Democracia e tipo de xuro

"No taxation without representation". Esta foi a palabra de orde dos colonos da América do Norte que se rebelaron contra un monarca e un parlamento, os da Inglaterra, que lles esixían pagar tributos sen os escoitaren nin lles recoñeceren o dereito a escolleren os seus propios representantes. Algo diso sabían tamén os galegos e galegas cando, séculos atrás, reclamaban unha representación de seu nas cortes do Reino de Castela. O asunto é que esa noción de que os impostos só poden ser estabelecidos por lei aprobada en parlamentos pola representación dos contribuíntes virou nunha esixencia democrática básica, recollida nas diferentes constitucións a través da reserva de lei en materia tributaria. Chama por iso a atención que outras decisións políticas con igual ou aínda maior repercusión económica que os tributos non estean sometidas a idéntica esixencia. Tal é o caso do tipo de xuro oficial, acordado polo Consello de Goberno do Banco Central Europeo (BCE) sen control democrático nin obriga de explicación ningunha. Máis inflación Dese modo, diante dunha elevada inflación provocada pola oferta restrinxida de determinados bens, agravada polas decisións adoptadas pola UE e os gobernos dos Estados membros a raíz da guerra da Ucraína, o BCE resolveu elevar o tipo de xuro do euro. Non interesa se dese modo se arrefría a demanda e se aumenta o risco de recesión. Non interesa se a medida se demostra ineficaz porque a crise actual non ten a súa orixe na demanda senón na oferta. O BCE permítese opinar sobre política fiscal, laboral ou de protección social sempre de acordo cos intereses do gran capital Non merece a atención do BCE que esa medida afecte con especial intensidade á cidadanía endebedada –eis a insoportábel suba das cotas hipotecarias– ou á industria e ao comercio. Tampouco importa a evidencia, constatábel, de que a inflación obedece en boa parte ao obsceno incremento dos beneficios das grandes empresas financeiras, enerxética e distribuidoras. O BCE só debe explicacións ao mercado Non interesa porque o BCE só debe explicacións ao mercado –isto é, aos grandes bancos e fondos de investimento dos que proceden os seus directivos–. E ese chamado mercado aproba con entusiasmo unha medida que lle reporta enormes lucros. Entre outros, e non pequenos, a retribución que o propio BCE dá polos seus depósitos aos bancos privados. E se alguén ousa, en nome da democracia, criticar ou pedir explicacións ao BCE polas súas decisións, será acusado de atentar contra a independencia do Banco Central, principio que, na práctica, significa que a política económica debe ser gobernada segundo os intereses do capital financeiro, nunha atmosfera libre de calquera control democrático. Por iso, o BCE non presta contas nin explica as súas decisións. Ben lonxe diso, en uso da súa independencia, o BCE permítese aínda opinar sobre política fiscal, laboral ou de protección social sempre de acordo cos intereses do gran capital. Repartición das crises É ben sabido que esta idea da independencia dos bancos centrais ten unha orixe ben coñecida: o Relatorio sobre a Gobernabilidade da Comisión Trilateral de 1975 que explicaba que a crise de lexitimidade dos Estados centrais do capitalismo estaba causada polo "exceso de democracia", isto é, pola sobrecarga de demandas políticas e sociais formuladas pola cidadanía. A alternativa é familiar: as demandas sociais deben ser reducidas co fin de que se recupere a gobernabilidade. Para iso aconsellaban desregulamentar, privatizar e liberalizar e limitar a democracia á mera participación electoral. Moi especialmente, restrinxir a capacidade dos parlamentos de condicionar o funcionamento do mercado creando axencias reguladoras independentes, a comezar polos bancos centrais. Case 50 anos despois, podemos constatar que a tal idea, lonxe de evitalas, crea e agrava as crises económicas. O que si asegura, e ese talvez sexa o seu fin último, é un reparto antisocial das consecuencias desas crises. É por iso que debe ser seguida con atención a batalla que o presidente Luiz Inácio Lula da Silva, no Brasil, está a librar contra a independencia do banco central brasileiro. O tipo de xuro no Brasil, o 13,75%, é o máis elevado do mundo e supón un grave obstáculo para as políticas de expansión produtiva e protección social do novo Goberno brasileiro. Enfrontando os grandes medios de comunicación dese país, Lula afirma que o presidente do banco central non ten lexitimación democrática e non pode ter o poder de decidir o futuro do país, porque ese é un dereito que corresponde ao Goberno.