Economía fósil: o mundo plastificado

Falo dun mundo plastificado porque despois do aceiro e o formigón os plásticos son o terceiro material artificial máis espallado a día de hoxe na Terra. En pouco máis de 50 anos tense multiplicado por oito a súa produción mundial, que vén sumando cen millóns de toneladas máis cada dez anos. Pénsese que a poboación mundial duplicouse nos cincuenta anos que van de 1970 a 2020 pasando de catro mil millóns a oito mil. Xa non é broma duplicarse (a poboación mundial) en cincuenta anos, pero multiplicarse por oito (os plásticos producidos cada ano) nese mesmo período é unha progresión de tolos. Un "éxito" de tal calibre só se pode entender por unha versatilidade para axeitarse a todo tipo de usos e necesidades combinada cuns custos de fabricación moi baixos. Isto segundo é o crucial, pois se así non fose, a versatilidade e a demanda empurrarían menos a súa produción. Barato de producir porque falamos de derivados do petróleo dos que, como sucede cos carburantes, nos desentendemos dos seus impactos ambientais. Nun caso do colapso climático e neste caso do colapso dos ecosistemas (mariños, fluviais, terrestres) que de querer evitalos nos obrigarían a desplastificar o planeta, e non só descarbonizalo. Mentres na actualidade a produción media mundial anda nos 50 quilos por habitante, nos países máis ricos o consumo medio é moito maior a pesar de que a metade da produción está deslocalizada a Asia. Aínda con iso, no caso do Reino de España o consumo está en 84 quilos por habitante. Para sacar peito en economía fósil. As cifras acumuladas mundiais son para quedar pasmados, pois estímase en 8.300 millóns de toneladas de plásticos as producidas dende os anos 1950. Algo así como se cada habitante actual do planeta tirase ao "contedor" unha tonelada de plástico. Desde 1950 producíronse 8.300 millóns de toneladas de plástico E o problema é que esta produción e consumos masivos apenas se reciclan nunha moi pequena parte (é máis "barato" o plástico novo do trinque), sendo moi superior a que acaba onde non debe contaminando o medio natural por decenas ou centos de anos. Así, no Reino de España (datos de Ecoembes) recíclanse unhas setecentas mil toneladas de plásticos, o que supón uns 15 kg por habitante fronte aos 84 kg consumidos por habitante (datos de Plastics Europe, Pemrg). Menos de 20%, cifra que tamén anota Galicia. Alternativas e mercado Esa maioría de non reciclados, en forma de plásticos ou de microplásticos (como os pellets vertidos nas nosas costas en decembro pasado) entran na cadea alimentaria dos seres vivos, sendo así que a día de hoxe ignórase o dano potencial nos humanos, polo que o sensato sería aplicar o "principio de precaución". Claro que absterse da súa produción tan "barata" non é doado, pois o consumidor en moitas ocasións ten moi difícil atopar alternativas libres de plástico nos mercados. Cousa que non debera sorprender se os mesmos que usan e abusan do uso do plástico como solución comercial "óptima" -as grandes superficies- son os que pilotan a reciclaxe. Fálase diso con moito tino nun libro publicado en 2021 por Catroventos: Adeus, plástico!, concretando moi ben como os consumidores podemos modificar a cantidade demandada, a calidade e os envasados para que os fabricantes movan a oferta fora dos plásticos. Non é fácil porque o plástico permite comercializar a grandes distancias e as alternativas biodegradables e máis limpas (vidro, papel, cartón, madeira, etc.) só se abrirían paso en produción e comercio de proximidade. Pois é así como o plástico e os carburantes (as dúas patas da economía fósil do petróleo) van da man no comercio global a grandes distancias. Pero o certo é que só Directivas europeas (como as de 2015 e de 2019) e leis propias (como o Decreto sobre envases e residuos 1055/2022), ben deseñadas e de obrigado cumprimento, poden sacarnos desta xigantesca plastificación do planeta. Algo que, supoño, haberá negacionistas que cualifiquen de parvadas ecolóxicas contra o progreso, a produtividade e o benestar social. Mestúrase tamén aquí un enlouquecido estilo de vida consumista e tecnófilo sobre o que o preclaro presidente George Bush no 1992 deixou dito: "O noso xeito de vida non é negociable", e mestúrase por riba cun recurso (hidrocarburos) que é dos que penso que temos que deixar de usar, malia o que seica gritan os republicanos norteamericanos (os guieiros dos nosos PP &amp; Vox) nos seus mitins en favor do petróleo: "Drill, Baby, drill " (perforen, mozos, perforen).