Os relatores do informe do Consello Xeral do Poder Xudicial ( CXPX) sobre o anteproxecto de Lei de Memoria Democrática advirten que o texto vulnera a liberdade de expresión e explica que a apoloxía franquista das fundacións está amparada pola lei sempre que non se humille as vítimas.
O texto, redactado por dous maxistrados do CXPX, foi esta segunda feira ao resto de integrantes do Consello e forma parte do procedemento no que o órgano de Goberno dos xuíces debe ofrecer o seu criterio sobre a nova norma antes de empece a súa tramitación parlamentaria.
No informe os maxistrados precisan que "a apoloxía do franquismo, sen o requisito adicional do menosprezo ou humillación ás vítimas, constitúe a expresión de ideas, que aínda que contrarias aos valores proclamados pola Constitución, están amparadas pola liberdade de expresión".
A análise que fan Roser Bach, maxistrada da Sección de Apelación Penal do Tribunal Superior de Xustiza de Cataluña, e Wenceslao Olea, maxistrado da Sala Terceira do Tribunal Supremo, responde á disposición adicional quinta da Lei de Memoria Democrática, que establece como causa específica de extinción das fundacións "a apoloxía do franquismo ou a incitación directa ou indirecta ao odio ou violencia contra as vítimas do golpe de estado, da guerra ou do franquismo, pola súa condición de tales".
Os maxistrados consideran "máis adecuado que sexan os órganos administrativos creados en materia de memoria democrática, e non polo protectorado, os competentes para dirixir a solicitude de extinción da fundación ao xuíz". Por iso, segundo consta nun comunicado emitido polo CXPX, destacan a necesidade de precisar a redacción do precepto.
Neste sentido, os relatores lembran que a incitación ao odio contra as vítimas maniféstase con expresións que "o lexislador pode limitar" na medida en que afectan a dignidade destas vítimas. No informe, así mesmo, faise referencia ao feito de que se inclúa como nova causa xeral de extinción de fundacións que estas "non persigan fins de interese xeral ou realicen actividades contrarias ao mesmo" e pide suprimir dita previsión.
A proposta aborda tamén a intención da lei de tipificar como infracción moi grave a falta de adopción de medidas para impedir a realización de "actos contrarios á memoria histórica", é dicir, aqueles que "entrañen descrédito, menosprezo ou humillación das vítimas ou dos seus familiares, e supoñan exaltación persoal ou colectiva da sublevación militar, da guerra ou da ditadura, dos seus dirixentes, participantes no sistema represivo ou das organizacións que sustentaron o réxime ditatorial".
Os xuíces consideran que este tipo de actos "debería de configurarse dun modo máis omnicomprensivo", seguindo o espírito de resolucións aprobadas polo Parlamento Europeo sobre a importancia da memoria histórica para o futuro de Europa.
Ambos os maxistrados conclúen que o anteproxecto "respecta o marco constitucional" ao perseguir a protección do dereito á dignidade e respecto das vítimas e dos seus familiares fronte a mensaxes que lles menosprecen, humillen ou desacrediten.
Advirten, con todo, que a súa redacción pode dar lugar a unha tutela "asimétrica" da dignidade das vítimas doutros feitos constitutivos de violacións de dereitos humanos acaecidos no período histórico contemplado polo lexislador, que non resultaría compatíbel co igual respecto e consideración que merece todo ser humano polo feito de selo.
Así mesmo, a proposta sinala que a definición de concepto de vítima da Guerra civil e a ditadura que contempla a Lei de Memoria Democrática móvese en "un plano estritamente administrativo de recoñecemento, protección e resarcimento das vítimas", xa que é "doutrina xurisprudencial ben asentada que o dereito para coñecer a verdade histórica non forma parte do proceso penal".
Respecto a a nulidade das condenas e sancións impostas por razóns políticas, ideolóxicas, de conciencia ou crenza relixiosa durante a guerra civil e a ditadura, o informe sinala que se sitúa en liña coa interpretación que o Tribunal Supremo realizou da declaración de ilexitimidade prevista na Lei de Memoria Histórica de 2007.
