proletariado, mais noutros si que está moi presente. É evidente que a política seguida polas organizacións sindicais españolas nos últimos anos -de pacto social, de non contribuír para o debate ideolóxico e para a formación política da propia xente- non ten axudado nesa toma de conciencia social. Se aínda por cima se fai desde unha perspectiva centralista e homoxeneizadora do estado, está claro que iso ao proletariado español non lle axuda a nada. Está a contribuír para un proletariado cada vez máis debilitado, cada vez máis integrado no sistema e, dese ponto de vista, máis manipulábel á hora de tomar posición a prol dos intereses da propia oligarquía española ante as reivindicacións dos proletariados de Catalunya, Euskadi ou Galiza.
-E nese sentido decepciónache a digamos pouca presenza dunha opinión pública progresista en España que entenda a cuestión nacional?
-Si, é moi decepcionante e enormemente preocupante. O fenómeno de Catalunya é moi enriquecedor porque clarifica as cousas e ponnos nun escenario que en parte é consecuencia de como se fixo a transición política no Estado español dun réxime ditatorial a un monárquico e tamén do papel que xogou a esquerda española en todo isto. É dificilmente explicábel que, perante unha cuestión como a catalá, con enorme apoio social e cunha reivindicación tan democrático-formal como o dereito a votar, haxa un posicionamento por parte da esquerda española -ou mesmo por parte da intelectualidade supostamente de esquerda no ámbito do estado- tan contrario a ese dereito fundamental. É dificilmente explicábel que se aceite con naturalidade a existencia de presos políticos, sen que se abra ningunha reflexión por parte deses sectores supostamente progresistas de como temos chegado a esta situación. Que haxa xente vinculada ao PSOE ou mesmo ao PCE que acoden ás manifestacións en Catalunya coa extrema direita e que o fagan detrás dunha bandeira que foi utilizada para provocar unha guerra civil, coas mortes que iso ocasionou... unha bandeira que foi utilizada para reprimir e matar moitos militantes do PSOE e do PCE... que haxa unha traición á memoria por parte dos actuais dirixentes do PSOE e do PCE, pois é realmente preocupante e moi triste desde unha perspectiva de esquerda e de defensa dos dereitos democráticos de calquera cidadán e calquera nación do mundo. Bon, a xente que levamos moitos anos no nacionalismo temos vivido este tipo de condutas tradicionalmente por parte da esquerda española, mesmo o que pasou aquí nun momento da transición, cando houbo claramente por parte desa esquerda un pacto coas forzas da ditadura franquista para ir a unha mudanza do réxime sen que se movesen as estruturas do poder económico, un pacto que permitiu que o aparato de represión franquista mantivese un enorme peso e capacidade de decisión no novo estado monárquico. Nese sentido, a esquerda española ten unha enorme responsabilidade no carácter antidemocrático en moitos aspectos da Constitución española e tamén no que ten a ver co que está a pasar en Catalunya e a represión que está a sofrer o pobo catalán e os seus representantes políticos.
-Imaxino que VG vai ter unha interlocución directa con plataformas do mesmo teor de Euskadi e Catalunya...
-Si, a nosa intención é pórnos en contacto con plataformas vascas e catalás que podan estar en posicionamentos similares aos nosos. Estamos nese camiño tamén.
-Optastes por uns principios básicos programáticos -Galiza nación, autodeterminación- que poderíamos definir como de mínimos.
-Si, a nosa intención é que todas as organizacións sociais que se movan no espectro do que pode ser o galeguismo se podan integrar na plataforma. Tencionamos ter unha plataforma que funcione, no proceso de tomada de decisións, dunha forma moi consensuada, tencionamos que ningún dos seus componentes se sinta nunca presionado ou teña que asumir decisións impostas. Adoptaremos todos os acordos por meio de consensos moi amplos. E aínda que inicialmente esta é unha plataforma de organizacións sociais -porque queríamos pór en evidencia esa Galiza viva que existe e que se expresa a través dun tecido social de base moi rico-, estamos a procurar tamén fórmulas para que as persoas tamén se podan aderir á Vía Galega a título individual. Estamos a estudar os mecanismos através dos cales se pode concretizar iso porque evidentemente non pode ter o mesmo peso unha organización integrante da plataforma que teña detrás moita xenta do que un só individuo.
-Sen arriscar un prognóstico, nun horizonte a medio prazo que número de entidades sociais aspirades a organizar na plataforma?
-Home, neste momento facemos parte de Vía Galega 50 organizacións. A nosa perspectiva é triplicar ese número.
-Invocache antes un termo -galeguismo- que ten sido bastante deturpado polos partidos de ámbito estatal.
