A Xunta non quere bailar coa danza galega contemporánea

Opasado 31 de marzo, a Axencia Galega de Industrias Culturais (Agadic) publicaba o Plan integral para a danza de Galiza (PID), resultante, dicía, "dun proceso aberto e participativo para definir unha folla de ruta cara á introdución de melloras substanciais que favorezan a produción, distribución, profesionalización e visibilidade da danza". O PID naceu no medio da polémica: en novembro de 2019, a Xunta anunciou un recorte do 66% no orzamento do Centro Coreográfico Galego (CCG) e do 40% no do Centro Dramático Galego (CDG). Ambos os centros estaban sen dirección, despois de que Fefa Noia lle comunicara ao Consello Reitor da Agadic a súa marcha do CDG e de que Mercedes Suárez dimitira da dirección do CCG tras durísimas críticas de profesionais da danza á súa xestión e denuncias de presuntas irregularidades na produción dun espectáculo. No medio das críticas da oposición, o conselleiro de Cultura, Román Rodríguez, sorprendeu anunciando un novo estatuto da Axencia Galega de Industrias Culturais, un movemento que foi interpretado na altura como unha manobra de distracción. En xaneiro do ano seguinte, Jacobo Sutil, director da Agadic, anunciaba, durante unha xornada organizada polo Consello da Cultura Galega sobre “O estado da danza en Galicia”, que a figura do director do Centro Coreográfico de Galicia (CCG) desaparecería no novo esquema organizativo da Axencia e deixou entrever tamén que o Centro deixaría de existir como unidade de produción ao fusionar o Departamento de Danza nun departamento de nova creación de Música e Danza, o que foi obxecto de duras críticas por parte do sector. En febreiro de 2020, ante a reprobación das asociacións profesionais de danza e da petición de dimisión do director da Agadic, Jacobo Sutil, por parte do grupo parlamentario do BNG, Román Rodríguez, reaccionou anunciando -outra vez por sorpresa e sen que as asociacións profesionais soubesen nada ao respecto- un plan da danza que resultaría do traballo dunha "mesa plural con representación de todos os axentes implicados no sector". Despois dunha primeira reunión convocada pola Consellaría, as e os profesionais do sector denunciaron "a falta de compromiso" co anunciado plan da danza, e insistían “na necesidade de que a Agadic dea pasos adiante e tome medidas firmes e reais en prol da danza, que vaian máis alá de expresións voluntaristas e de oportunidades políticas”. Logo chegou a pandemia e o conflito pasou a un segundo plano, desprazado pola necesidade de tomar medidas urxentes que amortecesen os seus efectos. Continúa o desencontro Nos meses que seguiron, porén, houbo reunións entre o sector e a Agadic que tiñan como obxectivo estabelecer uns mínimos de entendemento para chegar a consensos e redactar o PID. O proceso non estivo exento de altibaixos: en abril de 2021, por exemplo, cando se aprobou finalmente o novo Estatuto da Agadic, a Plataforma de Artes do Movemento sinalaba que "a Consellaría de Cultura está promovendo un proxecto participativo para elaborar un Plan integral para a danza, ao tempo que reduce a súa importancia ao aglutinala coa música neste novo departamento". Mais preferiuse seguir traballando con discreción na busca de resultados concretos. O centro coreográfico sofre reducións no seu orzamento desde hai anos. Non obstante, a Consellaría e o sector seguen sen atopar puntos de encontro. O pasado novembro, na Culturgal, a Agadic levou a cabo unha presentación sobre o avance do PID, e a Plataforma das Artes do Movemento emitiu un comunicado no que se desvinculaba dun acto "organizado de forma unilateral pola Agadic sen contar cunha validación previa dos contidos", o que supuña "un incumprimento manifesto dos procedementos e prazos de participación do propio proceso". O comunicado, ademais, denunciaba unha nova redución no orzamento do CCG, que pasa en 2023 a contar con só 100.000 euros (150.000 en 2021 e 120.000 en 2022), "incidindo no desmantelamento denunciado por este