A carnizaría de Chavaga: Un dos golpes decisivos contra a resistencia armada na comarca de Lemos

A vivenda de Teresa López Ayán, a sogra de Costoya, era un valioso punto de apoio dende setembro de 1947, e nela, ademais de pasar noite os guerrilleiros e fornecérselles víveres, realizábanse xuntanzas ás que tamén tiña acudido, nalgunha ocasión, o mítico José Castro Veiga “Piloto”. A principios de 1949, Costoya coincidiu na casa de Teresa con Fermín Gómez Segura “Segura”. Aos poucos días este presentoulle a Guillermo Morán García, Evaristo González Pérez “Rocesvinto” e Gregorio Colmenero Fernández “Remoquete”. Unha vez que Costoya se asegurou de que, efectivamente, se trataba de guerrilleiros, puxo os feitos en coñecemento da Garda Civil de Ponferrada, á cabeza da cal se atopaba o comandante Miguel Arricivita Vidondo. Dende aquel momento quedou a disposición das forzas represivas que, xenerosamente, retribuíron os seus servizos. Pois ben, a súa entregada colaboración deu os froitos agardados o 20 de abril do ano 1949. Ese día, forzas dos destacamentos de Lugo e León dirixíronse a Chavaga co obxecto de exterminar a partida de Roces, dividida en dúas vivendas da citada aldea. Na primeira das casas, a habitada por Teresa López máis os seus fillos, agochábanse Fermín Gómez “O Segura”, Julián Acebo Alberca “Guardiña”, Guillermo Morán, Gregorio Colmenero “Remoquete” e Saúl Mayo Méndez “Pelayo”. Sobre as 15 horas, as forzas que cercaban a casa iniciaron un intenso tiroteo cos cinco guerrilleiros, só interrompido para que Alfredo Amaro López evacuase a súa familia da vivenda, e que se saldou coa eliminación física de “Guardiña”, Guillermo Morán e Colmenero. De xeito milagreiro, Saúl e “Segura”, aínda que este ferido, conseguiron eludir o cerco. O mal ferido “Segura” encamiñouse, con todos os dentes desfeitos, a un punto de apoio na Pobra do Brollón onde se acubillaban “Piloto” e a súa compañeira Mirelle Curto. As forzas da orde fixeron a segunda parada na casa de Ramón López Casanova e Petra Centeno Baños, onde se agochaba un único pero cobizado guerrilleiro: Evaristo González Pérez “Rocesvinto”. Iniciouse novamente o tiroteo que vai deixar outras tres vítimas. Ademais do fuxido, pereceron os irmáns Ramón e María López Casanova. Luisa López Centeno, filla de Ramón e parella de “Rocesvinto”, resultaba ferida na refrega, ao igual que catro gardas civís. As consecuencias da masiva caída de Chavaga, ademais, seguíronse notando nos vindeiros meses. As confidencias de Jesús Costoya López foron decisivas para o operativo, que levou ao cárcere boa parte da familia do confidente e rematou coa vida de oito antifascistas O 13 de setembro, durante o traslado dos detidos Julio Prada Fernández, Emilio Prada Rodríguez, Felipe Vázquez Fernández e Jesús Costoya López pola conca do río Lor, a onde se dirixían co obxecto de poñer ao descuberto un campamento dos guerrilleiros, ao chegar ao bosque A Ferraría, a Garda Civil deu morte aos dous primeiros, os curmáns Prada, no que parece ser unha nova aplicación da “Lei de Fugas”, se ben a versión oficial asegura que os detidos emprenderon a fuxida aproveitándose do abrupto do terreo e desoíndo as voces de alto dos gardas civís. Mentres, Felipe Vázquez e Jesús Costoya lograban escapulirse. Nesta ocasión, este detalle non debe estrañarnos, pois tanto Felipe como Jesús planearan coa Garda Civil a súa evasión. As confidencias de Costoya tamén deron lugar á detención dun bo número de enlaces da guerrilla, entre eles a súa propia familia política. No Consello de Guerra que se celebrou en Lugo o 23 de marzo de 1950, ditáronse vinte e unha condenas que oscilaron entre os seis meses e un día e os doce anos. Entre os condenados figuraban, como xa adiantamos, boa parte da familia de Costoya. A Teresa López, a súa sogra, caéronlle dez anos de prisión coa accesoria de suspensión de todo cargo público, profesión ou oficio e dereito de sufraxio durante o tempo da condena, como encubridora dun delito de formar partidas armadas. Ao fillo desta, Alfredo, condenárono a catro anos de prisión con igual accesoria, por un delito de auxilio a malfeitores, mentres que os outros fillos, Álvaro, Eugenio, Ofelia e Libertad, mozas de Julián Acebo “Guardiña” e Fermín Gómez “O Segura”, respectivamente, foron condenados polo mesmo delito a tres anos de prisión con idéntica accesoria. Esta nova caída masiva de resistentes con dramáticos efectos colaterais evidenciaba unha realidade moi dura para os antifranquistas. Á altura de 1949 a guerrilla ficaba ferida de morte en agarda de que outros golpes nos meses seguintes e primeiros anos da década de 1950 liquidaran por completo o incómodo problema do bandoleirismo, naquela hora xa unha vaga esperanza para os desafectos.