O Exército do Perú, culpábel do masacre en Ayacucho

O 15 de decembro de 2022, nas primeiras xornadas de mobilización no Perú após a destitución por parte do Congreso do ex presidente Pedro Castillo e a subida ao poder de Dina Boluarte, as Forzas Armadas asasinaron dez persoas en Huamanga, no departamento de Ayacucho, no sur do país. Na intervención para frear as protestas, os militares usaron fusís de guerra, prohibidos para o control de multitudes pola lexislación peruana, segundo demostran as autopsias de nove vítimas e as posteriores peritaxes efectuadas pola Dirección de Criminalística, filtradas onte por La República. Dúas das vítimas, Luis Urbano Sacsara e Cristofer Ramos Aime -que tiña 15 anos e non estaba a participar nas protestas- foron disparadas polas costas, mentres, o homicidio de Edgar Prado Arango produciuse cando axudaba unha persoa ferida á beira da súa casa. “Existe un patrón na forma na que morreron”, concluíu Danny Humpire Molina, ex xerente de Peritaxes da Fiscalía. Arredor deste masacre, un dos máis sanguentos dunha forte represión que se estende desde hai máis de dous meses contra unhas protestas cun saldo de arredor de 60 falecementos, a meirande parte por disparos da Policía ou do Exército, IDL Reporteros reconstruíu por medio de vídeos, documentos e testemuños a morte de seis vítimas. Asasinados desarmados O traballo demostra como os seis manifestantes desarmados foron abatidos polos militares despois de ter sido desaloxados do aeroporto local, ao que trataron de entrar. Este aspecto infrinxe a normativa do país, que limita a casos moi concretos -como que estea en perigo a vida dos axentes- as situacións nas que se poden utilizar armas de fogo letais, e amosa que os soldados dispararon de forma indiscriminada, algo que até o regulamento militar prohibe expresamente desde 2022. Detrás das mortes estaría a Compañía de Comandos 2 da Segunda Brigada de Infantería Wari, investigada pola fiscal de dereitos humanos de Ayacucho Karen Obregón, que reclamou entrevistar os militares que participaron no operativo. Cando o seu equipo se dirixiu ao cuartel precisamente esa unidade foi a única que alegou non ter un rexistro lexíbel das armas utilizadas. Ningún mando militar accedeu polo de agora a testificar. En todo caso, a Fiscalía do departamento comunicou que as investigacións apuntan á Policía e ao Exército pola “presunta comisión dos delitos de homicidio cualificado e lesións”. Nos días posteriores ao masacre, os militares sostiveron que dispararon en resposta aos ataques dos manifestantes, algo que as evidencias están a desmentir. A pesar da nota remitida polo Ministerio Público, tanto a falta de avances até o de agora nas investigacións como o apoio dos conservadores, ao que pertence a fiscal xeral, Patricia Benavides, a Boluarte, tamén apoiada polas Forzas Armadas, ao que hai que sumar a impunidade histórica dos militares á hora de asasinar civís no Perú, dificultan que a causa xudicial acabe condenando os autores do masacre. Acusacións por terrorismo Por parte do Executivo, e malia acabar recoñecendo que non tiñan probas de que detrás das protestas houbera algunha organización criminal ou terrorista, segue a reiterarse esta mensaxe co apoio da Fiscalía, que imputou por terrorismo un estudante, Álex Gómez, por presuntamente infiltrarse na Fronte de Defensa do Pobo de Ayacucho e organizar as protestas do 15 de decembro, todo iso baseándose nun USB con propostas de actividades para a entidade, á que non pertencía. A fraxilidade das acusacións levou o xornalista César Hildebrandt a definir a persecución do universitario como “fascismo andino”. Entrementres, non cesan as denuncias por violacións contra os dereitos humanos, incluíndo detencións de líderes sociais, uso de armas de fogo para reprimir as manifestacións ou acusacións de terrorismo contra as persoas que se están a mobilizar. A violencia por parte da Policía e o Exército non está a frear as protestas, que manteñen 33 cortes de estrada, especialmente no sur do país, onde tamén se concentran -onda Lima- boa parte das mobilizacións. Xa na capital, múltiples persoas seguen a chegar día a día desde o interior do país coa esperanza de que as súas reivindicacións sexan escoitadas, como a destitución de Boluarte, a convocatoria dunhas eleccións xerais inmediatas e o inicio dun proceso constituínte. Para obstaculizar as protestas en Lima, o Concello metropolitano, dirixido por Rafael López Aliaga, do sector de extrema dereita que está a soster politicamente a Boluarte, prohibiu concentracións públicas no centro histórico da cidade argumentando a defensa do patrimonio, polo que ficaron vetados os principais lugares de mobilización. Máis unha vez, o Gabinete reitera que “o peor [das manifestacións] xa pasou”, o que contrasta coa prórroga de 30 días do estado de emerxencia no departamento de Lima e outros puntos do país, unha medida impulsada en primeira instancia para permitir que o Exército se fixera cargo da orde pública. Unha Xustiza cuestionada A falta de imparcialidade das institucións xudiciais no país, copadas polos conservadores, foi exposta nesta ocasión por IDL Reporteros, que fixo público como o fiscal Uriel Terán pediu de forma oficial desestimar a investigación contra a irmá da fiscal xeral, a xuíza Enma Benavides, a pesar das probas e testemuñas que indicaban que recibiu subornos a cambio de liberar a narcotraficantes de prisión. A fiscal Bersabeth Revilla, que iniciou as pescudas, foi cesada pola fiscal xeral como “represalia por investigar a súa irmá”, conclúe o medio. As rexións piden unha saída democrática A Asemblea Nacional de Gobernadores Rexionais e a Asociación de universidades nacionais do Perú entregou a Boluarte un manifesto no que demanda unha saída democrática á crise do país, incidindo en que se non é quen de premer o Congreso para que aprobe un adianto electoral para que se vote en 2023 -unha opción que o lexislativo está a adiar de maneira reiterada- ten que “avaliar a posibilidade da súa renuncia”. Á vez, Boluarte négase a dimitir e culpa o Congreso conservador de non dar o paso, polo que cada vez hai menos posibilidades de que os comicios decorran este ano.