Juan Lago Collazo, Juan da Ferreira, veciño de Paredes (Vilaboa), era secretario da Sociedade de Oficios Varios de Vilaboa. Ese foi o delito que lle cambiou a vida, que lle fixo percorrer entre xullo de 1936 e maio de 1945 un tempo de batallas, de derrotas, de fame, de confinamento e exterminio.
Unha existencia no límite, habitada por todas as formas non imaxinadas do espanto e da ignominia. Un tempo de soños e ideais que ficaron arrombados máis alá dos arames cando o único desexo, a única verdade, a única misión era sobrevivir, que chegase o día seguinte, asistir a un novo mencer.
Nos días finais de xullo prendérono e torturárono para que entregase os libros do sindicato. E pouco despois sobreviviu a unha tentativa de paseo no cemiterio de Ponte Sampaio (Pontevedra). E para seguir vivindo colleu un tren en Redondela para formar parte dun exército que non era o seu, un exército ilexítimo que abandonou para manter a vida e a dignidade. E foi así como sobreviviu ás batallas e ás trincheiras do Ebro e á derrota que veu despois. Levaba con el, prendido na pel, o instinto de supervivencia.
Amaba a vida e a liberdade e a xustiza e non ía renunciar, non ía deixar de loitar. Coa forza desa convición, con esa pulsión primaria, superou a intemperie dos campos de refuxiados en que os franceses recluíron os sobreviventes da derrota. E para aferrarse á vida acabou enrolándose como tenente nun dos batallóns auxiliares do exército francés, coa promesa da nacionalidade gala ao final da contenda recén iniciada. Para el era a maneira natural de proseguir a batalla contra o fascismo que comezara nas trincheiras do Ebro.
Trasladado á fronte de guerra no norte de Francia, foi feito prisioneiro polos alemáns e conducido o 13 de decembro de 1940 desde Estrasburgo ao campo de concentración de Mauthausen, onde estivo preso durante catro anos e medio, até o 5 de maio de 1945.
Para sobrevivir naquel inferno, mudou a súa identidade pola dun compañeiro morto, o cubano Alberto Martínez Sánchez, coa convición de que aqueles documentos eran unha credencial para evitar a deportación a España.
Desempeñou todo tipo de tarefas, traballou nas canteiras e como perruqueiro, formou parte do Comité Internacional do Campo e da precaria resistencia que se foi artellando ao longo dos anos. E seguiu aprendendo a sobrevivir, a completar a dieta con restos de comida, a manter a cordura despois da morte de ducias de compañeiros e de presenciar atrocidades inimaxinábeis.
A finais do ano 1943 foi trasladado a Ebensee, un kommando ou campo satélite de Mauthausen no que viviu dous anos de extrema dureza e viu morrer centos de compañeiros.
[Podes ler a peza íntegra no número 362 do semanario en papel Sermos Galiza, á venda na loxa e nos quiosques]
