Tres películas galegas estarán presentes na Berlinale, que comeza esta quinta feira

Esta quinta feira comeza a 73ª edición da Berlinale, un dos máis prestixiosos festivais internacionais de cinema e, como xa vén sendo costume, a noticia é que o cine da Galiza terá unha importante presenza no seu programa: tres filmes galegos terán a súa estrea en Berlín. Vida e reeencarnación O vindeiro día 20, dentro da sección Encounters, "unha plataforma que pretende fomentar traballos estética e estruturalmente atrevidos de cineastas independentes e innovadores", Lois Patiño estreará Samsara un híbrido de ficción e documental experimental que reflexiona sobre o ciclo de morte e reencarnación budista. Lois Patiño —o cineasta de máis experiencia nestas situacións e que xa estreara Lúa vermella neste mesmo festival— rodou o seu novo filme en Laos, nun templo da cidade de Luang Prabang, e na illa de Zanzíbar (Tanzania). Samsara está ambientada nos templos budistas de Luang Prabang, onde conviven decenas de adolescentes. Un destes rapaces le o Bardo Thödol a unha anciá, un texto que hai que lle ler á xente antes de morrer, xa que serve de guía para orientarse no alén. A anciá falece e película acompaña o seu espírito por unha travesía sensorial até que se reencarna no seu seguinte corpo: un cabuxo dunha aldea costeira de Zanzíbar, onde medrará acompañada dunha familia de pescadores. O filme recunca nas obsesións do director: "A reflexión sobre a relación entre o ser humano e a paisaxe, un interese antropolóxico centrado no mítico e espiritual ou a vontade de levar o espectador a unha experiencia íntima e meditativa", segundo declara o propio Patiño. Lois Patiño: "O cinematográfico en si xa é unha experiencia fantasmagórica: seres incorpóreos feitos de luz" A natureza como protagonista O día anterior, o 19 de febreiro, e dentro da sección Generation, que presenta cinema internacional de última xeración, poderá verse Sica, da directora catalá Carla Subirana, rodada integramente na Costa da Morte, en galego, e protagonizada por actores e actrices non profesionais procedentes da zona: Thais García Blanco, no papel protagonista, xunto a outras veciñas e veciños da zona, como Marco Antonio Florido Añón e María Villaverde Ameijeiras unen o seu traballo ao de intérpretes profesionais como Lois Soaxe e Núria Prims. Sica narra a historia dunha moza de 14 anos que agarda a que o mar lle devolva o cadáver do seu pai, un pescador falecido durante un naufraxio na Costa da Morte, e emprende unha viaxe de descubrimento. “A natureza é a outra protagonista en Sica. O vento, o mar, as ondas... deixan ver o seu propio estado de ánimo, co temperamento único que ten o océano nesta costa. Os personaxes aparecen pequenos ante a súa inmensidade, e temerosos ante a chegada do furacán Ofelia, que ao mesmo tempo é o único capaz de devolver a harmonía á vida de Sica. Como di Suso o cazador de tormentas, Ofelia é a nai de todas as tormentas, pero só nos advirte: despois virán máis, e diferentes ás anteriores. Sica é un berro de auxilio ante a crise climática”, ten declarado Subirana. Álvaro Gago: "Procuro que a base das ficcións sexa moi documental" Unha ópera prima en Berlín Na sección Panorama, que a organización do festival define como "explícitamente queer, explícitamente feminista, explícitamente política -e ao mesmo tempo busca pensar máis aló destas categorías- sempre buscando o que é novo, atrevido, non convencional e salvaxe no cine actual", presentarase, o día 17, Matria, de Álvaro Gago. A que é a primeira longametraxe de Gago parte da curta homónima coa que o cineasta vigués recibiu entre outros moitos galardóns, o Gran Premio do Xurado no Festival de Sundance de 2018. Matria é un drama social protagonizado por María Vázquez e con Soraya Luaces, Santi Prego, Eduardo R. Cunha ‘Tatán’, Susana Sampedro e Francisca Iglesias. Relata a historia de Francisca Iglesias, a muller que coidou do avó do director durante os derradeiros anos da súa vida, e pretende ser "unha contestación ao relato asentado e irreal dun suposto matriarcado galego". O director explica, en conversa con Nós Diario, que o paso da curta á longametraxe, foi unha evolución "que xurdiu de forma natural, tratando de explicar a revolución persoal e íntima de Francisca, a protagonista, que merecía unha metraxe máis longa para desenvolver aspectos da súa historia e da súa personalidade que quedaran fóra". A propia Francisca Iglesias, que protagonizaba a curta inspirada na súa vida, ten un papel na longametraxe e actúa, segundo o director, "como unha especie de consultora creativa, cunha sorprendente intuición sobre moitos aspectos do cine. É unha muller que tivo unha vida complicada e que nunca puido desenvolver todas as súas aptitudes. En realidade, foi a súa historia a que me levou a comezar a escribir". O filme de Álvaro Gago poderá verse nas pantallas de cine galegas a partir do día 24 de marzo, despois do seu paso polo festival e confesa que "unha estrea en Berlín ten sempre unha importancia incuestionábel: partes dunha posición que facilita a distribución, fálase da pelicula nos medios, as imaxes circulan polas redes... Mais tamén é certo que a min me gusta traballar en proxectos que poidan defenderse por si mesmos, porque a sorte que corre un filme nun festival depende de moitas variábeis externas". “Matria' emana da forza persoal de Francisca, obreira da conserva” A fronteira entre o triunfalismo e a normalización da cultura galega Resulta comprensíbel que unha cultura non normalizada celebre como un acontecemento a presenza en festivais internacionais: o circuíto de festivais, outorga unha lexitimidade que non se atopa no contexto do cine español, que se apropia dos éxitos do cinema galego e relega o resto ao caixón do "cine rexional" ou "cine periférico". Mais tamén é certo que o tratamento informativo deste tipo de eventos pode ocultar os valores -ou a carencia deles- de cada un dos filmes en beneficio dunha etiqueta que tende a igualalo todo. A vontade de normalización pode, paradoxalmente, presentar como algo anormal un acontecemento que, de seu, vai converténdose en habitual: xa non é excepcional que o cinema galego estea presente en festivais de calquera parte do mundo, nin que logre galardóns neses mesmo certames. "Eu son bastante inimigo dos triunfalismos, pero creo que tres películas galegas na Berlinale son un acontecemento noticiábel, bastante extraordinario nos tempos que corren, e digno de consideración; en calquera país algo así é un feito destacado", opina Álvaro Gago. "Mais tamén penso que a euforia do primeiro día debe ir seguida dunha análise máis pormenorizada dos filmes para evitar que se confundan as virtudes e os defectos dunhas e doutras", contnúa. En todo caso, tamén hai que ter en conta que son eventos que axudan a visualizar o cinema como un vehículo para proxectarnos no exterior. Como en calquera outro país do mundo".