Novos textos inéditos: A poesía descoñecida do primeiro Álvaro Cunqueiro

Á volta de xuño 2014, Sermos Galiza daba a coñecer dous poemas inéditos de Álvaro Cunqueiro. Os textos, achegados ao xornal por unha subscritora que os atopara entre diferente documentación do Partido Galeguista agochada polo escritor mindoniense nos momentos posteriores a 18 de xullo de 1936, evidenciaban a existencia de moito material aínda sen publicar deste autor. Naquela altura, o profesor da Universidade de Vigo Xosé Henrique Costas levaba anos pelexándose cos arquivos tras o rastro da obra descoñecida dun autor ao que xa tiña dedicado diversas investigacións. Costas sinala a Nós Diario que “en vida, Cunqueiro publicou cinco poemarios cun total de 113 poemas. Nestes últimos 30 anos téñense recuperado arredor de 180 poemas e fragmentos ou poemas incompletos que nunca foran publicados en libro na vida do mindoniense. A estes deberiámoslles engadir os traballos recollidos no por nós denominado Caderno de 1928, os aparecidos en follas soltas e en cartas á Arxentina”. O Caderno de 1928 A investigación de Costas deu unha volta cando se atopou nos arquivos da Fundación Penzol co denominado Caderno de 1928, un cartafol que facía parte dun fondo sobre o autor depositado polo seu fillo César. “A descuberta deste Caderno de 1928 supuxo para nós un tesouro impagábel. Nel hai uns 21 poemas manuscritos inéditos en galego, xunto con varias páxinas de estrofas de carácter popular reproducidas nas que se inspiraría o autor para algúns versos ou poemas seus que seguen o ronsel popularista de Noriega Varela, e algúns versos soltos, ideas desbotadas ou aproveitábeis para outros poemas, xunto cunha ducia de poemas en castelán de tipo modernista e popularista”, indica Costas. “A descuberta deste Caderno de 1928 supuxo para nós un tesouro", confesa Costas O profesor da Uvigo destaca que “na documentación depositada na Fundación Penzol achamos a maiores tres poemas mecanografados, 18 poemas manuscritos en follas soltas e seis poemas incompletos tamén manuscritos en follas soltas, mais, por estaren estes seis escritos en follas rotas ou rilladas con partes ilexíbeis, non os demos reconstruído completos, e iso que algúns deles teñen varias versións dunha mesma estrofa. Alén disto, esparexidos polas follas do Caderno hai frases poéticas ou versos soltos inconexos ou simples anotacións fugaces”. Os poemas descubertos por Costas introducen novidades no analizado até agora arredor da poesía de Cunqueiro. “De maneira abraiante, descubrirmos tamén como antes do Cunqueiro vangardista e popularista dos tres poemarios de preguerra ou dos poemas en Vallibria ou Galiza, houbo un tímido Cunqueiro modernista seguidor de Rubén Darío, de Cesário Verde e de Baudelaire do que non tiñamos coñecemento até o de hoxe. Sorprendeunos dar con este Cunqueiro moi novo adorador do modernismo de Rubén Darío, sobre todo porque Cunqueiro anos despois rexeitou esta etapa, iniciática e adolescente”, afirma Costas. "Hai moitos traballos aínda inéditos" Costas considera que fica aínda moita obra de Cunqueiro por descubrir. “Estamos seguros de que hai moitos traballos aínda inéditos. O atopado no fondo da Fundación Penzol achegado polo fillo do escritor é un parte pero están tamén toda unha serie de traballos custodiados en arquivos particulares. Pensamos nos poemas que Cunqueiro remitiu aos seus amigos, nos poemas de ocasión elaborados para celebración populares como Os Maios ou as panxoliñas e que posteriormente en moitos casos teñen cantado as agrupacións musicais do seu amigo Manuel Ledo “O Pallarego”, apunta Costa, que fai un chamado a todos aqueles que dispoñen de materiais de Cunqueiro para facelos públicos. Anuncian a edición nos próximos meses dunha revista onde se van recoller diversos traballos sobre