A revista Nós volve subir a escena

"Este non é un traballo máis, para min significa algo moi especial”, declara Ánxeles Cuña, directora de Semente de Nós, a nova obra da compañía Sarabela Teatro -en coprodución con Ollo Vivo- que se estrea mañá no Teatro Principal de Ourense e que toma como base o centenario da publicación do primeiro número da revista Nós e o legado que deixou para o país. Cuña fala como herdeira directa do espanto que supuxo o golpe de Estado de 1936. Neta de Alexandre Bóveda e de Amalia Álvarez Gallego, lembra algúns fitos do compromiso da súa familia con todo o proxecto nacionalista daqueles anos na conversa que mantén con Nós Diario. “O pai da miña avoa [Xerardo Álvarez Limeses] fixo parte do Seminario de Estudios Galegos e foi cofundador do Museo de Pontevedra. As mulleres da miña familia sempre se consideraron irmandiñas. E o meu tío avó, Xerardo Álvarez Gallego, foi quen relatou, no cincuentenario, o nacemento da revista Nós no Café Méndez Núñez de Pontevedra”. Álvarez Gallego foi xornalista, colaborador de Nós e tamén o autor, xa no exilio de Vida, paixón e morte de Alexandre Bóveda, un título de referencia para coñecer a biografía de quen foi unha figura de primeira liña na xeración das Irmandades da Fala. “Aproveitei o seu relato, no que describe moi ben aquel momento, para introducir na obra unha escena que explica o nacemento da publicación”, explica. "Os actos de celebración do centenario foron, en xeral, moi acríticos", di Ánxeles Cuña Pero Semente de Nós é moito máis que unha crónica persoal: a partir daquela xuntanza no Méndez Núñez desprégase todo un fresco histórico que relaciona a revista Nós con acontecementos como a gripe do 18, a Primeira Guerra Mundial, a invención do gas mostaza... “Falamos de bastantes contextos que tenden a ser esquecidos”, di a directora. “Creo que é unha obra necesaria. Os actos de celebración do centenario foron, en xeral, moi acríticos. Desde esta peza damos unha visión memorialista e tamén feminista: nos relatos oficiais parece que as mulleres non existiron, e aquí abrimos pequenas fiestras que reivindican o traballo de moitas delas que tamén foron protagonistas dos logros daquela xeración”. E, por suposto, tamén aparecen as Irmandades da Fala, o xornal A Nosa Terra, a Asemblea Nacionalista de Lugo... “Tratamos de enfrontar dous conceptos: sementar a creación e a vida -que foi o que fixeron aqueles homes e mulleres- e o seu posto: sementar o terror que o esnaquizou todo en xullo de 1936. Esa é a guía deste traballo”, resume Ánxeles Cuña. A obra -protagonizada por Fernando Dacosta, Elena Seijo, Rosa Puga Dávila, Fernando González, Fran Lareu, Santi Cuquejo e Alberte Medeiros- conta tamén coas coreografías de Nuria Sotelo, con música de Trilitrate e con cancións de Fernando Dacosta. “É un equipo de primeira categoría do que estou moi orgullosa. A música de Trilitrate, por exemplo, é moi orixinal e permite que o público acceda a unha visión moi actualizada de todos aqueles feitos históricos", propón Cuña. O relato estrutúrase, efectivamente, a través da mestura de xéneros: danza, música, interpretación, proxeccións, documentos visuais... “Un mosaico que permita ás persoas que participen mergullarse na alma dunha época que dialoga facendo audíbeis as voces, facendo visíbel o invisíbel". "Creo que hai unha cuestión de compromiso ético e estético que está aflorando nos últimos tempos e que lle devolve ao teatro a súa función de falar do que debe preocuparnos, das cuestións fundamentais da sociedade", declara Cuña Teatro documento e memoria Por outra banda, a obra transita os vieiros estéticos do teatro documento e, nese campo, a achega de Tito Asorey, que asina a codirección da obra, é fundamental. “Tito ten moita experiencia no teatro documental -Resaca, Fariña, A lúa vai encuberta- e a súa contribución foi moi importante para encontrar o ton que precisa o xénero”, aclara Cuña. Se cadra non é casualidade que a estrea de Semente de Nós coincida coa doutras dúas obras que empregan o teatro documental como ferramenta para recuperar a memoria dun pasado que, con demasiada frecuencia, esquecemos: N.E.V.E.R.M.O.R.E., de Chévere e A lúa vai encuberta, das compañías Incendiaria e A Quinta do Cuadrante, sobre un texto de Manuel María. "É casualidade e non o é", di Cuña. "Creo que hai unha cuestión de compromiso ético e estético que está aflorando nos últimos tempos e que lle devolve ao teatro a súa función de falar do que debe preocuparnos, das cuestións fundamentais da sociedade". "A lúa vai encuberta recupera fragmentos fundamentais da nosa historia desde 1936 e, curiosamente, a nosa obra fala da franxa que cobre de 1916 a 1936 que é cando aparece o motor ideolóxico da historia do noso país no século XX. Logo, a obra de Chévere, que fala do afundimento do Prestige e do movemento Nunca Máis, lembra un fito imprescindíbel para recuperar o sentido de país. Creo que algo está pasando", conclúe. Unha estrea anómala Semente de Nós, a coprodución de Sarabela Teatro e a produtora Ollo Vivo, estréase o día 29 de outubro no Teatro Principal de Ourense. Ao día seguinte, a obra poderá verse no Teatro Rosalía de Castro da Coruña. O 4 de novembro, recala no Salón Teatro de Santiago. Habitualmente, Sarabela estreaba as súas obras no Auditorio de Ourense, de maior aforamento que o Principal, mais a "guerra" que lle ten declarada á cultura o actual rexedor da cidade mantén o auditorio fechado. "Algunha vez haberá que facer unha obra sobre este personaxe", di Cuña. "Pero terá que ser unha obra bufa".