O 5 de xullo de 1873 diversos medios de prensa deron conta do asasinato de doce veciños de Vimianzo a mans da Garda Civil. Así, La Esperanza, a máis importante cabeceira católica e monárquica española do século XIX, recolleu que "alzáronse varias parroquias para resistirse ao pago, reuníndose uns catrocentos ou cincocentos homes armados que atacaron a garda en Baíñas ao berro de "Imos por eles". O oficial comandante viuse na necesidade de mandar abrir fogo para resistir o ataque, resultando 12 mortos e algúns feridos dos paisanos".
A nova, moi semellante á aparecida noutros xornais como La Regeneración ou El Pensamiento Español -todos eles de orientación reaccionaria e manifestamente opostos ás reivindicacións veciñais- sinalou que foran desprazados a Vimianzo por orde do gobernador 25 membros da Garda Civil ao mando dun oficial para facer efectivo o cobro das contribucións e do imposto persoal que as xentes do concello soneirán negábanse a pagar.
As razóns da veciñanza
A razón inmediata das protestas dos veciños de Baíñas, en Vimianzo, foi a oposición ao cobro do imposto persoal. O tributo, xurdido para substituír os consumos, expresión máis caracterizada da fiscalidade indirecta, non resolveu os problemas que viña provocando este senón que aumentou a carga fiscal da Galiza e as arbitrariedades no cobro.
O seu carácter regresivo xerou un importante rexeitamento social e institucional até o punto de solicitar de xeito unánime os representantes galegos no Parlamento do Estado a súa supresión, responsabilizándoo en 1873 o xornal madrileño El Imparcial "das protestas que percorren Galiza enchéndoa de sangue".
A política fiscal dos Executivos do Sexenio non fixo máis que avanzar nas liñas trazadas na Lei tributaria de 1845, dirixidas a unificar o mercado estatal, asentar unha especialización económica no marco peninsular -onde a Galiza xogaba un papel subalterno-, fortalecer o poder da clase social emerxente e favorecer a penetración do capital europeo.
As mobilizacións da veciñanza de Vimianzo explícanse na vaga de fondo que determinou a dialéctica política nese período. Nesta dirección, acada relevo o desencanto popular co réxime do Sexenio, ao non cumprir coas expectativas creadas e actuar, en coherencia coa axenda liberal, conforme aos principios de mercado, lei e orde. Un exemplo disto, foron as protestas que percorreron toda Galiza desde 1869 a 1873, rematando con importantes matanzas de civís a mans das forzas da orde, as desenvolvidas en Monforte de Lemos, Quiroga, Maceda, Palas de Rei, A Estrada, Sarria, Trives ou Santo Amaro.
Republicanos federais
As protestas de Vimianzo estiveron animadas e dirixidas por cadros republicano federais. Neste caso, nas Terras de Soneira conviviron con numerosos núcleos carlistas, algúns dos cales conformaron partidas nese momento, cunha relevante organización republicano-federal. A este respecto, cómpre significar a grande introdución e presenza social desta corrente ideolóxica nos sectores populares galegos e nos ámbitos rurais.
Ao tempo, nalgúns destes conflitos destacouse o compoñente internacionalista, recollendo a prensa do momento a aparición de bandeiras vermellas, símbolo da Internacional, nas mobilizacións de Maceda, Trives ou na mesma revolta dos Galaicos en Valdeorras.
