Exeria, unha galega libre no século IV

É unha historia aínda por aclarar que nos dá conta do esplendor político, económico e cultural dunha Galiza que xa era nos albores da Idade Antiga. Sabemos pola súa obra e polos escritos do século VII de Valerio do Bierzo que naceu e residiu "nas ribeiras máis afastadas do océano occidental", outro tanto como dicir Galiza. Fixo parte da alta oligarquía romanizada e por iso viaxou acompañada dun séquito propio, desprazándose en medios custosos, empregando o cursus publicus, a rede de transporte oficial do Imperio Romano, e foi recibida polos bispos e gobernadores dos lugares que visitou. Unha parte da historiografía, seguindo a Valerio do Bierzo, situouna como monxa, porén outra parte cuestionou esta condición pola liberdade para facer unha peregrinación tan longa. A súa obra 'Itinerarium Egeriae', rematada en Constantinopla, recolleu a viaxe que realizou a Oriente Próximo entre os anos 381 e 384, destacándose pola valiosísima información que achegou da sociedade e da liturxia do momento Foi a primeira escritora peninsular en lingua latina. A súa elevada formación cultural ficou testada no gran coñecemento que amosa da Biblia ou das obras de Eusebio de Cesarea, no dominio do latín e do grego e nos escritos que nos legou. A súa obra Itinerarium Egeriae, rematada en Constantinopla, recolleu a viaxe que realizou a Oriente Próximo entre os anos 381 e 384, destacándose pola valiosísima información que achegou da sociedade e da liturxia do momento así como os datos que forneceu para o estudo da lingua falada na época. Os seu textos presentan unha diferenza notábel con outros documentos semellantes achegados polos eclesiásticos daquela época, xa que a viaxeira galega centra a súa atención nas visitas, nos lugares ou no ambiente social e non nos milagres, feitos relixiosos ou aspectos da historia sagrada. A viaxe que a situou para sempre na historia arrancou da Galiza, percorreu o sur de Francia, o norte da Península Itálica e continuou en barco polo Adriático até chegar a Constantinopla a finais do 381. O primeiro percorrido polas terras de oriente desenvolveuse pola área do Sinaí, co obxectivo de coñecer os lugares recollidos nos libros de Éxodo e dos Números, visitando o propio Monte Sinaí e o país de Gessen, onde se achegou as grandes fortalezas situadas ás beiras do río Nilo. A segunda das rutas, acompañada por un grupo de presbíteros e diáconos, levouna aos arredores do monte Nebó, acudindo ás localidades de Jericó, Livias ou Nebó e ao conxunto do val do Xordán. O último dos seus traxectos, saíndo máis unha vez de Xerusalén e respondendo aos relatos que lle fixeron uns monxes desta zona, centrouse no país de Job, chegando ás cidades de Carneas, Thesbe ou Querit. A partir de aí, comezou o seu camiño de volta co horizonte do retorno á Galiza, na dirección Constantinopla, trasladándose a Antioquía ou Mesopotamia, cruzando posteriormente o Eufrates, facendo paradas, ao tempo, en Tarso e Selucia de Isauria, onde se reencontrou coa súa amiga Marthana. Exeria significouse como unha revolucionaria. A información que coñecemos da súa vida impugna o papel que a sociedade do momento lle tiña reservada ás mulleres. O rol estabelecido no período do Baixo Imperio e que posteriormente tomou prestado o cristianismo convertido en relixión do poder, defendeu a muller dun só marido, que permanecera sempre na casa dedicada a fiar e tecer e experta en bordar. Ao tempo, as peregrinacións femininas non foron tan habituais como a dos varóns e non contaron coa aprobación da oficialidade. Foi este carácter subversivo de Exeria o que levou a unha boa parte da historiografía a ligala co priscilianismo dado o importante papel que no mesmo xogaron as mulleres.