A potencia hidráulica en desenvolvemento na Galiza, a piques de duplicar a instalada

Iberdrola prepárase para iniciar as obras da maior central hidroeléctrica da península Ibérica. Emprazarase en pleno parque natural da Serra do Invernadoiro, concretamente entre os concellos de Vilariño de Conso e Viana do Bolo, na comarca de Viana, e contará cunha potencia instalada de 1.800 megawatts (MW) e cunha capacidade de xeración de 4 millóns de megawatts hora (MWh). A actuación, cuxo orzamento supera os 1.500 millóns de euros, prevé unir a parte inferior do encoro do Bao, en Viana do Bolo, coa parte superior do encoro de Cenza, en Vilariño de Conso, aproveitando un desnivel de 690 metros de altitude para pór en marcha unha central hidráulica de bombeo. Iberdrola agarda ter operativa esta infraestrutura ao redor do ano 2031. A potencia hidráulica autorizada nesta central de bombeo supera toda a actualmente instalada por Iberdrola na Galiza. Neste sentido, a compañía con sede en Bilbo ten en funcionamento nos encoros galegos 1.582 MW, sendo o maior produtor de electricidade da Galiza con este tipo de tecnoloxía. A súa capacidade de xeración eléctrica situouse no ano 2023 en 6 millóns de MWh. Magtel O proxecto de Iberdrola non é o único deste tipo en tramitación na Galiza. Así, a empresa andaluza Magtel proxecta a construción de dúas centrais de bombeo no país, cunha potencia conxunta de 410 MW. A compañía, con sede fiscal en Córdoba e propiedade da familia López Magdaleno, está investigada por diversos casos de corrupción, entre eles o da mina de Aznalcóllar en Sevilla. A central de Magtel pon en risco un proxecto de 750 empregos nas Pontes A primeira das centrais hidráulicas impulsadas por Magtel, situada tamén nos concellos do Bolo e Vilariño de Conso, declara no proxecto unha potencia instalada de 160 MW. A segunda, emprazada no lago do concello das Pontes, na comarca do Eume, conta cunha potencia de 250 MW, e dispón de autorización de Augas da Galiza para a súa explotación. Energo-Pro Magtel compite coa checa Energo-Pro por facerse coa concesión do encoro de Santa Uxía, emprazado nos concellos de Mazaricos (comarca do Xallas) e Dumbría (comarca da Costa da Morte), para erguer neste espazo unha central hidráulica de bombeo. Neste caso, parte como favorito Energo-Pro, propietaria do grupo Xeal, que proxecta unha instalación hidroeléctrica de 395,8 MW. San Isidro Solar 3 San Isidro Solar 3, outra empresa andaluza con sede fiscal en Granada e ligada a Navitas Energía, tramita diante do Ministerio de Transición Ecolóxica (Miteco) a autorización para erguer unha central hidráulica de bombeo de 260 MW nas proximidades do encoro de Narturgy en Castrelo de Miño (O Ribeiro). Navitas Energía é propiedade do grupo Cuerva, un conglomerado empresarial andaluz, que ten como conselleiro delegado Gerardo Cuerva, importante dirixente da Confederación Española de Organizacións Empresariais (CEOE) e presidente da Confederación Española da Pequena e da Mediana Empresa (Cepyme). Coventina Renovables Coventina Renovables, empresa do grupo Tasga, ligado ao presidente da construtora Copasa, José Luis Suárez, é a única compañía galega que promove proxectos no ámbito das centrais hidráulicas de bombeo. Conta coa autorización do Ministerio para a Transición Ecolóxica (Miteco) para erguer unha central hidroeléctrica cunha potencia de 350 megawatts no lago das Encrobas (Cerceda), na comarca de Ordes. Espiral Renovables e Capital Energy Espiral Renovables, filial da enerxética Tasga e tamén vinculada ao presidente de Copasa, impulsa outro proxecto análogo no lugar da Cornanda, no concello de Brión, na comarca de Compostela. Neste caso, aposta por erguer unha central de 470 MW, nunha zona próxima ás vivendas e de grande actividade gandeira. O emprazamento da Cornanda é tamén desexado por Capital Energy, con sede fiscal en Madrid e propiedade do pai dos netos de Florentino Pérez, Jesús Martín Buezas, que aspira a levantar unha central hidroeléctrica cunha potencia análoga. A resolución desta concesión en favor dunha ou doutra empresa coñecerase nos próximos meses. Galiza lidera a produción hidráulica no Estado Galiza foi a primeira produtora de enerxía eléctrica de orixe hidráulica do Estado en 2023 con 8.634.000 MWh, que representou o 34,1% do total estatal. Ao tempo, a potencia instalada sumou 3.732 MW, situándose como a segunda comunidade nesta variábel, só por detrás de Castela e León, que declarou 4.397 MW. Porén, a potencia hidráulica instalada no país representou o 21,8% do total estatal, alcanzando nese ano as compañías enerxéticas que explotan os ríos galegos uns beneficios 545,8 millóns. Dez encoros coas concesións vencidas xeraron 27,2 millóns en 2022 a 4 empresas As ganancias obtidas polas empresas eléctricas nos encoros galegos na última década superan os 3.500 millóns. Ao tempo, as marxes de beneficios das empresas hidroeléctricas chegaron en 2023 a 389%, en 2022 a 913% e en 2021 a 535%. A potencia hidráulica actualmente en desenvolvemento na Galiza alcanza os 3.685,8 MW. Fontes do sector consultadas por Nós Diario apuntan que nos próximos meses coñeceranse novo proxectos, xa que este tipo de actuacións son subvencionábeis a cargo dos fondos Next Generation, mais entenden que outros decaerán se non reciben as axudas comunitarias. As axudas públicas impulsan unha nova febre hidroeléctrica na Galiza A nova febre hidráulica que percorre Galiza ligada ás axudas públicas para o desenvolvemento destas tecnoloxías e aos seus elevados beneficios está a ser contestada pola poboación das comarcas afectadas. Así, un proxecto deste tipo emprazado no Valadouro (A Mariña) xa foi retirado polos seus promotores diante da importante oposición veciñal. A Cornanda, no concello de Brión, na comarca de Compostela, leva máis dun ano mobilizándose contra a central de bombeo prevista no lugar. Neste caso, a veciñanza denuncia a afección da instalación ás vivendas e ás 36 explotacións agrarias con que conta o núcleo, xa que o 48% dos terreos dos encoros son de uso agrícola. A central hidráulica proxectada en Cornanda (Brión) pon en risco a continuidade de 36 granxas A resposta non é diferente en Cerceda, na comarca de Ordes, onde diversos colectivos presentaron alegacións contra o proxecto, que afecta a varios espazos protexidos, entre eles a Reserva da Biosfera Mariñas e Terras do Mandeo. Na mesma dirección, alertan da afección do proxecto “á especie en perigo de extinción Escribenta das canaveiras”, unha ave da que só fican arredor de 128 parellas na Galiza. Castrelo de Miño (comarca do Ribeiro) é outro dos municipios que rexeita a central de bombeo emprazada no seu territorio. Na mesma liña, a veciñanza doutros concellos limítrofes afectados pola instalación como Arnoia ou Cartelle opóñense ao proxecto, que anegará 23 hectáreas de terreo, particularmente monte veciñal pertencente ás parroquias de Castrelo e de Sande, no concello de Castrelo de Miño.