Convocadas as eleccións no Ecuador como saída á crise institucional

O 20 de agosto decorrerán as eleccións para escoller as persoas que ocuparán a Presidencia e Vicepresidencia do Ecuador e as que sentarán nos 137 escanos da Asemblea Nacional, anunciou na madrugada da cuarta á quinta feira o Consello Nacional Electoral, que convocou oficialmente os comicios despois de que sete días antes o mandatario, o conservador Guillermo Lasso, optara por aplicar a denominada 'morte cruzada', que disolve o lexislativo e forza o adianto electoral. A decisión de Lasso, que xustificou na “grave situación” na que se atopa o país, puxo punto e final ao xuízo político que as forzas progresistas impulsaran na súa contra por corrupción no Parlamento, no que contaban con maioría e que se aprestaba a aprobar a destitución do presidente. A cuarta feira, o aínda líder ecuatoriano pronunciou un inédito discurso de presentación do seu Informe á Nación na sede da Plataforma Gobernamental de Desenvolvemento Social no sur de Quito, a capital do Ecuador, tras ordenar ao Exército que desaloxase o lexislativo instantes despois de anunciar o adianto dos comicios, e que implicou o despedimento de arredor de 1.000 traballadoras e traballadores. Na intervención acusou as forzas progresistas na Asemblea Nacional de bloquear as súas propostas e de abuso de poder, provocando “a confrontación política que tiña inmerso ao país nunha crise que se aguzaba co tempo”, e defendeu que durante o seu mandato desde 2021 se reduciron 12 puntos da débeda pública e se crearon 500.000 empregos, cunha diminución dos índices de pobreza após o aumento no Goberno de Lenín Moreno entre 2017 e 2021. En todo caso, os movementos progresistas denunciaron que as políticas neoliberais do ex banqueiro levaron ao aumento do custo da vida no país, en paralelo á redución do sector público, provocando fortes carencias no ámbito educativo ou falta de medicinas, o que xunta o apoio aos proxectos mineiros desatou múltiples mobilizacións. A máis importante decorreu en xuño de 2022 co liderado da Confederación de Nacionalidades Indíxenas do Ecuador (Conaie), no Paro Nacional sete persoas morreron pola represión do Exército e da Policía, deixando tamén un militar falecido e a detención do líder da Conaie, Leonidas Iza. As protestas exixían ao Executivo que abandonase a “imposición do neoliberalismo” e da “axenda do Fondo Monetario Internacional de maneira recia, cega, como un dogma, golpeando sistematicamente a poboación con medidas de axuste”. As protestas remataron cun pacto co Goberno para suavizar as súas políticas, pero nunca foron cumpridos. Auxe da violencia Non obstante, a violencia foise convertendo paulatinamente nunha das principais preocupacións da poboación, acabando cun dos maiores logros dos Gobernos do progresista Rafael Correa entre 2007 e 2017, o incremento da seguridade e da estabilidade como resultado da redución de máis de 50% do número de persoas que vivían baixo o limiar da pobreza no país e a consolidación do sector público como un dos eixos económicos, cun avance dos dereitos laborais e das infraestruturas. A taxa de homicidios, de 5,6 por cada 100.000 habitantes en 2017, escalou até 25,5 en 2022, cun 82% de aumento entre 2021 e 2022 e alcanzando a países como México. Neste contexto, grupos criminais e narcotraficantes fixéronse co control de varios puntos do territorio e enfróntanse directamente coas forzas de seguridade, porén, a resposta gobernamental, baseada na militarización das rúas ou fomentar que a poboación vaia armada, non evitou que o problema siga a medrar. Esta situación minou a popularidade de Lasso, que apenas supera 10% de porcentaxe de aprobación da súa xestión -por riba da aprobación popular ao traballo da Asemblea Nacional-, derrotado en febreiro deste ano nas eleccións seccionais, coa Unión pola Esperanza (UNES), a coalición apoiada por Correa e encabezada polo Movemento Revolución Cidadá, como primeira forza en Prefecturas e Alcaldías, e nas oito preguntas do referendo constitucional, coas que pretendía legalizar a extradición de cidadáns de Ecuador ou restar atribucións ao Consello de Participación Cidadá e Control Social, elixido democraticamente e responsábel de nomear autoridades como o Valedor do Pobo. Sen apoio da poboación e coa destitución por corrupción no xuízo político aproximándose, Lasso preferiu reducir o seu mandato mais gobernando durante seis meses por decreto. Nestes momentos xa foi anunciada unha reforma tributaria, a creación de zonas francas ou a diminución dos dereitos laborais, que inclúe o aumento da xornada semanal máxima, até o de agora fixada en 40 horas. Amais, o adianto electoral supón que as persoas elixidas rematarán o seu mandato en 2025, cando en teoría acababa a lexislatura actual. A pesar de que nun primeiro momento Lasso sostivo que non se presentaría á reelección, Esteban Bernal, ministro de Inclusión Económica e Social e novo líder de Creando Oportunidades, a formación de Lasso, subliñou que a prioridade do partido é que o mandatario volva encabezar a candidatura. As forzas progresistas parten con vantaxe O 10 de xuño remata o prazo de rexistro das candidaturas, o que brindará unha primeira imaxe das posibilidades das forzas progresistas de recuperar a Presidencia, coa vista posta nas decisións da UNES e de Pachakutik, o brazo político da Conaie, que lideran o campo progresista, mais están divididas polas actividades extractivas -defendidas baixo certas condicións polos primeiros e rexeitadas en calquera circunstancia polos segundos-. Precisamente foi a falta de entendemento entre estes grupos o que permitiu a Lasso chegar ao poder, ao imporse na segunda volta de 2021 ao candidato da UNES, Andrés Arauz, por 400.000 votos, mentres que o voto nulo nesta instancia promovido por Pachakutik superou 1.700.000 sufraxios. O acordo nesta ocasión vese favorecido polo achegamento entre Correa e Iza, posíbel candidato da forza indíxena, que coincidiron en sinalar como inconstitucional a 'morte cruzada' e destacaron a oportunidade de acabar coas políticas neoliberais. Datas chave A campaña electoral desenvolverase do 8 ao 17 de agosto, cun debate obrigatorio o 13 entre as candidaturas presidenciais. Se ningunha delas obtén cando menos 40% dos sufraxios con 10 puntos de vantaxe sobre a segunda praza haberá unha segunda volta o 15 de outubro.