Desaparecerá o efectivo?

O 19 de xullo pasado alertábamos Nós Diario de que unha caída a nivel mundial de Microsoft provocaba incidencias en bancos, aeroliñas e administracións, e o problema derivaría dunha actualización dun antivirus da compañía de ciberseguridade CrowdStrike. A primeira e sinxela conclusión debera ser que haberá que diminuír o monopolio do software e fomentar o uso de, por exemplo, Linux fronte a Windows. Non pode parar o mundo pola actualización do sistema operativo dun só provedor. Agora ben, centrémonos nalgunha das consecuencias da caída. Que unha entidade financeira como Abanca, que ten unha cota de mercado de 40% en Galicia, fose unha das afectadas, implicou que os usuarios quedasen sen banca electrónica, app, caixeiros automáticos, cartóns de crédito, Vía T ou TPV e, en definitiva, impedidos para desenvolver unha mínima actividade económica consecuencia dunha exclusión financeira imposta pola tecnoloxía ou, máis ben, polos seus problemas. En Galicia pasamos de 2.511 oficinas bancarias en 2008 a 1.012 en 2023 Di Edward Gardener que "a exclusión financeira convértese nun elemento potenciador doutras clases de exclusión social". Efectivamente, pensemos en amplos territorios do país nos que a sanidade pública está desaparecendo, nos que os colexios pechan as súas portas ou nos que os autobuses case que non circulan. Pois, para rematalos, vemos que se no 2008 só había no país 25 concellos sen oficina bancaria, no 2023 xa subiron a 53, dos que 30 están na provincia de Ourense. E a situación pode ser aínda máis preocupante para os 131 concellos aos que lles queda unha única sucursal e até para os 39 que contan con só dúas. En Galicia pasamos de 2.511 oficinas en 2008 a 1.012 en 2023, diminuíndo nun 59,7%. Por iso en Ourense só oito concellos teñen máis de dúas oficinas, once en Lugo. Os anos máis críticos de peches foron 2013, polas consecuencias das fusións Pastor-Popular e Caixa Galicia-Caixanova, e 2021, polo peche de oficinas do Santander despois de ter absorbido ao Pastor. Dependencia tecnolóxica Aos problemas tecnolóxicos súmanse os normativos que, tendo como obxectivo a loita contra o diñeiro de orixe ilegal, non son acaídos para economías non suficientemente desenvolvidas ou poboacións avellentadas, como é o caso do rural galego. Primeiro a lei 7/2012 fixaba que non poderían pagarse en efectivo operacións iguais ou superiores a 2.500 euros nas que interviñese polo menos un empresario ou profesional. E a lei 11/2021 rebaixa esa posibilidade a un máximo de 1.000 euros para calquera pago en efectivo. Nun principio a norma prexudicaría principalmente os defraudadores fiscais, os beneficiarios de actividades delituosas, a corrupción política e urbanística e o terrorismo, como no seu libro A enerxía escura do diñeiro, conclúe Enrique Sáez Ponte. Polo tanto, serían razóns abondas para que non existan os billetes de 500 euros ou, elevado a máximos, para eliminar a circulación de diñeiro efectivo. Así vén pasando en países como Suecia, Noruega, Dinamarca ou Canadá, nos que xa menos de 20% dos pagamentos son en efectivo. Funcas publicou en novembro do 2023 que, a nivel do Estado, 61% do total dos pagamentos efectúanse mediante efectivo. A porcentaxe dos realizados con tarxeta ascende a 32%, os pagos realizados con dispositivos móbiles a 6% e as transaccións a través de plataformas da internet só son 1%. Porén, a posibilidade de non dispor de efectivo tería unhas consecuencias indesexables para as nosas vilas e concellos con risco de perda de sucursais ou directamente sen elas. Un sistema monetario totalmente dixitalizado aumentaría a exclusión financeira porque moitos dos usuarios non teñen acceso á tecnoloxía necesaria para utilizar diñeiro dixital ou non saben manexala, especialmente no caso dos que viven afastados das cidades ou son persoas maiores. A falta de efectivo racha coa privacidade e a seguridade, de aí o aumento exponencial das fraudes por apropiación dos datos persoais, que as entidades esquivan, e as consecuentes dúbidas polos riscos de ataques cibernéticos e fraudes. Por último, a dependencia tecnolóxica, que foi amosada en incidencias como a do 19 de xullo, nunha economía só con pagamentos dixitais, deixaranos totalmente a mercé da tecnoloxía. Vistos os problemas, faltan as solucións. Que non son as ocorrencias como a de subvencionar caixeiros automáticos a unha determinada entidade, senón verdadeiras medidas como sería o potenciamento das cooperativas de crédito ou o fomento das seccións de crédito das cooperativas en xeral. E tamén o aproveitamento das oficinas de correos no rural para prestar os servizos bancarios básicos. A non ser que algúns teman ao primo do Zumosol. Tampouco é solución que desapareza o efectivo.