Na entrevista que concedeu esta terza feira a La Sexta, o xa ex secretario xeral do PP, Teodoro García Egea, escudouse nunha enrevesada resposta sobre os "límites das persoas" cando a xornalista Ana Pastor pulsou a súa opinión sobre Miguel Ángel Rodríguez, 'man dereita' de Isabel Díaz Ayuso. "Estoume volvendo gallego", concluíu entre risas o político murciano.
A prensa estatal non tardou en facerse eco destas palabras para referirse á crise interna do PP. "García Egea se vuelve gallego en la tele", titulaba esta cuarta feira o xornal El País nunha columna de opinión asinada por Antonio Jiménez: "Confesou varias veces que o traballo de secretario xeral consistía en ser o malo da película. Nese papel era moito máis críbel que o que desempeñou onte, o de bo do conto, ou o do galego. A Ana Pastor faltoulle unha última pregunta: Para que veu vostede aquí?", conclúe o texto.
Mais antes xa de que García Egea se "volvese" galego en prime time, os principais medios do Estado xa sinalaban Alberto Núñez Feixoo, "el gallego", como o candidato favorito para reconducir o partido. Escoitamos estas expresións acotío, mais... De onde proceden?
"Desde o século XVIII, cando se estabiliza a emigración galega cara a Castela, empeza a haber esa idea dos galegos como parvos ou 'ganapáns', como dicían eles, porque a maior parte dos que chegaban facían os traballos que podían, os máis duros", explica a Nós Diario Alexandre Peres Vigo, profesor na Universidade da Coruña (UDC) e estudoso na materia da 'galaicofobia'.
Peres Vigo lembra que "facerse o gallego" equivale no español coloquial a "facerse o parvo". "Iso servía de xustificación para o maltrato que sufrían os galegos, xa que ían realizar traballos de mínima cualificación e en pouca estima, que lles correspondían porque eran considerados inferiores", apunta.
Lonxe de recoñeceren o "maltrato", os casteláns xustificaban esta situación "culpando os galegos por seren parvos e se deixaren facer". A propia Rosalía de Castro deu conta desta situación nun dos seus poemas máis coñecidos:
"Castellanos de Castilla,
tratade ben ós galegos;
cando van, van como rosas;
cando vén, vén como negros"
Castela e a "propaganda antigalega"
Peres Vigo afirma que a cuestión era ben distinta até que a Galiza perdeu poder: "Cando os galegos pasamos de ser un reino prestixioso a unha gran conflitividade con Castela na fin da Idade Media, comezou chegar propaganda antigalega sinalando os galegos xa non como parvos, senón como seres bárbaros e salvaxes... Rivais, en definitiva".
A concepción sobre a poboación galega foi mudando ao longo do tempo. Así, no século XVI, cando comezou a migración galega, o sentimento imperante era o de "desconfianza". "Crían que o galego era demasiado listo, que furtaba. Mais unha vez que iso se estabiliza o galego deixa de ser a persoa que vén de fóra e da que desconfías para ser quen fai os peores traballos e, polo tanto, é parvo".
Expresións como "responder á gallega", salienta, estaban presentes xa naquela altura. "En francés ten o seu equivalente, 'responder como un normando'; isto é, dunha forma dubitativa ou falsa de alguén sen ideas claras". Xa entrado o século XVII, conta, popularízase a visión do galego como "lacaio" ou "persoa servicial, para uns anos despois pasar á cualificación de "parvo".
O historiador Gabriel Vergara y Martín deixou constancia a comezos do século XX da existencia de "refráns que veñen da crenza que teñen en Castela de que o galego é un ser inferior". Tamén estudosos de toda Europa deron conta destas expresións, lembra Peres Vigo, a pesar de que "sen galegos, Castela non prosperaría", xa que eran quen facían os traballos máis duros.
A faísca que prende con facilidade
Expresións como "facerse o gallego", "ser gallego" ou "necesitar que un gallego te axude" están "no día a día" das castelás e casteláns. "Téñenas aí porque se transmitiron a través de varias xeracións. E hai tamén unha casuística política, que non temos peso económico nin político; isto é, non temos un perfil moi propio, e dalles igual dicir impunemente estas barbaridades", sostén.
En momentos como o actual, no que a actualidade informativa sitúa a Galiza no centro do debate, agroman os agravios. "Toda esa galaicofobia, habitual nos medios de comunicación, faise evidente a pouco que falan cando se agrava un conflito", indica Peres Vigo.
