Mediante testemuños diversos podemos concluír que foi creada na primeira quincena do mes de agosto. Emilio Nieto foi o primeiro xefe. Actuou de subxefe Benito Figueiras. Tras unhas denuncias e por desacordos con Figueiras, Emilio abandona o cargo o 19 de setembro quedando aquel como xefe. O 24 de maio de 1937, tras cesar Benito, asume o cargo o seu cuñado Albino Otero Otero.
Emilio Nieto Fontán fora afiliado ao Partido Radical e Benito Figueiras Silva militara no Partido Socialista, pero cando se formou a agrupación na Illa non quixo pertencer a ela por resentimentos co responsábel José Búa Laredo; posteriormente afiliouse ao Partido Radical.
O detonante das investigacións sobre a actuación dos “cívicos” foi a denuncia, diante do xefe de milicias de Pontevedra, dun grupo de cincuenta e dous veciños, con destacada presenza de significados membros do poder económico, os coñecidos como “fabricantes” (conserveiros), así como de propietarios e armadores. No escrito critican duramente a actuación de Figueiras, a quen consideran unha amalgama de “vesania de malvado, ridícula vaidade monomaníaca e perigosa inconsciencia de perturbado”.
Expoñen que este “grotesco ditador” comete innumerábeis atropelos en persoas e facendas: impón horarios e normas de traballo en fábricas e pesqueiros; obriga os mariñeiros a ceder parte dos seus produtos co pretexto de subscricións para as milicias; clausurou estabelecementos que posteriormente apareceron saqueados e esixe dos propietarios dos bodegóns víveres que consome cos amigos.
Conclúen: “A ameaza é a arma constante que esgrime contra todo o que non acceda ou se opoña ás súas vandálicas imposicións, polo que ten atemorizados os veciños da Illa de Arousa”. Ademais tamén había manexos de tipo político e os denunciantes contaban coa conivencia de concelleiros como Emiliano Porto e Wenceslao Oubiña.
Benito Figueiras afírmase na súa xestión, que sempre contara co beneplácito das autoridades e veciños que nos primeiros tempos aplaudían a súa xestión pero que, máis tarde, desaparecido o perigo dos primeiros momentos, xa con garantías da orde asegurada, esquecéranse dos que salvagardaran as súas vidas e intereses. O seu sucesor, Albino Otero, opina que a denuncia é debida a resentimentos e inimizade dalgúns fabricantes como Rogelio Diz, Genaro Guillán, Manuel Goday, Alipio Santiago e outros porque querían traballar os domingos e máis de oito horas nos días laborábeis, cousa que impedira Benito.
O canteiro portugués Domingo Barbosa denuncia a persecución constante do xefe “cívico” e as labazadas que propinara á súa muller para obrigala a ir á misa. Numerosas testemuñas relatan a obsesión que tiña Figueiras polos temas relixiosos; o propio cura, que o considera correcto e afectuoso, apunta que “segundo rumores, aconsella e até coacciona o vecindario para que concorra ao Santo Sacrificio da misa”. Obrigaba os mariñeiros a asistir á misa sen deixarlles sequera cambiar a roupa de augas. O día da Ascensión, estaban uns mariñeiros xogando ao dominó na taberna, Benito entrou preguntando se aquilo era a misa e engadiu: “agora vai saír o Cristo” e comezou a mallar neles botándoos fóra do estabelecemento.
Gostarías de seguir coa lectura? Só tes que acudir ao quiosque, á libraría ou á nosa loxa online para mercar o Nós Diario de hoxe. Non perdas máis novas de interese e apura para facer a túa subscrición!
