“Na Habana, Bos Aires e Montevideo, ou de xeito puntual en lugares como Antofagasta ou Chaco, grupos de emigrantes identificáronse con novos postulados políticos defendidos polas Irmandades da Fala”, expón a organización do encontro, “estaban vencellados aos grupos rexionalistas e de apoio á cultura galega que xurdiran con anterioridade, así como ás sociedades mutualistas ou de instrución”.
Pouco tempo despois -a fundación das Irmandades en Galiza data de 1916-, migrantes acabados de chegar ás Américas “serviron tamén de propagandistas e convertéronse en líderes do galeguismo”. Entre eles, o escritor Eduardo Blanco-Amor ou o comerciante Ramiro Illa Couto. Aquelas sociedades de alén mar, en que convivían agraristas, socialistas e republicanos, funcionaron como chan fértil para o galeguismo.
Nos 20 anos que van das primeiras Irmandades ao golpe fascista de Franco no Estado, o galeguismo adoptou, na outra beira do Atlántico, “unha dinámica autónoma”. “A un rápido crecemento e devalo en Cuba contrapúxose a progresiva influencia dos galegusitas de Bos Aires no tecido societario inmigrante”, explica o díptico do congreso. Ademais, continúa, foi un movemento político exposto a “estímulos ideolóxicos diferentes” da Galiza metropolitana e “interactuou cos imaxinarios nacionais das sociedades de recepción”.
Coordinadas polos catedráticos Xosé Manoel Núñez Seixas e Ramón Villares, que se refiren a este galeguismo da diáspora como “unha variante específica dos diversos casos de nacionalismos europeos”, nas xornadas achegarán conferencias e relatorios expertos como Sergio Miceli da Universidade São Paulo -Os intelectuais do Brasil no século XX: estrangeirados e nativistas-, Pilar Cagiao da Universidade de Santiago -O galeguismo no Uruguai-, Emilio Xosé Insua -A pegada cubana nas Irmandades da Fala- ou Matteo Sanfilippo, da Universidade da Tuscia, en Italia -Migrazioni e política.
