As décadas finais do século XV serán testemuña dos derradeiros capítulos da resistencia galega á incorporación subordinada do país á coroa de Castela. Estamos ao remate dun proceso político iniciado por volta de 1230 coa anexión de Galiza a Castela, na persoa de Fernando III e que terá continuidade ao longo do século XIV, após as sucesivas derrotas do partido galego, encabezado por Fernando de Castro e posteriormente por Xoán Andeiro, defensores dunha Galiza dirixente no contexto ibérico, virada de costas a Castela, unida a Portugal e abrazada ás nacións do Atlántico naquela Europa da guerra dos cen anos. Xa corrido o século XV, o fracaso da revolta irmandiña e particularmente a derrota da rebelión galega, na que acadaron o papel de símbolos Pardo de Cela, Pedro Madruga ou o Conde de Lemos, deixa Galiza fanada, frustrada, inerme ante a expansión de Castela e presa na roda colonial.
Pedro Pardo de Cela, Pedro Álvarez de Soutomaior, Pedro Álvarez de Osorio e o seu neto Rodrigo de Castro simbolizan a oposición galega á política centralizadora dos Reis Católicos. As súas sostidas rebeldías, con diferenzas nas concrecións prácticas, partillan o común denominador de enfrontarse ao proxecto regresivo no nacional e no social representado por Isabel e Fernando pero tamén na defensa do Reino de Galiza como entidade de seu, resistente fronte á absorción que supoñía a imposición do autoritarismo monárquico. Estamos, pois, diante dunha revolta autenticamente nacional, con apoio no conxunto do territorio galego, sen discriminar os ámbitos rurais ou urbanos, popular, isto é, partillada por un igual polo conxunto das clases sociais de Galiza, que se alonga por perto de sete anos e que só puido ser derrotada pola violencia e o terror xeneralizado. Un bo exemplo do que vimos de afirmar atopámolo nos máis de 1.500 galegos que se viron obrigados a exiliarse en Portugal e Bretaña como consecuencia da participación nesta loita, algúns dos cales foron autorizados a volver a Galiza a cambio de loitar coas forzas castelás na conquista de Granada.
[Podes ler a peza íntegra no número 326 de Sermos Galiza, á venda na loxa e nos quiosques]
