Antón Losada e Suso de Toro analisan para Sermos os primeiros compases do proceso ao procés

Un xuízo sen probas

"Este é un xuízo político feito por un tribunal político" (Suso de Toro, escritor e activista, moi involucrado na defensa da causa autodeterminista catalá). "A Fiscalía non ten caso. Non ten elementos de probas que demostren a existencia dun delito de rebelión" (Antón Losada, profesor de Ciencias Políticas da USC e colaborador de distintos medios de comunicación). Esgotados os primeiros capítulos do proceso ao procés, falamos con Losada e De Toro sobre un xuízo penal que é moito máis que iso: estamos ante un procedimento xudicial que testa a calidade da democracia no estado.

Captura de pantalla (27)
photo_camera Un momento da vista oral

"Este é un xuízo político. Aquí hai un tribunal político, mesmo pola súa composición, cos seus membros escollidos polos dous principais partidos de ámbito estatal. É un tribunal político na medida en que está a levar a cabo un xuízo político", afirma Suso de Toro. "Á luz do que podemos ver, é evidente que a Fiscalía, a Avogacía do Estado e a acusación particular de Vox non prepararon ben as súas acusacións", engade.

Losada non partilla, porén, a caracterización do xuízo como político. "Non, estamos ante un xuízo penal. Un xuízo penal onde, como pasa tantas veces, a Fiscalía non ten un caso sólido. Outra cousa é que sexa un xuízo que ten consecuencias políticas. Sen dúbida. Pero é un xuízo penal. Estanse a respeitar todas as garantías. O único que acontece é que, como moitos dixemos desde un principio, non hai caso!".

O Ministerio Público non foi quen de achegar probas, niso concordan os dous analistas. De Toro pon o acento na falta de preparación da vista oral por parte das acusacións. "Isto pode ter dúas explicacións. Unha, a falta de ética e de capacidade profesional. E dúas, que non importe o que ocorra nesa sala [do Tribunal Supremo] porque hai un designio político previo, o mesmo que inspirou a instrución da causa, e ese designio é que esas persoas teñen que ir presas", razoa.

"Acúsanos de algo para o que hai que achegar probas moi sólidas e o único que están a achegar son titulares de imprensa, valoracións sobre opinións e pouco máis. Non hai evidencias sólidas de nada. Do ponto de vista penal, e tal e como eu dixen desde o minuto 1, isto é un pesadelo xurídico para calquera persoa que teña un mínimo coñecimento ou interese do dereito", esténdese Losada.

[Imaxe: Laura R. Cuba] Suso de ToroUnha das perguntas que pairan sobre o Salón de Plenos do Supremo é se a sentenza deste xuízo xa está previamente escrita, isto é, se o veredito vai depender ou non do que digan fiscais, testemuñas e acusadas. "Non, non creo que a sentenza estea escrita de antemán. Cando es maxistrado do Supremo é posíbel que esteas moi preocupado pola unidade de España e polo estado do dereito, mais penso que tamén che preocupa como vai ficar o teu nome na historia. Todos os maxistrados son conscientes de que esta causa vai definir a súa carreira e o seu legado", afirma Losada. Aquí Suso de Toro ten unha opinión distinta: "Tendo en conta o desleixo dos fiscais, as súas equivocacións, os seus datos errados, os comentarios absurdos, os xuízos de valor que adiantan, o relato que constrúen, os comentarios e mesmo as perguntas insidiosas, pois en efecto si infiro de todo isto que efectivamente hai un veredito previo".

"Ben, non quero parecer inxenuo", matiza Losada, "o xuízo estase a facer nun contexto político moi determinado. Ten consecuencias políticas. Iso inflúe nos maxistrados. Mais eu teño a intima convicción, baseada tamén no meu coñecimento do que é a carreira xudicial, de que ao final nos maxistrados vai prevalecer o feito de que esta sentenza vai definir o seu legado profesional como xuristas".

