O relato de verán: 'O combate de Monte Alto' (III)

Hartmut Heine conta o remate da fuga. Gayoso diríxese á Avenida da Mariña, unha das rúas máis transitadas da cidade, onde pensaba mergullarse entre os transeúntes. Preto da Porta Real, un garda municipal pregúntalle pola causa da ferida que non deixaba de sangrar. El cóntalle que caera dun tranvía en marcha. O garda non dubida da súa historia, pero teima en acompañalo ata o hospital. Ao chegaren, Gayoso fuxe de novo, pero temendo desmaiarse en plena rúa, busca refuxio nunha casa da rúa do Papagaio, situada á beira do hospital. Acollido polas mulleres que traballan no prostíbulo, medio desvanecido, é recollido por dous gardas municipais que acoden á denuncia do dono do bar. Levado de novo ao hospital, é apresado pola policía. Entre o 10 e o 11 de xullo son detidos, ademais de Josefina, Seoane, María e Gayoso, outros sete membros da organización do partido: a mestra Carmen Orozco Muñoz, os obreiros Juan Romeu Ramos e José Rodríguez Campos, o xastre José Ramón Díaz, Clementina Gallego Abeledo, Juan Martínez e o médico José Bartrina Villanueva. Ao día seguinte comezan as torturas. Josefina e María reviviron o horror que coñecían. María coa bala no ventre, sen extraer por mor do embarazo. Con Gayoso, logo de once días de recuperación tras baleirarlle o ollo esquerdo, os especialistas en interrogatorios aplícanse con saña. Todos son sometidos a un sufrimento extremo. Sobre os corpos dos once practicarán as técnicas de dor e humillación das que naquel momento dispoñía a policía franquista. Ninguén falou e as súas detencións non supuxeron a caída de máis membros do partido. O día 16 de outubro, un grupo de guerrilleiros tenta asaltar a cadea e salvar a Pepe Gayoso e Antonio Seoane. ...a cousa planeárona na Coruña... e entón, como, había unhas guerrillas, que eran o que se chamaba de choque ou volante, composta pola xente máis nova, que tiñan a misión de levar mensaxes dun grupo a outro, auxiliar en caso dun ataque e axudar a romper os cercos, e non porque tivesen máis valor, pero eramos os que nos moviamos máis rápido, e, se cadra por ser novos, eramos máis irresponsables así que, entón, convocáronnos aos grupos volantes e nós viñemos dende Ourense a pé ata A Coruña... Sí, sí, había que intentar liberalos e... fomos ata A Coruña nun barco, montamos en Ferrol, a concentración dos grupos volantes era en Ferrol, alí subimos no barco, fomos nel ata Coruña, desembarcamos, e o barco quedou alí mesmo, ao pé da Torre, onde está o Casón1, o barco ese... Fomos ata Ferrol polo monte a través. Pasando ríos e fontes e montañas. Como andaban os guerrilleiros! Botamos unha semana, cargados con naranjeros, fusís de asalto, metralladoras e bombas de man. Ata levábamos un fusil metrallador do 9. E botariamos máis días se non é porque chegamos á Bandeira. Tiñamos alí un enlace moi bo que coñecía Saúl. Chamábase Francisco Pichel. Aquel home coñecía o monte, estivera nas minas de Silleda, coñecía os montes todos aqueles, e foi quen nos levou a un punto onde estaban os do Eume. Eles tiñan o barco preparado para chegar á Coruña. Os de Lugo quedaran en vir, pero non apareceron. Perderíanse e non chegaron a tempo... Si, decidiuse seguir co plan e fomos no barquiño ata a Torre de Hércules. Non nos esperaba ninguén. Iamos seis de Ourense, e oito do grupo do Eume. Dos de Ourense ía Saúl, o xefe da agrupación, Juan Sorda, xefe da guerrilla de choque, Antonio Pérez Barreiros, Manolo Rodríguez, Manolito Novoa e eu. Falabamos o menos que podiamos, que era bo non aprender os nomes dos outros por se caías preso. O grupo do Eume estabanos esperando porque Pichel era o que conectara. Esperábannos nun punto no mar, nun barquiño pequeno. Leváronnos na lancha do Peraldiño de Ferrol. Cando chegamos á Torre tomamos terra e escondémonos... Si, alí, diante da prisión, había unhas hortas. Escondémonos pero viunos un soldado que ía cunha bandexa que era a cea do oficial de garda. Chamaríalle a atención o de vernos armados ao lado da prisión, por iso tivemos que collelo prisioneiro, porque aquel home podía dar aviso, home tampouco, que aínda era un rapaz. Pretendiamos entrar con bombas de man e metralletas. Un suicidio. Os compañeiros tiveron unha idea: aproveitar o uniforme do soldado e que un de nós levara a cea ao tenente de garda. Quitámosllo e púxeno eu porque era o que mellor entraba nel. 1. Camilo de Dios confunde o Casón co Mar Egeo. 2. O Subfusil MP 28/II, coñecido como naranjero, foi unha das armas máis empregadas polos milicianos do exército republicano e pola guerrilla antifranquista. [ Continúa na quinta feira]