A expulsión de millóns de sirias e sirios centra o final da campaña en Turquía

O último treito da campaña da segunda volta das eleccións presidenciais en Turquía, que levará o domingo á Presidencia do Estado ao actual mandatario, o conservador Recep Tayyip Erdogan, ou o líder da oposición, Kemal Kilicdaroglu, deixou ambos os dous candidatos pugnando polo voto da extrema dereita e combatendo sobre quen será máis resolutivo á hora de expulsar máis de tres millóns de refuxiadas e refuxiados sirios. Estas persoas, varadas en Turquía tras o acordo da Unión Europea con Ancara para obstaculizar a súa chegada ao bloque comunitario e expulsar alí as migrantes sen regularizar que alcanzasen as illas gregas procedentes de territorio turco -que reportou ás arcas do país 6.000 millóns de euros de Bruxelas-, convertéronse no principal eixo da campaña electoral, dificultando aínda máis a súa situación no medio do aumento das agresións contra eles, que xa provocaron que tras os sismos de febreiro tiveran que improvisar os seus propios campamentos perante o rexeitamento de parte da poboación turca a compartir os refuxios coas desprazadas de Siria. Este asunto formou parte das conversas entre Erdogan, que quedou a apenas medio punto de imporse na primeira volta, para o que precisaba máis de 50% dos sufraxios, e Sinan Ogan, da Alianza Ancestral de extrema dereita, que superou 5% con case tres millóns de votos. Nelas, o mandatario gabouse da redución de case medio millón de persoas refuxiadas sirias nos últimos meses. De feito, a analista Susana Mangana trasladou a France24 que as peticións de Ogan -que finalmente anunciou o seu apoio a Erdogan- foron non legalizar o Partido Democrático dos Pobos (HDP), terceira forza do país e a principal formación vinculada co Kurdistán, e a expulsión destas persoas refuxiadas. En todo caso, o certo é que Erdogan está a ser menos belixerante neste asunto que o candidato opositor, ao enmarcar o retorno dos sirios no país nunha estratexia máis ampla co control turco dunha faixa no norte de Siria, co apoio aos grupos xihadistas nos territorios que non están baixo o control do Executivo de Damasco, nos que conta con múltiples bases militares, ao tempo que se achega ao presidente sirio Bashar al-Assad para pactar o regreso da poboación siria. Kilicdaroglu, que xa prometera na primeira volta expulsar as persoas refuxiadas de Siria nun prazo de dous anos, respondeu acusando Erdogan de encher Turquía de refuxiados e negociar con terroristas -en alusión ás forzas kurdas-, insistindo en que hai máis de 10 millóns de refuxiadas no país -máis do dobre dos datos aceptados pola Organización das Nacións Unidas- e ratificando a súa aposta por botalas. En paralelo, conseguiu o apoio do Partido da Vitoria, de extrema dereita, e que nas presidenciais apoiara Ogan. O seu líder, Umit Ozdag, elevou o número de persoas refuxiadas a 13 millóns e proclamou que Erdogan quere que fiquen no país, defendendo que o domingo se votará se a poboación quere que as refuxiadas fiquen ou sexan expulsadas. Así e todo, analistas dubidan se esta mudanza no discurso permitirá a Kilicdaroglu -aliado con formacións conservadoras e que recibiu o apoio do HDP nos comicios- superar o 45% da primeira volta. “Levan meses falando de inclusión, integración, de acoller todo o mundo dicindo que a nosa mesa está aberta a todos, e agora, en menos de dez días deron un xiro á dereita”, explica o politólogo Sinan Ciddi. En contra do opositor xoga amais que a heterodoxa alianza que o apoia estaba unida apenas pola proposta de recuperar o réxime parlamentario, transformado nun presidencial cando Erdogan se fixo coa Presidencia, algo que choca coa maioría absoluta no lexislativo obtida polo presidente e os seus aliados o 14 de maio. Porén, non só as persoas refuxiadas sirias temen o desenlace das eleccións, tamén o pobo kurdo. “Votar é unha cuestión de vida ou morte agora. Erdogan endureceu a súa postura sobre os kurdos na campaña electoral”, apuntou a Reuters Ardelan Mese, propietario dunha cafetaría na capital do Kurdistán turco, Diyarbakir. Temor entre o pobo kurdo e as mulleres O copresidente adxunto do HDP -en proceso de ilegalización-, Tayip Temel, alertou dos efectos da campaña impulsada por Erdogan para difundir os supostos vínculos entre Kilicdaroglu e o Partido dos Traballadores do Kurdistán, considerado terrorista por Turquía. “A vitoria de Erdogan consolidará o Goberno dun só home e preparará o camiño para prácticas horríbeis”, adiantou, após a detención de centenares de persoas vinculadas coa organización ao longo da campaña. Á vez, alertou que a viraxe á dereita no discurso de Kilicdaroglu podería custarlle parte do apoio kurdo, tendo en conta que o HDP subliñou que o Partido da Vitoria está “en contra dos principios democráticos universais”. O avance da extrema dereita, cuxo discurso están a asumir os dous candidatos, tamén xera unha importante preocupación no movemento feminista. Gulizar Ipek Bilek, da Plataforma de Mulleres pola Igualdade, denuncia “numerosos ataques” contra os dereitos das mulleres durante o mandato de Erdogan, que acabou cos alicerces laicos do Estado, e advirte que “con estes novos partidos nos agarda un futuro aínda máis escuro, non cren na igualdade, non queren mulleres no espazo público e queren relegarnos á cociña”. Asemade, a centralización da campaña nestes parámetros acabou coa presenza pública dos outros grandes debates que si tiveron oco na primeira fase das eleccións, o terreo internacional e a situación económica. No primeiro, Kilicdaroglu defende achegarse a Bruxelas, Washington e á Organización do Tratado do Atlántico Norte, atacando Erdogan pola forte relación do país con Rusia, que o presidente enmarca nunha política independente que incrementa a influencia internacional de Ancara. Inflación e tipos de xuro Xa no que atinxe á economía, co último dato oficial da inflación revelando que supera 40%, filtrouse esta semana que no seo do Partido da Xustiza e o Desenvolvemento de Erdogan hai diverxencias sobre a liña mantida polo mandatario, caracterizada pola súa determinación de manter baixos os tipos de xuro. En contra da estratexia turca, ao aumentar as cifras da inflación a principal medida pola que optan os Estados que seguen as pautas do Fondo Monetario Internacional (FMI) é a suba dos tipos de xuro, o que xera danos xerais na economía e entre a poboación. Tres economistas do FMI levaron a cabo un estudo en 2018 no que aseguraron que no actual sistema económico as subas dos tipos de xuro aumentan a desigualdade, e a súa diminución apenas a reduce.