Brahim Gali (Smara, Sahara Occidental, 1949) é probabelmente o único presidente que vive nun campo de refuxiados. O presidente da República Árabe Saharaui Democrática vive no exilio en Tinduf, Alxeria. Está descalzo. sentado no chan Ao seu carón hai unha pequena mesa con auga, zume, té e dátiles. É o Ramadán -deu a entrevista hai un mes- e comeza a falar despois do iftar, o almorzo que toman os musulmáns para romper o xaxún despois do solpor. De cando en vez escóitase a chamada á oración dende a mesquita.
A vida de Gali e a loita do pobo saharauí son paralelas. Non se pode entender un sen o outro. Foi un dos fundadores da Fronte Polisario, o primeiro secretario xeral, e traballou tanto no campo de batalla, na fronte, como na diplomacia. Ten a reputación dun soldado hábil e excepcional. Foi o xefe militar da batalla de Al-Khanga o 20 de maio de 1973, a primeira acción armada contra o colonialismo español.
Traballou xunto aos líderes históricos Mohamed Sidi Brahim Basiri e El-Uali Mustafa Saied no movemento de liberación nacional. O 22 de outubro de 1975, Gali, El-Uali e Mahfoud Ali Beiba reuníronse co gobernador do Sahara español, o xeneral Federico Gómez de Salazar, na primeira reunión oficial entre representantes do goberno español e dos saharauís. As negociacións romperon cando o Estado español impuxo unha orde de repatriación a El Aaiún. A traizón estaba lista: "Marrocos e Mauritania compartían o Sáhara Occidental como se fose pan".
Tamén está asociado co rei Hassan II. Ocupou diversos cargos na SEAD. Foi ministro de Defensa, ademais de representante da Fronte Polisario en España e Alxeria. Tras a morte de Mohamed Abdelaziz, foi reelixido secretario xeral en 2016, e foi confirmado por terceira vez no congreso celebrado o pasado mes de xaneiro. É un representante da vella garda.
—Hai varias biografías en liña escritas sobre vostede. No medio pódese ler que era membro das Tropas Nómades Españolas. Foi así?
Non vou responder esa pregunta.
—Foi testemuña directa da traxectoria do movemento de liberación nacional, desde os seus inicios até a actualidade. O obxectivo da súa creación aínda non foi alcanzado. Como ve a Fronte Polisario?
É unha situación única. Daquela só tiña dezasete anos. Hoxe temos un exército, un exército no pleno sentido da palabra. A Fronte Polisario conseguiu moitas cousas. O primeiro foi antes da invasión e división da nosa terra. Logo creamos un movemento de liberación clandestino e conseguimos a unidade nacional, que celebramos todos os anos. Grazas a esta unión, moitos saharauís uníronse á Fronte Polisario.
O segundo logro foi a proclamación da SEAD, un día despois de que o Estado español abandonase o territorio, o 27 de febreiro de 1976. Hoxe recoñéceno 84 países. Fomos un dos fundadores da Unión Africana. E, hoxe, temos relacións diplomáticas con moitos países de África, América Latina e Asia. Tamén estamos representados na maioría dos países europeos. Por desgraza, até o de agora ningún país europeo tivo a valentía de recoñecer a SEAD, a pesar da súa irreversíbel realidade.
—Creou un estado no exilio...
Temos unha infraestrutura estatal. Hai unha presidencia, un goberno, un parlamento. Temos unha estrutura totalmente preparada para ir ao territorio despois da independencia. De feito, a Fronte Polisario foi creada para acadar este obxectivo, e segue facéndoo na actualidade, coa mesma determinación, aínda que no camiño atopamos dificultades e atrancos, pero non afectan á nosa loita. Cada xeración é máis radical que a anterior, o que asegura a continuación da resistencia. Os nosos obxectivos son a independencia do territorio e o estabelecemento dun estado saharauí soberano e independente dentro das fronteiras internacionalmente aceptadas. O noso propósito é firme.
—En novembro de 2020 retomouse a guerra, despois de que Marrocos rompese o alto o fogo estabelecido en 1991. É unha guerra silenciosa.
Non é nada novo, o boicot á resistencia saharauí. Hai un silencio cómplice, e non só ante a guerra: tamén ante a represión nos territorios ocupados, ante as vulneracións dos dereitos humanos, ante o saqueo dos recursos naturais, e ante a represión da resistencia dun pobo que tanto sufriu. E só reclama o que é seu. Ignoran iso. Non somos expansionistas, pero queremos o que é noso, queremos o noso territorio.
—A Fronte Polisario decidiu retomar a loita armada no último congreso. Pode explicar como se tomou esa decisión?
Hoxe hai unha mobilización case total na sociedade, sobre todo aquí, nos campamentos e na diáspora. Todos os saharauís queren unirse ao exército. Militarmente estamos tentando adaptarnos á nova situación. A guerra de hoxe non é a que coñecemos no pasado, e imos axustándonos a ela até crear algún tipo de equilibrio. Na miña opinión, chegará o momento no que a situación sexa máis cómoda con respecto á que vivimos nos dous últimos anos.