colectivo en sucesivas ocasións". A plataforma, consultada por Nós Diario, insiste en que o malestar pola forma de proceder da Xunta de Galiza perdura entre o sector, que se sente cada vez menos concernido polos plans argallados pola Consellaría". Falta de diálogo "Existe o traballo real e o traballo publicitario, e a Administración está máis ben polo segundo", declara Pedro Fresneda, director da compañía Ensalle e codirector do Teatro Ensalle de Vigo. "É unha dinámica que se vén repetindo desde hai moito tempo e co PID sucedeu o mesmo: é máis o que se quere anunciar que o que realmente se fai". "Na relación coa Xunta de Galiza persiste a sensación de que a participación é máis cosmética que real", incide Caterina Varela, bailarina, coreógrafa e xestora cultural. "Sempre acabas coa sensación de que non te consideran unha aliada, de que falan contigo para poder dicir despois que existiu consenso co sector, aínda que, en realidade, non escoiten as túas propostas nin lle presten atención aos teus puntos de vista. Pero un proceso de diálogo para elaborar un Plan integral da danza non se resolve cunhas reunións de dúas horas, o rigor debe ser outro. Con esa superficialidade non se pode construír nada serio". Un dos elementos nos que coinciden ambos os dous é na inoperancia dun plan que non leva asociado un orzamento para abordar as estratexias que se implementen. "Debería haber unha folla Excel cunha dotación orzamentaria concreta, a que sexa, ao lado do proxecto", afirma Fresneda. "Se dentro das accións contempladas no plan inclúes, por exemplo, Apoio a programas de exhibición no rural galego ou Potenciar a proxección exterior tes que explicar canto diñeiro vas dedicar a ese proceso e durante canto tempo, se non todo queda en papel mollado, nunha declaración de intencións". A exhibición A estrutura existente para as artes escénicas da Galiza tampouco axuda: cada un dos espazos que fai parte da Rede Galega de Teatros e Auditorios está xestionada polos Concellos, sen que a Xunta, que financia unha parte da programación, poida participar nesa xestión. "Sen ter nada en contra da autonomía dos Concellos, iso provoca que a Xunta non poida proxectar un determinado número de espectáculos dun xénero que queira promover -neste caso a danza contemporánea- e que, daquela, o seu poder de intervir nas programacións que chegan ao público sexa moi pequena", explica Fresneda. "O lóxico, á hora de redactar o PID sería que se buscasen espazos cómplices que se comprometesen a colaborar para lograr os obxectivos do plan, pero iso tampouco se fixo. Entón, se queres impulsar a distribución e a exhibición de espectáculos de danza, como o vas facer? Por non falar das motivacións que subxacen á programación deses espazos: a xente sorprenderíase se soubese a cantidade de veces que imos ofrecer un espectáculo e o técnico nos comenta que ten que consultalo co alcalde ou co concelleiro". O Centro Coreográfico Galego, no abandono O Centro Coreográfico Galego (CCG), por outro lado, segue vendo como se reduce o seu orzamento ano tras ano e continúa sen presentar espectáculos propios, limitándose a participar nalgunhas coproducións. "Creo que o centro está chegando tarde a todo o que hai que facer a respecto do sector", opina Caterina Varela. "O CCG debería propiciar máis diálogo con todos os axentes que están relacionados coa danza porque, a fin de contas, sería a entidade máis acaída para centrar as relacións entre o sector e a Administración". Moito máis contundente é Pedro Fresneda: "No Teatro Ensalle,a metade da nosa programación é danza, pero eu non teño contacto co CCG desde que o deixou Natalia Balseiro [a directora do Centro durante o goberno do bipartito hna Xunta]". "Suceden cousas singulares. Lembro que Pilar Portela, cando era programadora en Pontevedra, declarou nunha ocasión que non era necesario programar danza porque era un xénero minoritario, porque non tiña público. O seguinte que souben foi que fora nomeada directora do Centro Coreográfico Galego".