-Si, imos ver. Utilizo o termo porque se emprego o termo "soberanismo" parece que estou un pouco fechando o círculo de entidades políticas ou sociais que podan non ser soberanistas nos seus plantexamentos, pero si que están dispostas a recoñecer a condición de Galiza como nación e o seu dereito democrático á autodeterminación. Se cadra somos un pouco inxenuos no plantexamento, no sentido de que esas formulacións [Galiza nación, autodeterminación] ao final vanse mover dentro do ámbito de organizacións que estarían dispostas a asumir con normalidade un plantexamento soberanista... Mais eu penso que iso non necesariamente ten que ser así. De feito, hoxe xa hai entidades que conforman a plataforma, entidades veciñais ou de carácter cultural, en cuxo programa non figura expresamente a defensa da soberanía de Galiza. Por iso utilicei o termo galeguista porque nesas entidades esa sensibilidade galeguista si existe.
-En todo caso, ese é un termo que PP e PSOE si que deturpan, invócano mais non parece que teñan unha práctica consoante con el...
-Esas forzas políticas xa demostraron no momento en que se conformou o actual réxime político, coa Constitución de 1978, onde estaban. Xa non é que non contemplen o recoñecimento de Galiza como nación nos seus programas, é que, co que está a pasar en Catalunya, están a mostrar o seu rosto real. Por exemplo, o PSOE fala de Estado federal, pero en ningún caso dun efectivo recoñecimento do dereito de autodeterminación das nacións que o integran. O que fan PP e PSOE é utilizar o termo "galeguismo" exclusivamente con fins eleitoralistas, mais despois na práctica nen asumen a condición nacional de Galiza nen teñen unha política minimamente de respeito con elementos fundamentais da nosa identidade, a comezar pola lingua. O PP, aínda máis que o PSOE, ten como obxectivo a destrución do noso idioma porque saben que da par do fortalecimento do galego viría unha asunción da identidade nacional galega que eles rexeitan absolutamente. Nós eses apoios para esta plataforma sinceramente non os esperamos. Oxalá se desen! Oxalá houbese un recoñecimento deste tipo de dereitos democráticos por parte destas forzas políticas estatais, mais dáme a impresión de que iso non vai ser así.
-No manifesto que tendes pendurado na web para as adhesións individuais, falades de que VG quer ser un movimento social que vaia alén das lexítimas opcións políticas partidarias. Mais supoño que sodes conscientes de que existe un certo risco de solapamento, de que ás veces Vía Galega invada terrenos das organizacións sociais e políticas.
-Claro. Ese é un equilibrio complicado. Mais nós non nacemos co ánimo de ocupar o espazo nen das forzas sociais nen das políticas. Por iso esclarecemos que dentro dos nosos plantexamentos non hai para nada nengunha vocación eleitoralista, nós non pretendemos converternos nunha plataforma que ao cabo do tempo poda estar plantexando apresentarse a unhas eleccións ou dar o apoio a determinadas forzas políticas. Iso para nada. A nosa finalidade é abrir este espazo de colaboración, de unidade, de entendimento, entre as organizacións sociais galegas porque nos parece que corren tempos, quer para o noso país quer para as maiorías sociais, que requeren dunha unidade de acción o maior posíbel. Queremos que as respostas que se dean ás agresións que sofre este país teñan a maior amplitude social posíbel. Para iso nacemos.
-Tamén existe arredor de VG unha certa expectativa de pensar que poda acabar resultando nun foro, nun ponto de encontro, de nacionalistas que en tempos fixeron parte da mesma organización política e que por distintos avatares se foron separando.
-Imos ver. Non é preciso ser nacionalista para asumir os nosos postulados básicos -volto a dicer, Galiza nación e dereito de autodeterminación. Mais dito iso, nós entendemos que todo o que supoña agrandar o espectro do nacionalismo resultaría en beneficio dunha plataforma como a nosa. Pensamos que as divisións que se puidesen dar no campo do nacionalismo a nível político, nunha plataforma destas características non terían por que se manifestar nen teren o mesmo grao de confronto. Porque, repito, nesta plataforma o que se defenden son cuestións moi básicas que é obvio que calquera forza que se defina como nacionalista tenas que asumir con absoluta normalidade e naturalidade. Por tanto, nós entendemos que esta plataforma social podería ser un ponto de encontro de todo o espectro do nacionalismo. Por propia lóxica, eu entendo que iso debería ser así. E se iso non é así se cadra é por prexuízos que poda haber ao respeito...
Nós entendemos que esta plataforma social podería ser un ponto de encontro de todo o espectro do nacionalismo. Por propia lóxica, eu entendo que iso debería ser así
-Mais vós traballaredes para desfacer eses prexuízos, non é?
-Si, xa tomamos a decisión de nos apresentarmos a todas as forzas políticas do espectro galego, explicarlles os nosos obxectivos e chamalas a que se sumen a esta plataforma e colaboren con ela, para que medre e se espalle polo país o máis posíbel.