Cunqueiro A Universidade de Vigo prepara a publicación de toda a poesía de Cunqueiro. Xosé Henrique Costas canda os seus compañeiros Rexina Vega, Manuel Forcadela e Iago Castro teñen previsto pór en funcionamento no mes de setembro unha páxina web de recursos sobre Cunqueiro, onde vai atopar acubillo a obra lírica coñecida do autor mindoniense. Costas adianta a Nós Diario que “poderiamos estar a falar de 400 pezas” e anuncia a edición nos próximos meses dunha revista onde se van recoller diversos traballos sobre o autor, así como o groso destas composicións. Poemas inéditos de Álvaro Cunqueiro procedentes de "Caderno de 1928" e achegados para a súa publicación por Xosé Henrique Costas. Os textos veñen dunha doazón realizada á Fundación Penzol polo fillo do autor César Cunqueiro Oración ao Recordo de Ela (29/08/1928) Nin verbas enganosas, nin falas mentireiras van en istes versos que son unha oración E neles o recordo como unha maldición como as espiñas nas frores das roseiras! O Recordo de Ela, que é recordo de morte e que foi outro día de vida e de salud, o Recordo que treme porque xa non ten luz O único recordo que nesta vida é forte! Quen poidera teu Recordo cantar nunhas trobas galanas que foran sinceiras como son as froliñas marelas das toxeiras Quen poidera no tempo ser xograr! Eu son un probe louco, probe e triste porque na miña vida xa non hai ilusión porque busco na terra o que xa non existe Por iso istes versos son como unha oración! Oración que n’é vida, oración que é de morte porque Ela no mundo tan soio é inmortal porque sober da terra, tan soio Ela é forte coma as frores malditas…coma as frores do mal Nin verbas engañosas nin falas mentireiras van en istes versos que son unha oración. Oración que non canta ningunha ilusión coma as frores marelas das toxeiras! Como as folerpas da neve, que caen silenzosas sober do céspede verde daquel murcho xardín… Folerpas que caendo van recubrindo as rosas os caraveles roxos e o roxo silín É así o Recordo na miña triste vida… Tamén as falerpas que saen das almas son o murcho recordo dunhas horas calmas pro é tan probe a i-alma que a Ela non olvida tembran as almas e estas olvidan Pro queda o Recordo, o Recordo do olvido O recordo que fai que queiramos morrer e en brazos da morte, a carne adormecer como as frores no Paixa[…] do Mido . Esas frores malditas, as frores do mal as frores que cantaba Beaudelaire con tristura tenra de anoitecer. Frores que querendo ser signo son un sinal! Fantasía triste (15/10/1928) Ao Rubén Darío Teu nome é unha oración! Ao pronuncialo trema de tenrura a voz dóbranse as pernas e rézase como se reza a Dios. Rézase lentamente coa man posta sober do corazón Cada sílaba evoca unha alegre visión Visión que pasa pola vida coma un raio de Sol Unha visión que canta nos recordos igual que un rusiñol. Unha visión que nos perfuma a ialma coma un rosal en fror. Teu nome é unha oración! É auga viva, no medio do deserto, sombra e frescura en horas de calor, ten o encanto dunhas vellas sonatas que pasan na vida cantando dolor. Teu nome é unha oración! Ao pronuncialo trema de tenrura a voz e mórrese chorando… ¡Como morrera un Dios! Morreu o xograr! A eterna tecedora descarnada nunha fresca frorida alborada levouse o cantor Treidora! Desalmada! = = = = = Nin tristeza lle dá da terra nosa nin de nosoutros a door lle asusta! A muller da gadaña é fría e adusta En tódalas vidas o beber lle gusta Dun soio golpe da gadaña roxa levouse o cantor. Non lle importou o enchernos de congoxa nin lle importou o facernos chorar = = = = = A terra enteira ao unísono chora o Profeta, Señor da Suevia, tamén plora Choran os ceos, os campos e ribeiras Choran os páxaros, árbres e silveiras Todo chora! Todo á vella tecedora lle pregunta “E atrevíchete levarnos o cantor?” Treidora desalmada!