''A linguaxe xurídica e a poesía erótica son como auga e aceite, pero caben no mesmo vaso''

Hai persoas que piden permiso ás palabras para poder escribir e outras que negocian directamente con elas. Mercedes, pertence ao grupo das segundas. Non pide permiso.

Coñece o material co que traballa e contrúe pensando directamente no trazado, elaborando un edificio poético cun marcado fío narrativo. Sabe que Eva pode ser transxénero. Elexir dicir "queres facer o cisne?" ou sentar no bordo da cama nun día laborable, e recordar o universo que se encerra no sabor das anchoas mentras na radio Led Zeppelin canta 'Can Negro':          

Eh, eh, mamá, con ese forma de moverte vas sudar, vas desfrutar 
Oh, oh, pequena, meneándote así vaste poñer fervendo, vaiche arder
Eh, eh, pequena, cando camiñas dese xeito mira como pinga o mel, non podo despegarme
Teño que moverme, non podo quedar quieto, teño un corazón ardente, nada me comprace

E nesta tipoloxía non hai lugar para o rubor... Só espazo para comprender a soedade, a ansia, o cuscús nos dedos e a sémola na boca, o sexo, o desapego, a dor e a morte. Mercedes achéganos ao erotismo dende un eu poético que xurde inmenso e que no nome de Eva non treme para dicir: "Ven, acollereite coa lentura da terra. A túa patria son eu"

(((Fragmento da presentación que Antía Otero fixo do poemario de Mercedes 
Leobalde na libraría Lila, en Compostela. A seguir a conversa
que tivemos coa autora, quen pedíu expresamente non ser tratada de vostede)))

Vou comezar, se mo permites, con algo anecdótico que me chamou moito a atención. Tratei de o conseguir o libro para o ler antes de termos esta conversa e procureino primeiro na biblioteca da USC. Non o atopei, mais si que tiñan un libro teu: Curso de linguaxe administrativa. Como se pasa de aquí á poesía erótica?

"É posible pasar da documentación xurídica á poesía mesmo varias veces no día, e faise con gusto, como saír dun paramo para entrar nun val vizoso, esa é a sensación"

Coa linguaxe xurídico-administrativa tocoume lidar a diario desde que rematei a carreira, por cuestións laborais. Ese manual escribímolo entre unha compañeira e mais eu hai xa moitos anos. En principio tratábase de elaborar material para impartir os cursos de linguaxe administrativa galega, só ía circular en fotocopias entre o profesorado, pero acabouse publicando.

Posteriormente, co paso dos anos, o libro foi revisado e ampliado coas achegas doutros autores e se che digo a verdade nin coñezo a versión definitiva. Da linguaxe administrativa á poesía erótica pásase moi facilmente! Ser son coma auga e aceite, claro, pero caben no mesmo vaso. Así que é posible pasar da documentación xurídica á poesía mesmo varias veces no día, e faise con gusto, como saír dun paramo para entrar nun val vizoso, esa é a sensación.

"Sentía a necesidade de me atrever en serio coa poesía"

Se todas escribimos pola necesidade de expresar algo, cal era a túa necesidade con este libro? Tivo algo a ver nel a túa experiencia traballando nos xulgados? Pregúntocho porque me pareceu unha historia dura.... real, quizais?

A necesidade era a de atreverme en serio coa poesía, e iso implicaba elaborar un poemario, algo con unidade e coherencia internas, pois ata ese momento só escribira poemas soltos e sen relación entre eles. En canto á historia que hai en Chamádeme Eva, non ten que ver cun caso concreto, nin xudicial nin extraxudicial, é só ficción literaria. Pero ben podería ser real.

Animácheste a te presentar a concursos e a publicar após participar en dous obradoiros con Antía Otero. O libro arrinca cunha dedicatoria: "Á miña xente, a que me impulsa". É cousa miña ou Chamádeme Eva ten detrás un exercicio de empoderamento da súa autora?

"O libro xurdiu como un pequeno reto persoal mais é certo que recibir un premio e ver a túa obra publicada implica un certo recoñecemento social que quizais si se toque nalgún punto co empoderamento"

O poemario leva unha dedicatoria colectiva porque me sentía en débeda con moitas persoas, en particular con esas que che infunden confianza e che poñen unhas grandes ás nos pés, nunca lastre.

