Análise

Nunca Máis: o ruído e a furia dun pobo

Chévere vén de estrear na Galiza N.E.V.E.R.M.O.R.E., unha obra que lembra o sucedido a partir da catástrofe do Prestige, situando a memoria colectiva no centro dunha reflexión sobre un sistema que ditamina que todo o que se opón ao beneficio pode -ou debe- desaparecer.
Unha escena da obra de Chévere. (Foto: Tino Viz / Chévere)
photo_camera Unha escena da obra de Chévere. (Foto: Tino Viz / Chévere)

Se cadra, a verdadeira Galiza profunda -tres mil cincocentos metros de profundidade, concretamente- é a que aloxa un casco que no seu momento foi célebre por verter uns hilillos de plastilina que colocou un país esquecido no centro da catástrofe. Ou se cadra -como suxire N.e.v.e.r.m.o.r.e.-, a catástrofe é o estado natural en que nos coloca o sistema: non se deben tirar os traxes de limpar chapapote porque en calquera momento poden valerche para unha pandemia. E o que garda sempre ten. 

A memoria do Prestige é memoria colectiva, e xa se sabe que cada un conta o naufraxio segundo como lle foi nel. Non se trata tanto de non esquecer -que tamén- senón de darlle á lembranza a xestión correcta, de non deixar que escriban a crónica os que negaban a marea negra mentres miles de toneladas de petróleo afogaban a vida na costa.

Coma case sempre, dun lado queda a traxedia e do outro, a farsa.

A obra de Chévere céntrase  no son, en recuperar as voces e os ecos da época, porque o silencio foi, naqueles días de 2002, a grande ameaza: o silencio sinistro dun chapapote que calaba o murmurio do mar e o silencio ruín dos que pretendían amordazar a verdade.

N.e.v.e.r.m.o.r.e. rompe cos dous silencios alicerzándose, fundamentalmente, en dúas escenas: a que lle dá voz ás lembranzas de persoas que sufriron directamente a marea negra e a que reconstrúe un programa de radio no que se recreaban as gravacións das conversas entre as autoridades portuarias, os axentes de rescate marítimo, o capitán Mangouras e os políticos encargados de resolver a crise. Coma case sempre, dun lado queda a traxedia e do outro, a farsa. 

A montaxe conecta o pasado co presente aludindo ás estratexias do capital para que a traxedia caia sempre do mesmo lado e dá pistas para entender que a crise ecolóxica provocada por un barco en mal estado que non debería estar transportando fuel ten a mesma orixe que a alerta global creada por unha pandemia: a rapina dun sistema que ditamina que todo o que se opón ao beneficio pode -ou debe- desaparecer. 

A obra de Chévere busca organizar a resistencia ante esa orde de cousas. Non se centra tanto en lembrar a catástrofe como en reivindicar a autoorganización dun país que decidiu non crer no silencio e loitar pola súa supervivencia. Nunca Máis -o never more do poema de Poe- foi o certificado da existencia dun pobo, o ruído e a furia que se rebelaba contra a ocultación e a mentira. 

Porque a historia que nos conta N.e.v.e.r.m.o.r.e. é a dunha agresión descomunal, mais tamén a dun episodio de defensa que proba que, como reza unha das pancartas da época, “o futuro non é o que vai pasar senón o que imos facer”: esa posibilidade que non se contempla nas follas de ruta dos que nos levan ao “quinto pino”. 

A memoria individual funciona como catalizador da memoria colectiva, como principio activo que recupera a carraxe coa que a construción dun futuro diferente comeza a ser unha perspectiva posíbel: a obra de Chévere funciona tamén como un dispositivo que se rebela contra ese esquema mental que decreta que o pobo galego é conservador, ou dócil, ou submiso. 

Chévere leva anos inspeccionando a memoria colectiva en busca de sinais de identidade. Se cadra, era preciso subir ás táboas unha catarse que permitise que todos os demos saísen fóra para convencernos de que aínda é posíbel cambiar o rumbo. 

Comentarios