Moitas dúbidas e 6 millóns para aldeas modelo e polígonos agroforestais

A Axencia Galega de Desenvolvemento Rural incrementa para 2023 un 21% os seus orzamentos, pasando de 47,2 millóns de euros en 2022 aos 57,1 millóns, e destinando 5,9 millóns de euros Feader (Fondo Europeo Agrario de Desenvolvemento Rural) para aldeas modelo e polígonos agroforestais, un millón adicional para outras actuacións previstas na Lei de recuperación e 2,4 millóns para as agrupacións forestais de xestión conxunta. A Xunta de Galicia explicaba a necesidade da Lei 11/2021 de Recuperación de Terra Agraria, do 14 de maio, en base á existencia de 500.000 hectáreas (ha) de terra agraria abandonada ou infrautilizada, 11 millóns de parcelas, 1,7 ha de media por persoa propietaria e 621.000 ha de Superficie Agraria Útil, que o propio Goberno galego, malia permitir a forestación masiva e a perda de terra agrícola de xeito continuo nos últimos anos, sinalaba como unha cantidade que está moi lonxe da media estatal e europea. O Plan de actuacións para recuperar a terra agraria da Xunta xustifica a demanda de terra nuns datos recollidos sen rigor O Plan anual de actuacións para a recuperación da terra agraria 2023 xustifica a demanda de terra nunhas manifestacións de interese recollidas sen case publicidade e con absoluta falta de rigor. Así, en toda a provincia de Pontevedra non habería nin unha soa persoa gandeira que manifeste a necesidade de terra para cultivos forraxeiros ou para pastos, en Ourense habería unha persoa interesada en terra para pastos e ningunha para cultivos forraxeiros, e en todo Lugo habería catro persoas interesadas en terra para cultivos forraxeiros e ningunha interesada en terra para pastos. En toda Galicia, segundo estas enquisas, habería unha única persoa interesada en 20 ha de terra para pastos fronte a 83 persoas físicas ou xurídicas interesadas en 780 ha para viñedo, 386 ha en Pontevedra. Resultan sorprendentes as máis de 10.000 ha demandadas polas cinco denominacións de orixe protexidas (DOP) de viño de Galicia para o desenvolvemento de polígonos agroforestais. A DOP Ribeira Sacra, que actualmente conta cunhas 2.500 ha de viñedo, por exemplo, demandaría 5.780 ha para polígonos agroforestais. No Val do Salnés, que hoxe tería arredor de 1.487 ha, a demanda de superficie para polígonos agroforestais de viñedo sería de 1.476 ha, ou a DOP do Ribeiro, con 2.500 ha actuais, demandaría, segundo a Xunta, 1.434 ha en polígonos. Participación do sector Unha das cuestións relevantes e bastante anómalas na aplicación até o momento da lei é o feito de que moitas actuacións estanse a levar adiante sen que haxa un desenvolvemento normativo previo, participación do sector e convocatorias públicas para acceder aos instrumentos previstos. Un exemplo disto poden ser as entidades colaboradoras previstas no mapa de axentes xunto ao Consello de Xestión da Terra Agro Forestal, o Banco de Explotacións (sen concretar) e a Comisión Técnica de prezos e valores. Aínda que non está creado o rexistro de entidades colaboradoras e se prevé a aprobación dun proxecto de decreto a tal fin ao longo de 2023, a Consellaría do Medio Rural xa asinou convenios con diversas entidades. Dende o ano 2021 a Xunta está a elaborar, sen a participación das organizacións representativas do sector agrario e gandeiro de Galicia, os primeiros catálogos parciais de solos agropecuarios e forestais, que servirán para o deseño, aplicación e validación da metodoloxía, coa que logo pretenden elaborar o catálogo de solos agropecuarios e forestais de Galicia. A Consellaría do Medio Rural adoptou como modo habitual de traballo, e antes dun marco regulatorio detallado, a realización de proxectos piloto, algúns vinculados con claridade a algúns dos alcaldes con maior proxección pública do Partido Popular en Galicia. É o caso, por exemplo, do proxecto piloto de permutas voluntarias de especial interese agrario en 367 ha nas parroquias de Nodar e A Rocha no concello de Friol. A declaración de especial interese das permutas permitiría acceder ao asesoramento da Axencia Galega de Desenvolvemento Rural, liñas de axuda, traballos de limpeza ou a eliminación de permisos e licencias de segregación. Outro caso destacado é o do maior polígono agroforestal en desenvolvemento, que neste caso se localiza no concello de Curtis e afectaría 6.161 parcelas e 3.386 ha. Neste momento no que xa hai 21 polígonos agroforestais de iniciativa pública en desenvolvemento, a Xunta anuncia aínda agora que se porá ao longo de 2023 a disposición pública un modelo para a presentación de solicitudes e unha guía.