Por iso ao dicir "a miña xente" non falaba de lazos familiares nin de amizade. Ou non só. Falaba de apoio. Sobre se foi un exercicio de empoderamento... non o creo. Empoderamento constrúese sobre o substantivo poder e iso pouco ten que ver propiamente coa publicación dun libro, non?

O libro xurdiu como un pequeno reto persoal, xa che digo, foi propoñerse dar ese salto, e con escribilo xa me tería sentido satisfeita. O que si é certo é que o feito de recibir un premio e ver a túa obra publicada implica un certo recoñecemento social que quizais si se toque nalgún punto co empoderamento que mencionas.

"Non me dou aburrido, non son capaz", afirmas no teu Twitter. Ten mérito ese optimismo cando no teu emprego te arrodeas da cinsa da linguaxe e os termos xurídicos...

Non é optimismo. É unha constatación que vale para a vida en xeral. A materia de traballo é árida, pero tocoume a grandísima sorte de ter dúas compañeiras estupendas e tratamos de levalo con humor. 

É ben atinado o que dis da linguaxe xurídica, verdadeiramente cinsenta por agrisallada e seca. Pero ao mesmo tempo posúe unha complexidade terminolóxica e sintáctica que fai que traballar con ela requira atención e concentración, así que mentres te ocupas de a 'descifrar' estás moi entretida, e máis se se trata de vertela despois con precisión e corrección a outra lingua.

"Confésoche que cos textos máis rutineiros acaba unha por desenvolver a capacidade de traducir 'en automático', de xeito que podes poñer os cascos, escoitar música e traducir mentres o outro hemisferio do cerebro divaga no seu"

E por outra banda, confésoche que cos textos máis rutineiros acaba unha por desenvolver a capacidade de traducir 'en automático', de xeito que podes poñer os cascos, escoitar música e traducir mentres o outro hemisferio do cerebro divaga no seu. Pero non te alarmes, eh! Que logo todos os documentos son cotexados e revisados entre dúas!

[risas]

No limiar desta obra dis que ten escrito moitos outros textos antes, mais que non te atreviches a os publicar. Agallasaríasme cun bocadiño dalgún deles, dun que gostes especialmente? 

Ben, copio unha narración breve, un exercicio para un obradoiro de Antía --reférese a Antía Otero--, por ser o primeiro texto meu que lin en público e porque a partir del cambiou algo. Quizais comezou algo. Leva data de outubro de 2011 e ata música de acompañamento: 'Spiritual', Beyond the Missouri Sky (Short Stories) (Charlie Haden & Pat Metheny - Verve, 1997)

O ceo exerce a mesma fascinación do lume, convida a deixar vagar o pensamento sen control, deténdose nas parvadas máis parvas ou en nada en concreto.

A casa en calma, o xardín en calma; esta vez non hai gatos ás carreiras, vese que eles son máis de Perseidas. Estou moi ben soa, tan viva, tan tranquila.

Fito a negrura estrelada querendo abarcar a bóveda completa. Unha estrela cae pola dereita (o leste?, o nordeste?), visible só uns breves centímetros aos nosos ollos. Non pestanexar. Non pestanexar demasiado. Ao momento e cara á esquerda aparece unha máis trazando outro instante, un anaquiño de elipse. Son moi rápidas (fugaces, claro), pouco tempo para saborealas.

Esta vez lémbrome e pido un desexo. Un par de minutos transcorren ata a próxima estrela, que é distinta, máis baixa e definida, unha pequena bóla incandescente que se dirixe cara á terra co seu rabo de luz. Imaxino un meteorito precipitándose sobre Cambre e abrindo unha terrible fochanca. Ou sobre A Coruña talvez, nesa dirección caía. Darano mañá nas noticias. Non me preocupa.

O ceo, mesmo nos instantes en que nada nel se move, está rotundo e espectacular. Hoxe, estrañamente, semella máis imperturbable ca nunca, capaz de deglutir calquera alteración por magnífica que sexa e asimilala ao seu estatismo radical.

Se cadra por iso resulta acolledor coma un teito e libera xenerosamente unha quietude sutil que eu respiro cos pulmóns ben abertos, cos poros todos ben abertos.

Outra estrela, pareceume, imaxineina ao mellor, foi como vista polo retrovisor. Creo que podería durmir aquí fóra, o edredón ampárame tanto do frío, noto a calor do meu corpo debaixo del, edredón invernadoiro. Ladra o can dalgún veciño e a superpoboada colonia de grilos do xardín celebra, como non, que chovan estrelas.