As persecucións contra o inimigo aumentaron. O inimigo sufriu baixas persoais e materiais. É unha guerra de desgaste, e este desgaste está a pasar factura na moral e os recursos materiais das tropas marroquís. Pouco a pouco chegaremos ao pico que queremos e desequilibraremos a situación no campo de batalla.
—Marrocos está a utilizar drons proporcionados por Israel, Turquia e Francia. O desequilibrio é moi grande.
Por iso tratamos de adaptarnos a esta nova situación, a este tipo de guerras que requiren outros medios, tácticas, outros camiños e estratexias, e nese camiño andamos.
—Desde o inicio desta segunda guerra cóntase que morreron arredor dun centenar de saharauís, tanto civís como militares, case todos a consecuencia de ataques con drons.
Estes datos non son correctos.
—Moitas familias nómades que viven en territorios liberados tiveron que refuxiarse en campamentos, precisamente polo perigo dos drons...
Si. Sobre todo viñeron mulleres e nenos. A maioría dos homes son nómades e quedan no territorio, cos animais. En canto ás mortes, non chegan á metade das que mencionas. No noso rival, si hai perdas, aínda que estean totalmente ocultas. Despois de cada ataque, intentan atraer a Minurso [Misión das Nacións Unidas para o Referéndum do Sáhara Occidental] para que sexa testemuña, con outras intencións, por suposto, pero sofren baixas.
—Mencionou a Minurso. O novo representante da ONU para o Sáhara Occidental, Staphan de Mistura, negouse a entrar no Sáhara Occidental, debido ao veto imposto por Marrocos. Todos os delegados dimitiron até o momento e as negociacións están suspendidas. Cando se trata disto, que espera?
A verdade, o pobo saharauí está frustrado, porque cría que a comunidade internacional cumpriría o compromiso que se lle deu nun momento determinado, pero, ademais de non cumprilo, tamén foi cómplice do agresor e do ocupante. Mistura ten que enfrontarse a obstáculos en Marrocos. Creo que ten boa vontade, pero non atopou o apoio suficiente no Consello de Seguridade para presionar. Isto non pode durar. A situación interna en Marrocos está a piques de estoupar, e a iso hai que engadir o desgaste económico, militar e moral que está a someter o pobo do Sahara ao réxime marroquí.
Agardamos que Mistura conte co apoio do Consello de Seguridade e non estea baixo presión, nin do mahzen marroquí, nin da comunidade internacional, sobre todo dos aliados máis próximos como Estados Unidos e Francia. Intransixencia até cando? E cales son as consecuencias a medio e longo prazo? Creo que non están a avaliar o perigo desta situación bélica e desta situación social, política e económica no propio Marrocos.
—Hai un ano Marrocos publicaba aquela carta na que o presidente español, Pedro Sánchez, dicía que apoiaba a autonomía do Sahara. Nunha das entrevistas dixo que o Estado español debería corrixir esta afirmación. Que opina dese xiro? Que hai detrás?
Agardamos que a xente do Estado español sexa quen de descifrar este enigma. Na miña opinión, ese xiro é, despois das de 1975 e 1976, a peor traizón que vimos por parte dos gobernos do españois. Debe haber algo moi grave, algún segredo, algunha chantaxe, contra a personalidade do propio presidente ou dos que o rodean. Non podo ir máis lonxe, tócalle aos españois descubrir o segredo. É a terceira traizón ao pobo saharauí, e isto non era o que esperaba das autoridades españolas; O Estado español ten unha responsabilidade moral, legal e política cara ao pobo saharauí.
Non é o xeito de ser fieis á historia e á cultura comúns que nos une. Por que ese cambio? Cales son as razóns? Esa é a pregunta que facemos a todos os pobos do Estado español, para que nos digan cal é ese segredo. Corenta e sete anos despois está remexendo o mesmo coitelo na mesma ferida, e iso doe, pero nada vai cambiar; Non afectará á resistencia do pobo saharauí, nin á súa vontade de seguir loitando até acadar os seus obxectivos.
—Di que é a terceira traizón...
Si. O acordo tripartito de Madrid do 14 de novembro de 1975 foi a primeira traizón de España. A segunda traizón foi o abandono do 26 de febreiro de 1976. Este país, desde hai moitos anos, é vítima dunha inxustiza e, por desgraza, as autoridades españolas forman parte dela. Non sei se poderán corrixir e arranxar esta inxustiza. Espero que si. Creo que o xiro do presidente do goberno é persoal, unilateral. Non é un cambio compartido, nin dentro do propio goberno, nin no lexislativo, nin no Senado, nin nos partidos, nin sequera nas vilas do Estado. Ninguén lle está a secundar nesta actitude, pero espero que a sociedade civil e as forzas políticas poidan exercer influencia e presión para corrixir esta actitude e inxustiza que xa se repetiu demasiadas veces.
