Historia inacabada do deporte galego: "Un futuro aberto"

O deporte conta cunha importante dimensión patrimonial e cultural. A pesar de ser recoñecido como un dos fenómenos sociais máis importantes do século XX, foi sistematicamente desprezado por unha porcentaxe non menor de académicos e científicos, nunha visión embebida de elitismo popularizada por unha intelectualidade que consideraba o deporte xa non como un entretemento vacuo, senón como un obstáculo que afastaba as masas da elevación colectiva e mesmo da revolución. Afortunadamente, esta perspectiva perde forza coa entrada no novo século, consolidando unha tendencia que culminou nun exercicio de reivindicación da súa relevancia na estrutura e dinámica social, política e cultural dos pobos, tal e como destaca o sociólogo Sergio Villena, para quen o deporte "resulta fundamental á hora de transmitir valores cívicos e de homoxeneización cultural ou de promoción nacionalista, proporcionando un soporte para a simbolización dunha faceta da identidade do individuo". O seu homólogo Pablo Alabarces vai aínda máis alá, considerando que tamén "cataliza unha narrativa e unha práctica simbólica de inclusión cidadá fondamente democrática que, polo xeral, medra paralela á identificación cun escudo e unhas cores". No fútbol, a sombra de Iago Aspas e Vero Boquete, que contan na actualidade con 34 anos de idade, é alongada, mais Angeliño (25) -xa un dos mellores carrileiros do continente- e Tere Abelleira (22) -nun Real Madrid en franca progresión- encabezan a armada galega No caso da Galiza, ese escudo e esas cores, coa consabida excepción que representa o fútbol gaélico, continuarán sen poder ser defendidas nas competicións oficiais e internacionais polo menos a curto e medio prazo, o que non significa que esa situación de veto e invisibilización sexa aceptada pola maioría social do país. A plataforma Vía Galega continuará nos vindeiros anos coa súa loita para que o país poida "participar como nación en todas as categorías, en todas as disciplinas e a todos os niveis, tamén en eventos internacionais como a Eurocopa de fútbol e os Xogos Olímpicos". O Bloque Nacionalista Galego, que a comezos do ano 2021 rexistrou unha iniciativa no Congreso que esixía dotar ás federacións deportivas galegas dos medios e as ferramentas xurídicas necesarias para ser recoñecidas internacionalmente -fundamental para abrir as portas ás competicións como país, pois na actualidade eses entes están subordinados aos seus homólogos españois-, seguirá asemade lembrando que nin a lexislación estatal nin a europea prohiben a oficialidade internacional das seleccións deportivas das nacións sen Estado. O avance neste ámbito, estritamente político, podería resultar determinante para que non se perda a que podería chegar a ser a mellor xeración deportiva de todos os tempos, tal e como están apuntando en numerosas disciplinas nas categorías de base. No atletismo, a nena prodixio Xela Martínez non cesa de demostrar aos seus 16 anos que o límite é o ceo para unha rapaza que se proclamou campioa Estatal dos 1.500 metros nunha categoría de idade superior á súa (Sub-18) cun estratosférico tempo de 4.26.76 -oito segundos menos que a segunda clasificada-, esnaquizou o récord de España Sub-20 e alcanzou a finalísima no recente Estatal de pista cuberta disputado en Ourense. Tan só un ano máis ten Ainhoa Reparaz, quen con 14 colgou do pescozo o título de campioa galega dos 100 metros na categoría absoluta, abrindo fronteiras nun hectómetro que non é a distancia na que historicamente a Galiza logrou máis medallas, metais que non son alleos no triplo salto grazas a unha Ana Peleteiro que conta con só 26 anos, pero coa remuda apertando en forma de rapaza de 17 anos chamada Alba Cuns que xa asoma a cabeza entre as mellores. Sen deixar os deportes individuais, logo dunha longa tempada sen éxitos desde a retirada de Lourdes Domínguez, unha nova fornada de tenistas, comandadas por Jessica Bouzas (19), promete recuperar unha gloria perdida que nunca se foi nos deportes náuticos. A herdanza de Teresa Portela e compañía está mais que garantida con mozos e mozas do talento e o nivel de Caetano Horta (19) ou Antía Jácome (22). Fóra dos formatos máis mainstream, os deportes propios como a chave ou a billarda deberían seguir no futuro co crecemento exponencial que están vivindo desde a creación da Federación Galega de Deportes Autóctonos o pasado ano 2021 No fútbol, a sombra de Iago Aspas e Vero Boquete, que contan na actualidade con 34 anos de idade, é alongada, mais Angeliño (25) -xa consolidado en Alemaña como un dos mellores carrileiros do continente- e Tere Abelleira (22) -que loita pola titularidade nun Real Madrid en franca progresión- encabezan unha armada galega dual que en baloncesto comanda Raquel Carrera (20). A ourensá xa sabe o que é disputar uns Xogos Olímpicos, anotar a canastra decisiva que lle dea ao seu equipo un título continental e, con toda seguridade, acabará facendo as maletas para xogar na mellor liga do mundo, a americana WNBA, logo de ser preseleccionada no posto 15 do draft -o máis alto xamais alcanzado por unha xogadora do conxunto do Estado- polo Atlanta Dream da capital do estado de Georgia. Fóra dos formatos máis mainstream, os deportes propios como a chave ou a billarda deberían seguir no futuro co crecemento exponencial que están vivindo desde a creación da Federación Galega de Deportes Autóctonos o pasado ano 2021, mesmo panorama exitoso que fai prever no sempre competido mundo dos deportes de contacto e as artes marciais, con especial atención no taekwondo, o nivel exhibido por unha selección galega Júnior que vén de proclamarse campioa de España ou, xa individualmente, por estrelas internacionais como Pablo Patiño (19), Tania Castiñeira e Arlet Ortiz (20). Por outra banda, a Galiza sempre foi potencia en deporte paralímpico, e así seguirá sendo, pois aínda que Susana Rodríguez Gacio xa é unha deportista veterana, a dupla medallista en Toquio Adi Iglesias ten 23 anos, mesma idade que a saltadora Desi Vila e o tenista pontevedrés Martín de la Puente, que apuntan como favoritos a encabezar a representación galega en París 2024.