'HMS Captain', sétima entrega do coleccionábel 'A historia marítima baixo as nosas augas'

O Capitán Cooper Phipps Coles foi o deseñador deste gran buque da Royal Navy, e con el fixo realidade o seu soño, abraiado fronte ao modelo Monitor, que actuara na guerra de Secesión norteamericana, ideando un barco cun francobordo (liña que vai dende a cuberta até a liña de flotación do navío) que acadaba unicamente os 2 metros. Esta escusa serviu como pretexto para que no caso de conflito bélico os buques inimigos visen reducido o seu branco. A posta da quilla principiou o 30 de xaneiro de 1867 en Birkenhead, nos estaleiros de Laird Brothers. No decurso do proceso de construción, o enxeñeiro xefe da Royal Navy, Edgard James Reed, expresara que o deseño dun francobordo tan baixo estaría perigosamente perto da superficie do mar, e incluso chegou a negarse a asinar os planos do buque, mais o Almirantado ordenou igualmente seguir adiante co proxecto que culminaría coa botadura da nave o 27 de marzo de 1869. Sen dúbida, a Royal Navy estivo influída nesta decisión polos grandes apoios que suscitaba o novidoso e transgresor proxecto de Cooles na alta sociedade británica e incluso entre a súa monarquía. O buque excedía 735 toneladas do seu peso inicial Na construción do Captain detectáronse unha serie de erros de cálculo que resultarían fatais para a estabilidade do buque. Aumentóuselle o calado en dous pes, excedía 735 toneladas do seu peso inicial e o francobordo atopábase só a seis pés e oito polgadas da superficie do mar (2 metros) cando debería estar a oito pés e seis polgadas (2,59 metros). Esta última medida raiaba o temerario e o suicida, segundo o propio Reed e non lle faltaba razón, pois o Monarch, barco construído á par que o Captain, que pasaría a formar parte da mesma escuadra, tiña un francobordo de catorce pés (4,2 metros). O colmo das calamidades na culminación da construción do acoirazado, foi engadirlle un arboredo composto por tres mastros que con todo o pano despregado acadaba unha superficie vélica de 3.549 metros cadrados, por desexo do Almirantado británico, fronte a negativa de ter un barco propulsado só por unha máquina de vapor. O casco do HMS Captain foi feito en ferro, tendo un arqueo de rexistro bruto de 7.667 toneladas. Cada unha das dúas torretas xiratorias nos 360º estaba armada con dous canóns de 12 polgadas e 25 toneladas de peso, para convertelo nun acoirazado letal no combate. Finalmente, o HMS Captain, botábase ao mar o 10 de maio de 1870. Na súa viaxe de probas, e segundo o Almirante Spencer, demostrara ser un barco seguro e moi mariñeiro. Ben é sabido ao longo da historia naval que o centro gravitatorio nas embarcacións antigas era en numerosas ocasións calculado de xeito deficiente, o que conlevaba a un gran risco de afundimento do buque por mor da súa acción de abaneo cando o mar era duro, o que, nunha porcentaxe moi elevada, facíaos ir a pique, sen posibilidade de adrizamento. A derradeira travesía O venres 2 de setembro, na travesía de volta ás illas Británicas, parte o HMS Captain do porto de Vigo formando parte dun convoi integrado por once barcos de guerra pertencentes ás Flotas da Canle da Mancha e do Mediterráneo. Inverteron a fin de semana facendo manobras e exercicios de tiro ao branco nas costas galegas, en concreto sobre unha pedra do tamaño dun acoirazado que se pode situar entre Baiona e Ons. No serán do martes día 6 de setembro a meteoroloxía comeza a empeorar. Case todos os capitáns ordenan pregar velas. Non así Burgoyune ao mando do Captain, que mantivo as gavias izadas. No comezo da madrugada do 7 de setembro o tempo derivou nunha galerna, cun vento que acadaba forza seis. O HMS Captain navegaba en formación de escuadra dende a súa partida do porto de Vigo, integrando unha división da Royal Navy na que navegaban tres columnas de navíos, nos arredores do cabo Fisterra. O acoirazado británico coa meirande parte da súa grande superficie vélica despregada atrapando o vento de SW, comeza a escorarse, oscilando a mesma até os 18º de inclinación, para pasar até os 23º e chegando aos incribles 28º cando o seu creador, o Capitán Cowper Cooles, que ía a bordo coma convidado e que morrería afogado no naufraxio, nunca pensou que excedería dos 16º. Só se salvaron do naufraxio 18 homes que se meteran a bordo dun bote salvavidas Xa non había marxe para reaccionar a bordo… o mar comezou a penetrar no casco polos ocos das torretas, por unha cuberta que só estaba afastada da liña de flotación dous metros o acoirazado envorca sen remisión, para afundirse posteriormente de popa. Coas primeiras luces do día e, advertida a escuadra da desaparición do HMS Captain, o Almirante Milne sería posto en aviso posteriormente pola oficialidade a bordo do HMS Bristol, que só se salvaran do naufraxio 18 homes que se meteran a bordo dun bote salvavidas. Soamente se atopou un cadáver pertencente á dotación da nave británica afundida, xunto a unha morea de obxectos pertencentes ao barco flotando polos arredores do naufraxio. Un día despois da perda do HMS Captain, o HMS Bristol recollía en Corcubión os 18 superviventes do primeiro que chegaran á vila de San Marcos camiñando por corredoiras infernais na compaña dun guía e dun carabineiro, facendo o percorrido dende Fisterra, vila onde varara o bote salvavidas do Captain coa súa carga humana, en concreto no