Resulta terribelmente complicado non caer no tópico españolista dese pesimismo endémico atribuído ao pobo galego cando se bota a vista 15 anos atrás, a un tempo no que as pandemias eran cousa das novelas de ciencia ficción e o país miraba ao futuro con optimismo despois dun cambio político que puxo fin a máis de tres lustros de fraguismo.
Co vello León de Vilalba fóra de San Caetano chegou a fin do veto da Xunta á selección galega de fútbol, o que se materializou nun regreso en tempo récord de cinco meses e dez días desde as eleccións, abondo para organizar o primeiro partido da Irmandiña en case 70 anos.
A tarefa non era doada, pero conseguiuse "grazas a un esforzo de toda a Consellaría de Cultura, na que estaban integradas a Dirección Xeral de Deportes e a de Xuventude, da que eu era director", lembra Rubén Cela.
Na mesma liña maniféstase o seu entón homólogo en Deportes, Santiago Domínguez Olveira, quen apunta que o primeiro que fixo logo da súa toma de posesión "foi compartir co vicepresidente Anxo Quintana e coa conselleira de Cultura, Ánxela Bugallo, a miña intención de traer de volta a selección o antes posíbel", iniciativa para a que obtivo o seu "apoio incondicional" e que se consumaría aquela inesquecíbel noite do 29 de decembro de 2005.
O Multiusos de Lázaro tornou no Ali Sami Yen
Máis de 13.000 persoas procedentes de todo canto recuncho conforma o territorio galego achegáronse ese día até Compostela, sede do primeiro encontro da Irmandiña no século XXI.
As bancadas do Multiusos de San Lázaro -hoxe estadio Vero Boquete- estaban tan ateigadas como nos días de gloria da SD Compostela, a mediados dos anos 90, mesma época na que daba os seus primeiros pasos un colectivo coñecido como Seareiros Galegos, fundamental para que o anhelo de que o país contase cunha selección de seu se fixese realidade.
Máis que un partido, foi un exercicio de reafirmación nacional
Grazas ao seu incansábel traballo, o polo xeral frío recinto compostelán -literal e metaforicamente falando- mutou nunha sorte de Ali Sami Yen á galaica, onde o fume das bengalas, a densa néboa que caía aquela noite, o redobre dos tambores e os berros dos afeccionados e afeccionadas dificultaban a respiración e alteraban o pulso, dando lugar a un ambiente máis propio dun partido Galatasaray-Fenerbahçe coa liga turca en xogo que dun encontro amigábel entre a Galiza e o Uruguai.
Ese éxtase colectivo alcanzaría o seu momento álxido coa interpretación do himno por parte de todas as presentes, algo que mesmo desde o céspede se sentiu "como incríbel, moi especial e emotivo", como revela o dianteiro Juan Amigo, 'Juanito', que agardaba pola súa oportunidade no banco dos suplentes.
Na mesma liña maniféstase Xosé Viana, antigo portavoz de Seareiros Galegos, quen, non obstante, recoñece que "detrás dun éxito tan grande como conseguimos houbo un enorme traballo por parte de moitísimas persoas que, por momentos, foi un tanto caótico, pois o colectivo era moi horizontal, mais todo saíu de marabilla". "Ademais -continúa- había moita e moi boa conexión coas institucións, que facilitaron que puidésemos organizar sen maiores problemas a parte máis colorida das bancadas".
Viana tamén ten palabras de agradecemento para aquelas que loitaron durante os anos de Fraga coa finalidade de que se puidese chegar a ese momento en 2005: "Xente como Xurxo Souto, que pelexou arreo para que a cousa se puidese levar para adiante".
Xurxo Souto:
"A selección foi un logro colectivo"
Porén, o coruñés non quere arrogarse mérito ningún, e apostila que el "tan só era un máis que formou parte dun logro colectivo, a resposta a un clamor desde a base ante o que as altas instancias se facían as xordas".
Curiosamente, o de Monte Alto, na súa condición de subdirector de Programas da Radio Galega, compartiu o palco de autoridades de San Lázaro con algunhas desas "altas instancias", o que lle permitiu decatarse "de algo fantástico, pois a mesma xente que lanzaba o discurso de que a selección non era unha reclamación de todas as galegas, senón algo sectario ou partidario, estaba feliz e realizada por formar parte dese soño", configurando un escenario que ratifica Domínguez Olveira, que viu cos seus propios ollos "como aqueles e aquelas que dicían que o encontro da Irmandiña era unha proclama independentista aplaudían connosco, o que confirma que foi totalmente transversal".
Paus nas rodas
Rubén Cela critica que, "tanto daquela como agora" a postura do Partido Popular en relación a este tema sexa "tan sectaria e miope", pois "unha parte moi importante da base social do PP non ten ningún problema con que exista unha selección galega de fútbol" e achaca esta situación a "condutas importadas desde Madrid".
Tamén Xurxo Souto pensa que "se unha necesidade simbólica e emocional tan grande como é a Irmandiña" permanece inactiva a día de hoxe é "porque o Goberno do PP atende a unha serie de prexuízos absolutamente interesados e sectarios que veñen de fóra para impedir a súa existencia", algo que está provocando que Galiza "perda o tren da oficialidade en relación a Catalunya e Euskadi", apostila Xosé Viana.
Unha camiseta para un país
O principal, ou canto menos o máis recoñecíbel, dos sinais de identidade desta renacida selección galega foi a súa orixinal camiseta, branca pero inzada de bandas transversais coas cores nacionais. Segundo o seu responsábel, Pepe Barro, o deseño "conseguiu o seu obxectivo de proxectar a idea de moitas persoas axitando as bandeiras do país, transmitindo a través dun efecto óptico un gran dinamismo e tensión".
Recibida cun certo escepticismo inicial por considerala demasiado "rupturista" -como recoñece Domínguez Olveira, o home que lle fixo a Barro o encargo na súa condición de director xeral de Deportes-, "a súa extraordinaria recepción entre o público axiña disipou calquera tipo de dúbidas que puidésemos ter", e hoxe está considerada como un obxecto de culto entre as coleccionistas.
Consciencia de facer historia
Unha das persoas que mercou a camisola co deseño de Pepe Barro e que a luciu aquela noite en San Lázaro foi Pablo Rodríguez, daquela un estudante de Medicina de segundo ano. Este amante do fútbol lembra a emoción que sentía por "formar parte dun momento histórico", un sentimento que comparte co gardameta Dani Mallo, que saltou ao céspede no minuto 30 en substitución de Diego López.
"Foi unha experiencia chulísima -di o arqueiro cambrés-, súper emocionante, por poder representar Galiza, vivir o incríbel ambiente que había... para min é unha lembranza imborrábel".
Porque aquel 29 de decembro de 2005, San Lázaro acolleu algo que excede por moito a transcendencia dun partido de fútbol, como demostra o feito de que en toda esta reportaxe non se comentara o resultado -gañamos 3 a 2, por certo-. Aquilo o que foi é o maior exercicio de reafirmación do orgullo nacional que se lembra, ademais dun recordatorio constante de que, a pesar de todo, debemos seguir loitando, pois, como dicía Castelao, "até o pesimismo pode ser libertador cando desperta carraxes e cobizas dunha vida máis limpa".
