Como dicilo?

Qué morro!

cabo home
photo_camera Cabo Home, no Morrazo.

Un amigo meu, cando sente un rapaz ou unha rapaza (pois ao ser expresión de xente nova adoita ser o caso) dicir  "Qué morro", retrúcalle retranqueiro:  "Non morras, meu neniño! /miña neniña!"

A brincadeira co xogo de palabras pretende facerlle saber que o meu amigo "non entende" a expresión.  Porque aquela é un simple calco do español recente para lle recriminar a alguén (en serio ou en broma) ser insolente, atrevido, aproveitado e descortés: o que en castelán se chama un cara dura e en galego chamamos tradicionalmente un cara lavada.

Desa persoa que dá mostras de ter arruallo podemos dicir nós no mesmo tono coloquial : Que papo! Que papo ten! Non sería esta a única forma posíbel porque –cando menos polo Morrazo- úsase tamén nese caso a expresión ter pancada: Que pancada ten!

E volvemos ao morro, que en galegoportugués tamén significa ‘monte de pequena altura, outeiro’,  lembrando os famosos morros do Río de Janeiro. Pois ben, o nome do Morrazo, bisbarra de montes na beiramar da Ría de Vigo, ten a mesma orixe, como escribía xa o padre Sarmiento.

Outro calco do español é falar dos "morritos de cerdo". En galego teríamos que falar do "fociño de porco". Porque é ben sabido que do porco ou cocho (dispensando) aprovéitase todo, cómese enteiriño, dende o rabo ata o fociño.

Outro calco do español é falar dos "morritos de cerdo". En galego teríamos que falar do "fociño de porco".

Os novos despeces e a moderna comercialización do porcino comezan a afectar (en supermercados, receitas e medios de comunicación) ás denominacións auténticamente galegas. Non só entran as alleas senón que mesmo substitúen ás tradicionais e propias nosas. Séntese así, nun galego inexistente, falar de "carrilleiras" ou de "manciñas de porco". Son o que aquí toda a vida chamamos a faceira e os pezuños.  E desbótanse as denominacións autóctonas como raxo ou sóa para as trocar por formas coincidentes co castelán ou próximas  (lomo/lombo, espinazo/espiñazo). Se fai falta impórtase mesmo do francés,  como ese entrecôte (castelanizado ás veces en entrecot)  que pretende desprazar o galeguísimo entrecosto.

Se consultamos a Internet perderémonos no maremágnum de denominacións en español das partes do porco. Moitas delas responden claramente a unha operación publicitaria, de simple marketing, non hai máis que ver: secreto ibérico, delicias ibéricas, caprichos ibéricos, abanico ibérico, plumas ibéricas… 

Non é ben mellor usarmos as denominacións galegas de sempre?

Comentarios