Costa Rica, Costa Pobre

En febreiro deste ano, a BofA Securities, unha división do Bank of America, clasificou a da Costa Rica como unha 'economía jaguar', comparándoa cos 'tigres asiáticos' da década de 1960. En 2023, a Costa Rica liderou o crecemento entre os 38 países da Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE), con 5,1%, e rexistrou a inflación máis baixa (-1,19% até marzo). En dous anos, o desemprego caeu de 13,6% (maio de 2022) até 7,8% (maio de 2024), a débeda pública foi reducida para 61% e as exportacións aumentaron mais de 15% no ano pasado, superando calquera outra nación centro-americana. No entanto, a Costa Rica é o país máis desigual entre os membros da OCDE. En 2022, o coeficiente de Gini era de 0,464; hoxe é de 0,478. Este índice mide a desigualdade na distribución da riqueza, onde 0 indica igualdade e 1 desigualdade máxima. 'Lei Jaguar' En 5 de xuño, o presidente da República Rodrigo Chaves presentou á Asemblea Lexislativa o proxecto 'Lei Jaguar para impulsar o desenvolvemento da Costa Rica', solicitando que fose sometido a referendo. Esta manobra do Goberno ten dúas facetas. Primeiro, o Goberno presenta un proxecto que require 29 votos para a súa aprobación e o oficialismo conta con apenas oito votos. A estratexia é presionar os outros partidos, acusándoos de 'antipatriotas' e 'inimigos do pobo' se non apoiaren o proxecto. A segunda faceta da estratexia, esta máis sutil, envolve Edgar Espinoza, ex xornalista e esposo de Pilar Cisneros, a portavoz do Goberno no Parlamento, que solicitou ao Tribunal Supremo de Eleccións autorización para recoller sinaturas e habilitar o referendo. O goberno busca conseguir o referendo por medio dun acordo parlamentar ou da recolla de sinaturas. Se tiver éxito, atinxirá o seu obxectivo; se non, continuará acusando o obstrucionismo do Parlamento e das institucións de trabar o desenvolvemento do país. O proxecto actual non inclúe as reformas que o Goberno tiña anunciado, como a flexibilización da xornada de traballo, a abertura do mercado eléctrico ou a venda do Banco de Costa Rica e do Banco Internacional de Costa Rica. En vez diso, propón modificacións na Controladoria, na Lei de Gasto Público e na Xunta de Administración Portuaria e Desenvolvemento Económico da Vertente Atlántica, o que afasta o proxecto das propostas iniciais. Obviamente, xorde a pregunta de por que o Goberno promovería un referendo para mudar unha institución menor do Estado. O referendo para mudar unha institución menor do Estado ten sentido considerado no contexto da crise política interburguesa na Costa Rica. A burguesía ten recorrido a partidos temporarios como o Partido de Acción Ciudadana e o Partido Progreso Social Democrático para manter o seu dominio. Chaves, como fenómeno, xorde da crise do bipartidarismo e do fracaso do progresismo social-liberal do Partido de Acción Ciudadana, mais non ten ningunha expresión política orgánica. Ten o goberno, mantén popularidade, mais non ten o seu propio partido. Tentouno co Partido Progreso Social Democrático, con Aquí Costa Rica Manda, con Unidos Podemos, mais non consegue estabilidade. Proxecto burgués A proposta do Goberno non busca profundar a democracia ou o desenvolvemento do país, senón fortalecer a súa posición como proxecto burgués e electoral. O referendo é unha manobra para construír unha estrutura partidaria antes das eleccións de 2026, buscando estabelecer unha estrutura territorial que actualmente só teñen sindicatos, igrexas e o Partido Liberación Nacional. A proposta do Goberno non busca profundar na democracia do país, senón fortalecer a súa posición como proxecto burgués e electoral. O referendo é un mecanismo bonapartista onde empresarios, imperialismo e medios de comunicación poden mobilizar recursos para os seus fins. Chaves escolle un referendo contra a Controladoría porque, en realidade, busca reforzar a súa propia popularidade. Para iso, nada mellor que colocar como rival unha institución descoñecida, ignorada, mais tamén odiosa, tecnocrática e absolutamente colonizada polo vello bi-partidismo, como a Controladoría. Co referendo, Chaves non busca máis participación nin máis decisión popular. Os proxectos que interesan ás clases desposuídas, como o aumento xeral de salarios, a prohibición de despedimentos, a redución da xornada de traballo, a reforma agraria, o sistema universal de coidados, a auditoría e o non pagamento da débeda externa, nunca serán sometidos a referendo. A burguesía só somete a votación aquilo que lle interesa. E neste momento, o que interesa ao Goberno desa burguesía é construír o seu propio partido.