Os fluxos de gastos e ingresos fiscais

O debate tornouse agudo a partir do momento no que Catalunya empezou a vindicar a súa situación de “dar moito máis que recibir” nas súas contas coa AXE, así como a súa alarma e reacción ante o proceso de periferización que notan na sociedade catalá nos últimos decenios. É a intensificación da “aspiradora Madrid” funcionando conforme as leis de concentración da actividade nos centros xeográficos, proceso tan belamente simulado por Krugman n'A organización espontánea da economía. A incomodidade coa “recentralización” e a súa contraparte, o “baleirado” dos territorios da Federación Ibérica sobe de ton conforme se acelera e se apicúa esta tendencia. O libro de Turnes, en liña co seu artigo na RGE***, dinos, primeiro, que nos fluxos fiscais entre territorios, a Balanza Fiscal Básica –un termo proposto por el, moi útil e aclaratorio– mostra unhas contas de Galiza coa AXE bastante ecuánimes (ingresos próximos aos pagamentos) con anos en situación de déficit. Diferencia a Balanza Fiscal Básica da Balanza Fiscal Ampliada, para a que suma os pagamentos da seguranzas social e outras prestacións, esencialmente: esta Balanza Ampliada presenta un superávit para Galiza de ao redor do 8% do PIB galego. Naturalmente, inclúe as xubilacións dos emigrantes. Podemos felicitarnos de ter unha aproximación ao problema, polo que Turnes merece o noso agradecemento e felicitación. A sede fiscal das empresas De grande importancia en Turnes é o capítulo dedicado aos “Fluxos Interterritoriais Non Explícitos”, que en resumo consisten en que as máis das empresas que captan licitacións de obra pública civil teñen sede en Madrid, e mesmo as poucas galegas situaron oficinas centrais tamén alí. A idea consiste en dicir que no prezo das licitacións, que inclúe beneficios e gastos xerais, gran parte destes deben ser atribuídos territorialmente a Madrid como un ingreso da Administración a aquela comunidade autónoma, e non a Galiza. O fino cálculo proposto aquí por Turnes é de grande importancia, tanto porque este “efecto boomerang” é moi correcto, canto porque abre un camiño de estimación moi fundamental para comprendermos outros procesos que se seguen da lei da concentración das sedes das empresas monopolísticas en Madrid, por exemplo, Ence ten nos vedraños areeiros de Lourizán unha das súas factorías. A sede central e o cadro directivo está en Madrid. Alí tributa, alí están os salarios máis altos –no actual abano dos salarios, a diferenza de remuneración entre un traballador medio e un directivo non é raro que ande de 1 a 300: un só por todos os de aquí–, sen que se teña estimado bastante a dimensión territorial e social desta atracción –repulsión nas actuais leis da dinámica territorial da Federación Ibérica. O peor para nós deste proceso de periferización acelerado acaso non sexan os fluxos e refluxos interterritoriais. Máis penoso seguramente é restar desposuídos da nosa capacidade estratéxica, de decidirmos en por nós. Restamos cada día máis incapaces de deseñar e levar para enfronte as estratexias que nos conveñen. En cambio, deixámonos arrestar polas estratexias que conveñen a outros, sexan os do “oligopolio do palco do Real Madrid”, sexan os hiperconectados fundos e transnacionais do ápice do poder global concentrados en Londres e Wall Street. Lembremos a historia, no PP, dos da boina e os do birrete: os da boina, que controlaban o voto popular, eran quen de sacar as licitacións públicas e asignalas, mediante rutinas astutas, a empresas do país. Os do birrete, secundando os Florentinos de quenda, quixeron apropiarse desas licitacións, sen conseguilo o bastante, pois os da boina eran astutos e cautos. Finalmente os do birrete conseguiron imporse o bastante no PP galego, cando menos no que lles interesaba, e así chegamos a esta calamitosa miseria de estratexias de país. * Juan Alberto Turnes Abelenda. 2021. Descentralización fiscal e desenvolvemento. Os fluxos fiscais directos e indirectos entre Galicia e a Administración Xeral do Estado. Santiago: Laiovento. ** Xosé Díaz Díaz. 2016. As contas que nos contan. As balanzas fiscais como ideoloxía recentralizadora. Santiago: Sermos Galiza. *** Juan Alberto Turnes Abelenda e Xavier Vence Deza. 2020 “Elaboración da balanza fiscal de Galicia para o período 2011-2013. Unha análise comparativa co Sistema de Contas Públicas Territorializadas”. Revista Galega de Economía, 29 (3)