Para que serven as axudas á tradución?

Nos últimos anos, a Administración galega foi modificando o funcionamento das axudas á edición de traducións. Nos últimos anos, algunhas das polémicas do sector do libro galego en relación con estas axudas versaron sobre a pertinencia de separar obras traducidas ao galego de obras traducidas do galego, a facilidade de crear proxectos editoriais ad hoc para unha convocatoria concreta sen máis percorrido, a repetición de títulos ou a pertinencia de que a Administración subvencione traducións do castelán. Apoio á tradución Cando o Goberno galego decide apoiar a tradución, faino porque considera que é unha ferramenta para a normalización da nosa lingua. Contar con obras referente ou vangarda da literatura universal traducidas ao galego é imprescindíbel para que o público lector poida acceder a elas directamente no noso idioma. Iso significa, ou debería significar, que non calquera obra vale ou, por exemplo, que non se debería considerar que as obras escritas en castelán teñan o mesmo valor ca outras menos accesíbeis. Sabemos que alguén que lea en galego pode facelo en castelán, así que dedicar grandes cantidades de cartos públicos a subvencionar libros que todo galego e galega pode ler na súa lingua orixinal pode estar a desvirtuar o obxectivo principal. As axudas ás traducións do castelán é unha das polémicas do sector do libro Ademais, temos a cuestión, que non é menor, de que a finalidade e particularidades da tradución ao galego non son as mesmas que ten a tradución de galego para outras linguas. Non é o mesmo para as editoriais, mais tampouco o noso Goberno entende que teñan a mesma importancia nin utilidade para a nosa cultura (a pesar de que, nas axudas, as obras de tradución de e para galego estean mesturadas). Unha editorial que queira publicar obras da nosa literatura fóra de Galiza faino porque considera que teñen interese para o seu público, e a nosa Administración entende que debe apoiar iso porque axuda o noso sistema cultural e as persoas que o conforman; promove a creación en galego e dá a coñecer todo o que ten que ver coa nosa cultura. Unha empresa que queira editar obras doutras linguas en galego faino porque considera que a obra ten interese por si propia, mais tamén porque entende que ten unha certa viabilidade económica e que pode ter público no noso idioma e interese para o noso sistema cultural; a Administración que apoia estes proxectos faino porque considera que é importante contar cunha industria cultural, e tamén porque sabe que o libro en galego está en desvantaxe. En todo caso, que a Administración pague para que se traduza dúas ou até tres veces a mesma obra na mesma convocatoria non parece que teña moito sentido. Tradución editorial Mais non esquezamos que as editoras son empresas e, como tal, o seu obxectivo non é só promover unha lingua ou unha cultura, o que buscan é facer cartos co seu proxecto, non só non perdelos. E isto é algo lexítimo, claro, e mesmo é desexábel que haxa tantas empresas que queiran dedicarse a facelo, aínda que na realidade non sexa tan bo negocio. Efectivamente, o custo da tradución dun libro é bastante elevado. Porén, as tradutoras literarias estamos entre as que menos cobramos do noso sector. Non só en Galiza, isto é un mal xeral. Aproximadamente, o importe que se paga por un traballo de tradución editorial é dez veces inferior ao que se cobraría polo mesmo volume noutro sector. Así que, entre isto e as dificultades xerais do libro en galego, contamos con que hai un certo voluntarismo por parte de todos os axentes implicados en cada un deses proxectos. Aínda que isto ultimamente mudou algo, ás veces xorden editoriais novas coincidindo cunha convocatoria concreta, e só para publicar algo moi específico, espertando certas suspicacias. Un exemplo que xerou unha certa polémica fora a aparición da Editorial Tegra, que se creara uns meses antes da convocatoria anual, e que levou máis de 30.000 euros por traducir ao galego obras de Emilia Pardo Bazán que, efectivamente, calquera persoa galega podería entender en castelán sen problema. Persoalmente, gustaríame que a Administración atopase o xeito de axudar a que as editoras saquen adiante proxectos que teñen interese por si mesmos, e facilitar que as traducións ao galego poidan competir co castelán por tempo e actualidade. En definitiva, que todo o sector puidese debater coa Administración para que debería servir o diñeiro público que se destina á tradución (se cadra, que as tradutoras poidamos vivir dignamente do noso traballo é moito pedir, mais isto queda para outra ocasión).