-No acto de apresentación da plataforma (3 de marzo), dixeche que había que traballar para agrandar a conciencia nacional no país. Como o vai facer Vía Galega? Vai ser nalgún sentido unha especie de think tank?
-Aquelas entidades que xa fan parte de Vía Galega pois está claro que teñen de por si un compromiso co país e, portanto, axudan e axudarán a divulgar todo aquilo que ten que ver coa criación de conciencia nacional. Logo nós como plataforma faremos campañas, conferencias, debates, editaremos publicacións... En todo caso, esa toma de conciencia nacional sempre é ben que se faga desde unha perspectiva social. Non podemos intentar chegar á xente para criar conciencia nacional exclusivamente desde reivindicacións de carácter identitario ou desde reclamacións relativas ao exercicio dun dereito democrático como o da autodeterminación. Esa perspectiva debe existir, claro, mais a esa haille que engadir outra, para min tan importante ou máis. Refirome a que a conciencia nacional ten que ter un contido social, material. Galiza é un país rico canto a recursos naturais e, polo tanto, ten unhas enormes potencialidades. Somos a primeira potencia no estado en produción de leite, de madeira, exportamos grande parte da enerxía que producimos, somos a primeira potencia do estado a nível conserveiro, na pesca. Temos un potencial enorme e, porén, estamos condenados a termos os salarios e as pensións máis baixas, a mandarmos permanentemente xente moza para a emigración, cada día perdemos máis peso demográfico... É evidente que se fósemos un país con capacidade para decidir por nós propios, se fósemos unha nación soberana, as condicións socioeconómicas e laborais do noso país serían moi distintas. Temos recursos para sermos unha nación rica e cuns níveis de vida moi dignos. Polo tanto, a xente ten que ver que cando nós reivindicamos o carácter nacional de Galiza e o dereito de autodeterminación non só o facemos desde unha perspectiva identitaria, senón desde a perspectiva de que socialmente para nós sería enormemente vantaxoso se como país puidésemos funcionar e traballar de forma soberana. Esa é a chave. Se somos quen de trasladar estas ideas á sociedade galega, pois contribuíremos claramente para o aumento da conciencia nacional no país.
-Cres posíbel que sectores da pequena e da mediana burguesía -pequena e mediana empresa do país- vexan en Vía Galega un vehículo digamos interesante para a defensa dos seus intereses?
-Acabamos de falar de cousas -o desenvolvimento das potencialidades do país- que é evidente que interesa obxectivamente a eses sectores. Falo do pequeno empresariado que moitas veces ve como todo o seu esforzo investidor, todo o seu esforzo físico e material para levar adiante as súas empresas, bate contra decisións no ámbito estatal e europeu que debilitan enormemente a capacidade produtiva do país en moitas ramas da economía do país. Todo o esforzo que fan moitas veces non lles serve de nada porque en instancias políticas non galegas tiran abaixo as nosas capacidades produtivas, en función dos intereses non da Galiza, senón da oligarquía financeira ou das grandes potencias económicas europeas. Mesmo todo o que pasou co sector financeiro galego é moi significativo a este respeito. Era fundamental para a pequena e mediana empresa do país conseguir financiamento a uns xuros asequíbeis. Ben, pois ese sector financeiro galego privatizouse e converteuse -fundamentalmente as caixas, as entidades cun carácter máis social- nun sistema financeiro alleo ao país e que procura apenas o lucro en todas as súas decisións. Iso para a pequena e mediana empresa foi un claro prexuízo. Ben lles viría que hoxe Galiza puidese ter unha banca de carácter público para agora ter un mellor financiamento con vistas a investir máis na modernización das súas empresas. Por tanto, todo o que represente un aumento da conciencia nacional na Galiza acabará resultando en beneficio tamén do desenvolvimento do pequeno tecido empresarial galego.
-Anunciastes tamén que Vía Galega vai promover a redacción dunha Carta de Dereitos do Pobo Galego. Iso sería unha especie de, por así dicelo, proto-Constitución?
-Si, iría nesa liña. Na medida en que pretendemos o recoñecimento de Galiza como nación e do seu dereito á libre determinación, parecíanos oportuno dotarnos dunha Carta de Dereitos do Pobo Galego en que se explicitasen dereitos tan elementares como o dereito a un posto de traballo na terra, a te poderes expresar no noso idioma, o dereito a ter uns servizos públicos de calidade, un ensino pensado desde unha perspectiva galega e para favorecer o desenvolvimento económico e social de Galiza... Parecíanos importante que iso ficase recollido nun texto por escrito porque pode axudar tamén a que a xente a nível social vexa que o o recoñecimento deses dous dereitos -Galiza nación, autodeterminación- traería canda el unha plasmación xurídica práctica moi concreta que, estou certo, podería contar coa adhesión e o apoio da grande maioría das galegas e dos galegos.