areal da Ribeira, situado a carón do baluarte de San Carlos, hoxe convertido no fermoso Museo da Pesca desta histórica vila. Tregenna, un mariñeiro natural de Cornualles, foi un dos artífices entre eses 18 superviventes que ían a bordo da chalupa salvadora, para que esta arribase finalmente a terra coa súa carga humana, integramente, pois situouse de patrón a popa poñendo de leme un dos poucos remos cos que contaban a bordo, para non atravesarse as ondas. Ao abrente, unha lancha de mariñeiros de Fisterra atopounos preto da costa e guiounos até terra. Alí foron atendidos polo Axudante de Mariña da vila e algunhas mulleres déronlles comida e viño. Posteriormente, un médico prestoulles os primeiros auxilios nun barracón e logo poñeríanse en camiño a Corcubión e, cando pasaban seguramente pola praia de Langosteira, o arteleiro May o único oficial entre os sobreviventes, afirmou ver dous pecios sobresaíndo da tona da auga. Na cidade de Londres hai dous templos que recordan a memoria deste gran naufraxio Nun expediente recollido na sección 6º de Sanidade, nº 877, correspondente a un documento con selo gravado do Goberno da Provincia de A Coruña, o 8 de setembro de 1870, escríbese: "Señor Cónsul inglés nesta capital, me dice en esta fecha lo que sigue: tengo que poner en conocimiento de V.D. que en la noche del 6 al 7 del corriente, se fue a pique en el Cabo Finisterre con oficialidad y tripulantes el buque de S.M. británica nombrado Captain, perteneciente a la escuadra inglesa del Mediterráneo. Suplico a V.D. se sirva dar las órdenes necesarias a sus delegados en estas costas para que, si aparecen, como será probable, algunos cadáveres de esta tripulación en aquellas playas, se sirvan darles sepultura de la manera más conveniente, y dar a V.D. conocimiento, de cuyo resultado tendrá la bondad de comunicación oportuna. Lo que traslado a V.P. su más puntual cumplimiento dándole parte detallada de cada uno de los casos de aparición y enterramiento de cadáveres con la mayor actividad posible. P.C. Argüelles a 8 de septiembre de 1870". Na perda do HMS Captain fronte a Fisterra, morreron 453 homes. Foi a meirande traxedia da Royal Navy en tempos de paz, a meirande acontecida na Costa da Morte e a segunda en número de vidas acontecida na costa de Galiza nun só naufraxio, na súa historia. Na cidade de Londres hai dous templos que recordan a memoria deste gran naufraxio. Na catedral de St. Paul, onde acougan os restos de Horatio Nelson, existe unha placa de bronce que lembra esta traxedia co debuxo do barco. Na abadía de Westminster existe unha vidreira como necrolóxica deste acontecemento lutuoso. No decurso de catro anos, a Armada inglesa mandou unha representación a Fisterra para render honras aos falecidos, sendo a derradeira a enviada polos británicos, no mes de setembro de 1884. Veredicto da Corte marcial británica sobre o afundimento do 'HMS Captain' "A Corte ditaminou que o barco da SM Captain afundiuse na mañá do 7 de setembro de 1870, pola presión do velame, asistido pola ondada do mar e, que o pano despregado no intre da súa perda (tendo en conta a forza do vento e o estado do mar) era insuficiente para pór en perigo un barco dotado da debida estabilidade. Antes de disolverse, é deber da Corte deixar constancia da súa convicción de que o Captain foi construído en consideración á opinión pública expresada no Parlamento, e por outras canles e, en oposición aos puntos de vista e opinións do Controlador e o seu Departamento, e que todas as evidencias tenden a amosar que estes desaprobaban a súa construción. Do mesmo modo, amósase como proba que antes da recepción do Captain de parte dos Contratistas, cometérase unha desviación grave do seu deseño orixinal, polo que o seu calado incrementouse ao redor de 2 pés e o seu francobordo diminuíu na medida correspondente e, que a súa estabilidade resultou ser perigosamente reducida, combinada cunha área de vela, nesas circunstancias, excesiva. A Corte láiase fondamente que se estes feitos foron debidamente coñecidos e prezados, non foran comunicados ao oficial ao mando do buque, ou que, no caso contrario, se autorizase que o buque se empregara no servizo ordinario da Frota antes de ser comprobado polo cálculo e a experiencia". Características do barco O HMS Captain era un acoirazado da Royal Navy de recente construción. Tiña 102 metros de eslora, 16,21 metros de manga e 7,16 metros de puntal, desprazando 6.950 toneladas. A coiraza que cubría o seu casco tiña un grosor de 203 milímetros. A súa máquina contaba con 5.400 h.p, 900 cabalos que movían dúas hélices xemelgas de dúas pás que tiñan 4,8 metros de diámetro, acadando unha velocidade máxima de 14,2 nós. O seu armamento estaba formado por catro canóns de 305 milímetros, dous instalados en cada torreta xiratoria e outros dous de 178 milímetros, un situado a proa e outro na popa. A coiraza de ferro do barco tiña un grosor de 17,8 centímetros e ía montada sobre unha base de teka procedente da India de 30,5 centímetros. A súa cheminea abatíase cando navegaba a vela. Tiña unha pasarela que unía as súas dúas pontes por riba das torretas dos canóns de sete metros de ancho e nela ían os botes salvavidas. Foi botado ao mar o 10 de maio do 1870 por Laird Brothers de Birkenhead, Inglaterra. Levaba a bordo 471 tripulantes no intre do seu naufraxio. Estaba capitaneado por Hugo Talbot Burgoyne.