Naufraxios no Mediterráneo: neglixencia e vulneración de dereitos

Apenas tres semanas despois do peor naufraxio migratorio dende 2003 fronte ás costas calabresas de Cutro, no sur de Italia, no que morreron 79 persoas e decenas desapareceron sen que a Garda Costeira italiana interviñese, as noticias repítense sen que dende o Goberno italiano se teña virado en nada de posición. A dureza das cifras, repito, 79 persoas falecidas entre as que se atoparon 24 nenas e nenos que tiñan menos de 12 anos e 33 menores de idade, non foi suficiente para que os máximos responsables da política italiana acudisen a expresar a súa preocupación e condolencia no lugar no que se acumulaban os féretros. Ás mortes contabilizadas súmanse ducias de persoas desaparecidas que, no mellor dos casos, o mar seguirá devolvendo en forma de cadáveres nun terrible goteo ás costas italianas, que recorda, unha e outra vez, que as mortes no Mediterráneo non son casuais senón consecuencia de decisións políticas concretas. Neste caso, a explicación inmediata hai que buscala na perversa conversión do que tiña que ser unha operación de rescate, nunha operación policial; é dicir, que nin contaba cos medios nin coa preparación necesaria para actuar nunha situación de emerxencia, un barco de 20 metros con máis de 200 persoas á deriva en moi malas condicións marítimas. A explicación profunda atópase nas políticas migratorias restritivas imperantes na Unión Europea nas que non só están tratando como criminal a quen trata de acadar unha vida mellor, senón a quen está disposto a levar a cabo tarefas de axuda, de socorro e solidariedade. Na ruta canaria perderon a vida 1.330 persoas no último ano Esta mesma semana, mentres se seguen vixiando as praias na busca do corpo sen vida dalgunha das persoas desaparecidas o 26 de febreiro, un total de 30 persoas migrantes desapareceron nunha barca que trataba de alcanzar Italia incumprindo, unha vez máis, a obrigación internacional dos estados de rescatar as persoas que se atopan en situación de perigo de naufraxio. O soño prometido Son exemplos dunha terrible realidade sobre a que alertan numerosas organizacións non gobernamentais sen descanso, que poñen rostros e cifras á vulneración constante dos dereitos humanos nas nosas fronteiras. Que alertan, unha vez máis, sobre as consecuencias humanitarias das políticas migratorias centradas no securitarismo e na externalización das fronteiras, esa en virtude da cal Marrocos se ten convertido nunha sorte de subcontrata de seguridade do Estado español para que estableza unha zona de freo ao desprazamento das persoas, na que non rexen os principios básicos do dereito internacional e moito menos aqueles principios que din constituír o sentido da Unión Europea, previo lucrativo acordo monetario e diplomático. Neste senso, a Asociación Pro Dereitos Humanos de Andalucía (APDHA) publica anualmente o seu Balance Migratorio. De acordo cos seus últimos datos, o 2022 foi un ano especialmente cruento para as persoas migrantes. O Balance Migratorio de 2022, alimentado por numerosas fontes oficiais, conclúe que o 2022 se saldou con 1.901 persoas mortas ou desaparecidas na fronteira sur tratando de chegar ao Estado español. Cifras que fan do 2022 o segundo máis mortífero nas costas españolas dende que se elaboran rexistros, só por debaixo do anterior, o 2021, que acumulou 2.126 falecementos. E iso malia que o 2022 rexistrou un descendo de chegadas de case o 23% respecto ao ano anterior. É dicir, que o menor número de chegadas non se ten traducido nunha redución de mortes, senón todo o contrario, o número de mortes por cada persoa que chega ás costas españolas aumentou. Sobre todo na ruta canaria, que se mantén como a máis perigosa e na que perderon a vida 1.330 persoas no último ano. Vidas rotas, naufraxios de esperanza no Mediterráneo que nos últimos 30 anos teñen sumado máis de 14.000 persoas falecidas tratando de alcanzar o soño prometido, tanto aquel que falaba dunha terra de oportunidades como aquel outro único posible no que, literalmente, salvar a vida. Non son excepcións. Tal e como denuncian as Nacións Unidas, entre 2014 e 2020, polo menos 50.000 persoas morreron tratando de cruzar algunha fronteira. A elas súmanse miles de persoas desaparecidas, moitas, menores, especialmente vulnerables ás que se lles nega de forma sistemática o dereito ao asilo e ao refuxio. Pois no groso das cifras, e na insensibilidade das políticas migratorias, mestúranse realidades confusas, de persoas que foxen de situacións económicas difíciles, emerxencias climáticas e humanitarias de todo tipo.