Moeda 'Sur': perspectivas, obstáculos e posibilidades

A proposta de unidade monetaria 'Sur' lanzada por Brasil e Arxentina no preámbulo do VII Cume da Celac en Bos Aires propiciou un amplo debate no continente sobre a súa metodoloxía de aplicación e o arco temporal no cal se desenvolvería. A idea, aínda que non é nova no seu tipo ('Sur' en certa medida provén do Sucre como experiencia anterior), adquiriu vigor xeopolítico ao ser impulsada polo presidente Lula Da Silva, nun contexto de reimpulso á integración rexional potenciado por unha correlación de forzas favorábel á esquerda. Desde o lanzamento da proposta -que en principio tería o comercio bilateral entre Brasil e Arxentina como eixo vertebrador- até hoxe, o optimismo e as expectativas viñéronse reducindo, a raíz de que os equipos técnicos de ambos os dous países encargados de facer viábel a aplicación de 'Sur' non proveron novas precisións. Até o de agora, de acordo ao que no contexto do cume da Celac aclararon tanto Sergio Massa, ministro de Economía arxentino, e Fernando Haddad, ministro de Facenda brasileiro, 'Sur' non é un instrumento monetario pensado para substituír as moedas nacionais de Brasil, Arxentina ou dos países que eventualmente se afilien. 'Sur' é o vector económico da estratexia de Lula de que Brasil retorne ao taboleiro da xeopolítica Estímulo ás exportacións Segundo ambos os dous funcionarios, 'Sur' funcionaría máis como unha unidade de conta, orientada á compensación e ao financiamento do comercio bilateral, a cal prescindiría do uso do dólar e da súa plataforma de pagos tradicional. Neste sentido, 'Sur' ofrecería unha vía de estímulo ás exportacións brasileiras cara a Arxentina, país que adoece dunha severa crise de reservas de divisas polo endebedamento tóxico legado pola anterior Administración de Mauricio Macri. O enfoque isolacionista de Bolsonaro e o poderoso auxe xeoeconómico de China confluíron en que Brasil perdese terreo comercial no mercado arxentino, un que resulta estratéxico para a súa canastra exportadora pola proximidade xeográfica co seu veciño e as liñas de complementariedade existentes entre ambas as económicas, sobre todo en termos industriais. Para Brasil, 'Sur' é visualizado como o vector económico da estratexia de Lula de que Brasil retorne con autoridade e poder de influencia ao taboleiro da xeopolítica internacional, un obxectivo onde o comercio, en tempos de desglobalización, fractura das cadeas de subministración e rivalidade xeopolítica baixo unha lóxica de Guerra Fría tras o conflito en Ucraína, resulta crucial. O contexto interno de Brasil e Arxentina exercen un peso decisivo sobre o futuro da proposta. Nin Lula nin Alberto Fernández contan con maiorías sólidas no Congreso, polo que 'Sur', nas súas perspectivas de aplicación formal, podería estancarse no medio de debates parlamentarios extenuantes. Integración e viabilidade Axuntado a isto, a centralidade de Brasil e Arxentina na configuración de 'Sur' reduce o radio de inclusión doutros actores rexionais de peso, principalmente Venezuela, país que si logrou, a mediados da década pasada, levantar un mecanismo funcional de compensación comercial e monetaria no eixo ALBA-TCP: o Sucre. Este obstáculo leva implícito o risco de que unha derrota electoral do peronismo en Arxentina, nas eleccións pautadas para finais deste ano, ou un aumento da conflitividade en Brasil a mans do bolsonarismo, deslicen a proposta cara á irrelevancia xeopolítica. Con todo, que a idea se puxese no centro do debate sobre a integración latinoamericana xa é un factor positivo en si mesmo, pois leva a dinámica institucional dos instrumentos de integración existentes (e por reflotar, caso Unasur) e o propio marco de preocupacións dos actores políticos a un nivel menos retórico que en épocas anteriores. A partir de aí, a viabilidade de 'Sur' vai depender da forma en que se engrene a un impulso integrador máis amplo, onde a Celac, posiblemente Unasur e as vías de asociación multipolar con Rusia e China, que veñen avanzando con forza en mecanismos monetarios propios desligados do dólar, co mundo euroasiático no centro do seu desenvolvemento, poden ofrecer unha ruta xeopolítica estábel, sólida e de consenso para a realización desta proposta. A historia non adoita perdoar as oportunidades perdidas.