Continúo observando o firmamento e pérdeseme a vista nun diminuto puntiño, tan minúsculo que non debe ser un astro nin ningún corpo celeste, só un lucecú doutra galaxia. Pecho os ollos, bebo do aire fresco e calmo e só agora son consciente do latexo absolutamente pausado do meu corazón.

Síntome en paz e plena, e penso que se cadra non cambiaría este momento por unha viaxe ao Caribe, que preguiza terme que mover agora para coller o avión. Cavilo tamén na posibilidade de adaptar este texto como a descrición dun espazo. Podería servir, un par de espazos hainos, tres quizais.

Érgome da hamaca e envolta no edredón camiño, levito, cara á casa. Entro na cociña e volvo para fóra cun plátano pelado e unha mazá sen pelar. O plátano é moi rico pero ten ese defecto da sequidade, de facerse papa na boca. Sería deliciosa unha laranxa con sabor a plátano, un plátano co zume dunha laranxa. A mazá sábeme a pan de estrela.

"A asistencia aos obradoiros literarios e tamén a insistencia dalgunhas voces amigas fóronme dando unha concepción da escritura non como un acto que se esgota en si mesmo senón como algo que se completa cando é compartido"

Moi fermoso, certamente. Por que non te atreviches a publicalos? 

Non era non atreverse. Era simplemente algo que non me pasaba pola cabeza. Si, escribía de cando en vez, de maneira asistemática, sen disciplina ningunha. Gustábame e facíao, como podía darme por debuxar ou facer puzzles, pero no momento en que remataba o texto, remataba o proceso, non vía a necesidade de darllo a ler a ninguén nin de facelo público.

A asistencia aos obradoiros literarios e tamén a insistencia dalgunhas voces amigas fóronme dando outra perspectiva, unha concepción da escritura non xa como un acto que se esgota en si mesmo senón como algo que se completa cando é compartido.

Eses "(in)equívocos sinais de amor" agochan unha crítica ao amor romántico, a esa concepción do terrorismo machista como 'crime pasional'?

Si, posto que "(in)equívocos" leva o prefixo entre paréntese, esa sería unha das lecturas posibles. A violencia exercida sobre outra persoa malamente pode ser considerada como un sinal de amor, por moito que algúns pretendan defender tal disparate.

"A violencia exercida sobre outra persoa malamente pode ser considerada como un sinal de amor, por moito que algúns pretendan defender tal disparate"

Pero por outra banda o libro está aberto á posibilidade de que nun determinado momento da súa evolución persoal a protagonista procure, voluntaria e conscientemente, experiencias que a acheguen a algún límite, vivencias extremas que a leven quizais a coñecerse a si mesma ata as capas máis fondas. Pero estariamos xa ante relacións doutro tipo, sempre dentro dun xogo consentido.

Chamádeme Eva semella unha historia vivida a lume lento, onde encaixa moi ben o erotismo. Mais racha coa celeridade da nosa sociedade. Vivimos todo ás présas, tamén as relacións persoais, as sentimentais e até as sexuais... non achas?

Por suposto, concordo plenamente. É o noso castigo, a pena que temos que pagar por vivir nunha sociedade tan 'civilizada', tan organizadiña, tan tecnolóxica, tan consumista e no fondo tan pouco racional. Todo son présas, apuros, estrés...

"Vivimos en equilibrio inestable entre a insatisfacción, a depresión e a ansiedade. Se non nos queda tempo apenas de pensar, aínda menos de coñecer a fondo a quen temos ao lado, mesmo na cama"

Cada día, desde que espertamos no mellor do sono (e normalmente do soño) cun desagradable e insistente pitido ata as tantas da noite que nos deitamos, facemos mil cousas contrarias ao noso ritmo natural, aos 'tempos' do noso corpo e da nosa mente. Ou polo menos esa é a miña percepción, unha evidencia diaria.

E así nos vai, como individuos e como sociedade, vivindo en equilibrio inestable entre a insatisfacción, a depresión e a ansiedade. E claro que as relacións persoais se resenten! Se non nos queda tempo apenas de pensar, aínda menos de coñecer a fondo a quen temos ao lado, mesmo na cama. Non temos remedio!

Gostarías de acrecentar algunha cousa?

Si! Que a USC debería facerse con algún exemplar de Chamádeme Eva [risas]