A produción eólica medrou o 14,9% en 2020

A produción eólica da Galiza aumentou en 2020 o 14,9% en relación co ano anterior. Segundo os datos achegados pola Asociación Eólica da Galiza (EGA), o incremento concentrouse nas áreas de Lugo e A Coruña, onde entraron en funcionamento ao longo do exercicio novas instalacións, representando este sector o 40,7% do total da enerxía xerada no país. O aumento da produción de 2020 mantén a tendencia de 2019. Se a 31 de decembro de 2018 a potencia instalada estaba nos 3.411megavatios, que cubría 42,1% da demanda eléctrica da Galiza, ao longo de 2019 puxéronse en marcha un total de 18 proxectos eólicos cunha potencia instalada de 415,24 megavatios, sendo Naturgy a empresa máis favorecida. Galiza é o terceiro produtor eólico do Estado, só por detrás de Castela e León e Castela A Mancha. Segundo as cifras fornecidas pola patronal eólica, en xaneiro de 2021, “o sector aspira a instalar 2.500 megavatios novos, cun investimento de 2.000 millóns de euros nos vindeiros cinco anos”, o que representaría un incremento na capacidade de xeración de máis de 55%. A potencia eólica instalada na Galiza supera os 4.100 megavatios. Segundo a información do Instituto Enerxético da Galiza (Inega), organismo público dependente da Xunta, cinco empresas, todas elas de capital estranxeiro, suman 2.070 megavatios e 82 parques, o que representa arredor de 55% da produción total do país. A listaxe encabézaa Iberdrola, seguida de Acciona, Naturgy, Endesa e EDP. Os fondos europeos e as renovábeis Os proxectos eólicos vense favorecidos polas mudanzas normativas promovidas pola Xunta da Galiza, polo novo marco regulador estatal e polas políticas europeas de fomento das renovábeis e da chamada transición verde. Neste contexto, explícase que o programa Next Generation da Unión Europea destine 37% dos seus fondos totais a accións empresariais dirixidas a impulsar enerxías de carácter limpo, ás que atribúen grandes beneficios en materia de desenvolvemento económico e creación de emprego. Galiza é o terceiro produtor eólico do Estado, só por detrás de Castela e León e Castela A Mancha A Asociación Eólica da Galiza xa puxo a mirada nestes fondos e ten anunciado que promove xunto co Goberno galego proxectos de novos parques eólicos, a repotenciación de parques antigos e propostas no ámbito da eólica mariña. O impulso anunciado pola Xunta de Galiza do hidróxeno verde ten a ver tamén co sector eólico, como certifican determinados proxectos nesta dirección impulsados por Endesa para As Pontes ou Liberty para A Mariña. O programa Next Generation evidencia o poder das compañías eléctricas no ámbito da Unión Europea. Malia que a súa posición relativa é diferente en función dos Estados, sendo o español un paradigma da súa posición de dominio, a capacidade de condicionar e conseguir unha porcentaxe tan elevada dos fondos para os seus proxectos certifica a súa influencia e dá conta da natureza do programa europeo, que algúns economistas críticos, como o ex ministro grego Yanis Varoufakis, cualifican como “o máis importante rescate ao sector privado con diñeiro público de todos os tempos”. Unha lexislación en permanente reforma O Partido Popular promoveu nos últimos 11 anos diversas reformas lexislativas en materia de renovábeis. É o caso da Lei 8/2009 que regulamenta o aproveitamento do sector eólico, modificada en diferentes ocasións a través das lei de acompañamento dos orzamentos; da Lei de emprendemento e da competitividade de 2013, reformulada en catro ocasións; da Lei 5/2017 de implantación de iniciativas empresariais, denominada polas entidades ecoloxistas “lei de depredación” e da Lei de simplificación administrativa e reactivación económica de Galiza, un proxecto en fase tramitación parlamentar. O movemento ecoloxista, as comunidades de montes e as forzas da oposición consideran que todo este corpo lexislativo responde á mesma orientación e favorece as empresas eólicas. Porén, ningunha delas ten a envergadura da norma actualmente en debate no Parlamento da Galiza que dá prioridade aos proxectos eólicos sobre o planeamento urbanístico, sen atender a autonomía municipal. Deixa, ademais, nunha situación de indefensión as comunidades de montes ou propietarios dos terreos onde se proxecta un parque eólico e na práctica converte toda Galiza nunha área de desenvolvemento eólico, alén do fixado no Plan sectorial eólico da Galiza. A nova normativa en tramitación abre a porta á instalación de parques en espazos non incluídos no plan sectorial A lexislación actualmente en tramitación avanza na desprotección dos propietarios dos terreos onde se sitúan os parques eólicos ao blindar os aspectos máis lesivos da Lei 5/2017 de implantación de iniciativas empresariais que ten favorecido o desenvolvemento do sector nos últimos anos. Declara que a utilidade pública dos proxectos eólicos prevalece, por exemplo, fronte ao dos montes comunais. Precisamente, a utilidade pública é chave porque dá ás empresas unha arma poderosa para negociar con propietarios. A nova normativa abre a porta á instalación de parques eólicos en espazos non incluídos no Plan sectorial eólico da Galiza. A este respecto o texto a debate no Parlamento da Galiza estabelece no seu articulado que, con carácter xeral, “non poderán implantarse parques eólicos” nestas áreas, pero permíteos cando se trata de “modificacións substanciais dos parques en funcionamento” e “daqueles proxectos que teñan unha clara incidencia territorial pola súa entidade económica e social”. O espólio económico das renovábeis A historia da produción da enerxía renovábel na Galiza é a crónica dun espolio económico. A unha banda, os recursos naturais da Galiza entregados a empresas, nalgúns casos de capital estranxeiro noutros da burguesía intermediaria, sen ningún tipo de beneficio para o país, especializada na xeración de electricidade. A outra, unhas administracións públicas que antepoñen os intereses das compañías enerxéticas aos propietarios das terras ou ao interese xeral da comunidade. Ao tempo, a falla de poder político propio impediu e impide deseñar e aplicar unha estratexia enerxética propia, orientada a un aproveitamento endóxeno dos recursos do país. O sector das renovábeis é unha das formas de produción eléctrica que máis beneficios xera. Malia o discurso de acompañamento que pon en valor o verde, o sustentábel e o ecolóxico, tras programas como o Green Deal, a Estratexia europea de enerxías renovábeis ou a Estratexia española de enerxía e clima agóchase un negocio de empresas eléctricas do que é unha boa mostra a actuación das compañías eólicas e hidráulicas no país. Neste sentido, o impacto ambiental de boa parte dos complexos hidráulicos e de moitos parques eólicos é precisamente un exemplo de prácticas pouco sustentábeis. O forte desenvolvemento do sector eólico nos últimos dous exercicios e as previsións para os vindeiros anos sitúan Galiza diante dun escenario que se pode volver irreversíbel. Urxe un novo modelo de xestión do vento que coloque a produción eléctrica ao servizo do desenvolvemento do país e reverta o papel da Galiza como territorio especializado na xeración enerxética para a exportación.