Cando pagar a vivenda é un problema

O ciclo económico é unha serie de fases polas que pasa a economía e que se repiten no tempo. Comprende períodos de recesión e períodos de expansión. Nas fases alcistas do ciclo, a economía crece e créase emprego, mentres que nas baixistas a economía decrece e aumenta o desemprego. É nos períodos de contracción cando se desatan as crises económicas. Cando ocorren oscilacións de grande intensidade pódense chegar a ver burbullas económicas como a que sufrimos hai uns quince anos protagonizada polos sectores inmobiliario e financeiro. Pola contra houbo ousados, como Robert Lucas, premio Nobel de Economía en 1995, que declarou no ano 2003 que o problema principal da depresión estaba resolto, que os ciclos económicos, baixo control e que as políticas económicas debían centrarse a partir dese momento no crecemento económico a longo prazo. Só cinco anos despois estalaba a Gran Recesión. Lucas foi un visionario en materia de ciclos. Dinos o IGE que no 2022 o PIB galego medrou nun 3,6%. Estamos lonxe da recesión, e máis tendo en conta que as previsións para o 2023 son de crecemento do 1,7%. Mais debemos lembrar que a principal compoñente do PIB é a demanda interna, que no caso galego tivo no 2022 un comportamento deficiente, e máis concretamente polo consumo dos fogares, que só medrou un 0,8%. E lembremos tamén que o factor fundamental que condiciona o consumo é a renda dispoñible, de tal xeito que a porcentaxe que representa o consumo sobre o total da renda é cada vez menor cando esta aumenta, o que se chama a propensión media ao consumo. A renda dispoñible no 2023 tamén vai estar prexudicada pola inflación. Fálase dun crecemento do IPC dun 5%, sen engadir os produtos enerxéticos, que non será compensado co crecemento dos salarios, dos que os suxeitos a convenio no 2022 non medraron máis que nun 2,8%, a metade que a inflación, implicando unha efectiva perda de poder adquisitivo que semella continuará neste 2023, pois a suba do salario mínimo interprofesional ten un efecto máis nominativo que real, non sendo previsible que ese 8% de aumento se estenda ao resto de convenios a asinar no período. Tipos de xuro Agora ben, hai un importante segmento das familias galegas, aquelas con débedas pola compra de vivenda, que polos tipos de interese van ver diminuída máis que sensiblemente a súa renda dispoñible. Como ben se reflectía nun artigo neste xornal o 11 de xaneiro pasado, uns 175.000 fogares galegos teñen unha hipoteca á que a suba do Euribor vai consumir boa parte dos seus ingresos. A razón é que historicamente, en concreto até decembro do 2015, máis do 90% dos préstamos hipotecarios para compra de vivenda foron contratados a tipo de interese variábel. Só desde marzo de 2020 as novas hipotecas a tipo fixo foron maioritarias, chegando a un máximo do 73% en xuño de 2022 e de aquí en diante á baixa. Este comportamento, moi lóxico, está directamente relacionado coa evolución do principal índice de referencia, o Euribor, nos últimos quince anos. Así foi que o Euribor marcou máximos en setembro do 2008, o 5,384%, xusto cando a quebra de Lehman Brothers, que marcou o inicio da crise financeira. Polas medidas de política monetaria do BCE foi baixando nos anos seguintes, de tal xeito que desde febreiro do 2016 foi negativo, anotando o seu mínimo en xaneiro do 2021 co -0,505%. O que explica o auxe das hipotecas a tipo fixo e o acerto dos consumidores que as contrataron, pois en abril do 2022, cun comportamento similar ao da inflación, o Euribor xa pasou a ter signo positivo e iniciou unha carreira que o levou en só nove meses a marcar un máximo do 3,018% en decembro do 2022, tipo que non se anotaba desde 2009. A Xunta decidiu "favorecer o mercado do alugueiro de vivendas privadas", que nin aumentou a oferta nin serviu para conter os prezos Agora os debedores a interese variábel teñen un problema. Aos que se lle revisa o seu interese, tendo en conta os importes e prazos medios dos préstamos, pasarán a pagar uns 773 euros, cando viñan dunha cota de só uns 515 euros. É dicir, pasarán de aplicar ao pago do préstamo un 40% dos seus ingresos, fronte ao 25% anterior. O que non ten unha solución axeitada. E non a ten porque a crise inmobiliaria do 2009 tiña que ter servido como ensinanza para que as administracións actuasen. Tantas promocións paradas ben puideron servir para crear unha razoable oferta de vivenda pública en aluguer. Mais non. A Xunta de Galicia decidiu "favorecer o mercado do alugueiro de vivendas privadas", que nin aumentou a oferta nin serviu para conter os prezos. Os grandes concellos galegos, como A Coruña ou Vigo, tampouco teñen políticas de alugueiro de vivenda de titularidade pública. Non vaia ser que os acusen de semellarse a Austria, Países Baixos ou Suecia, que si as teñen.