Nin rebelión nin sedición

Concordan tamén ambos analistas en que dificilmente a sentenza poda ser condenatoria dos delitos de rebelión e sedición que pesan sobre os líderes independentistas. Nese sentido, De Toro desliza que "coido que o Goberno Sánchez non ten interese en que sexan condenas que obriguen a entrar no cárcere. Supoño que a este goberno lle gustaría que se limitase todo a faltas administrativas ou a delitos menores, de tipo monetario, cousa que tamén sería inxusta e falsa porque o ministro de Facenda do goberno de entón [Cristóbal Montoro] ten dito que non se gastara nen un euro do diñeiro público na realización do referendo". Por súa parte, Losada cre que do ponto de vista do dereito penal "se hai algo, que xa veremos, sería un delito de desobediencia". En ningún caso rebelión ou sedición: "Non se puxeron sobre a mesa elementos probatorios que demostren que se cumpren os requisitos de tipicidade do delito de rebelión. [O Ministerio Público] Ten dificultades para probar que estivesen coordinados [os acusados] para alzarse de maneira violenta co propósito de proclamar a independencia de Catalunya. Iso e non outra cousa é o delito de rebelión", indica o profesor de Ciencias Políticas da USC.

"Un observador internacional", reflexiona o autor da novela Fóra de Si, "decataríase de contado de que aquí hai unha instrución errada, que prexulga actos e que tamén hai unha acusación torpe, ineficaz, que non merece ser contemplada. Ese observador internacional concluiría que o xuízo tería de ser anulado por ter sido mal instruído e pola incapacidade da Fiscalía, a Avogación do Estado e Vox á hora de achegar probas de delitos".

Antón LosadaAnte o hipotético escenario de as persoas acusadas seren finalmente condenadas só por desobediencia, Losada deita luz sobre un detalle en absoluto menor: "[Se son exoneradas dos delitos de rebelión e sedición] O estado español e a xustiza española van ter moitas dificultades á hora de explicar o ano e pico de prisión preventiva" que xa cumpriron os presos independentistas. 

A súa formación xurídica faina valer Losada cando xulga o rol do presidente do tribunal: "Hai cousas que Manuel Marchena as está facendo ben. Puxo no seu sitio desde o minuto 1 a acusación particular de Vox. Houbo momentos en que coas súas intervencións evidenciou aínda máis o absurdo que estaba a ser o interrogatorio da Fiscalía... Mais esa obsesión que lle acaba de entrar polo tempo e por acelerar e tal... Alguén ten que lle recordar: un momento, vostede é o presidente dun tribunal penal, non é un rexedor de televisión. Hai unha escaleta e téñoa que cumprir, non, isto non funciona así!".

Canto ao rol dos meios, De Toro distingue entre o ámbito "madrileño-español" e o "catalán". "A cidadanía catalá recibe unha información máis completa do que a española. Pode ver o sinal do xuízo ao vivo. A española, non". E a imprensa galega? "Nada, é unha sucursal. O sucursalismo político está acompañado do mediático. Isto é Madrid e as súas provincias. Prevalece sempre o designio do estado. O designio da Corte".

Losada pon o foco noutro aspecto da cuestión: "Por deformación académica ou profesional, tendo a ver con certa desconfianza, especialmente nos procesos penais, está presenza constante dos medios". "A poeira mediática, esta especie de carrusel xudicial en tempo real, parece que non estamos a asistir a un xuízo, senón a un espectáculo...Teño a impresión de que afecta a marcha da vista oral e non nun sentido positivo".

"Hai cousas que están a afectar os dereitos dos acusados", alerta o profesor da USC. "Que se acepte con tanta naturalidade que imos acelerar o xuízo, os interrogatorios, para que non coincidan os políticos coa camaña electoral. Oiga, isto é un xuízo penal, aquí estamos decidindo se un grupo de persoas se pasan 15, 20 ou 25 anos que lles quedan de vida na cadea. Ese é o valor supremo que hai que protexer. As garantías procesais deses señores. E non se coincide ou non cunha campaña electoral ou se me vén ben ou mal acabar antes do día non sei que de marzo", engade.

As enquisas polo diálogo

O xuízo desenvólvese no corazón do poder xudicial estatal após terse coñecido inquéritos —publicados por La Vanguardia e El Periódico de Catalunya— que sinalan que mesmo en Madrid a maioría de cidadás e cidadáns apostan no diálogo antes de nunha nova aplicación do 155. "Iso é interesante porque evidenciaría que a maior parte da xente non desexa nin o ensañamento nin o castigo polo que advoga o sistema político, mediático e financeiro hexemónico", pensa De Toro, en tanto que Losada, experto en inquéritos, ve estas sondaxes como "críbeis". "Coinciden coa intuición que eu teño. Hai moito cansancio da confrontación. Hai unha demanda de buscar solucións negociadas ou dialogadas. Así en abstracto. Outra cousa é despois como se repartirían os apoios en función do contido desa negociación".

Comentarios