Un novo libro recupera a obra de Berta Cáccamo

Entre xaneiro e xullo de 2022, o Patio Herreriano de Valladolid mostraba a primeira exposición retrospectiva de Berta Cáccamo (1963-2018) despois do seu pasamento, unha mostra que viña precedida dun considerábel éxito de vendas da súa obra na feira ARCO de Madrid e, en xeral, dunha recuperación da súa figura que a volve situar nun lugar de honra dentro do mundo da arte contemporánea. Esta sexta feira, ás 19 horas, preséntase na Escola Municipal de Artes e Oficios de Vigo o libro Berta Cáccamo. Horas felices, que se corresponde con aquela restrospectiva valisoletana e que expón a obra de Cáccamo á luz de dous itinerarios diferentes: por unha parte, unha sucesión de pinturas, papeis, libros de artista e obxectos que non seguen un itinerario cronolóxico senón que mostran o universo da artista en base a asociacións temáticas e poéticas. Por outra, un diálogo entre obras destacadas da pintora e unha selección de pinturas doutros artistas do Estado -procedentes da colección do propio Patio Herreriano- que sitúan a súa produción no contexto da arte da península das últimas décadas. "A exposición do Patio Herreriano foi moi importante", explica Juan de Nieves, comisario daquela retrospectiva, en conversa con Nós Diario. "O escenario galego é importante, por suposto, pero tratamos de levar o traballo de Berta fóra, de confrontala co seu contexto internacional. E esta foi unha oportunidade excelente para dar a coñecer a súa obra e o seu pensamento. O Patio Herreriano é un centro moi activo e a exposición tivo bastante repercusión". De Nieves aclara que a publicación que agora se presenta non é un catálogo ao uso, senón un libro que fai parte do proxecto expositivo. Nel, insírense imaxes do arquivo histórico de Cáccamo a carón de reproducións da obra exposta na mostra. "Fixemos un esforzo grande na edición e, especialmente, na reprodución das imaxes. Con algunhas excepcións puntuais, as publicacións sobre a obra de Berta tiñan un nivel fotográfico bastante penoso. Este libro foi tamén unha forma de resarcirnos nese campo". Inserida no seu contexto O comisario da mostra subliña que, no confronto da obra de Cáccamo coas obras da colección do Patio Herreriano, quixo, ademais, deixar en evidencia o desequilibrio evidente que existe en todas as coleccións de arte a favor do traballo dos homes e en detrimento do das mulleres. "E o resultado dese enfrontamento con obras relevantes da arte das últimas décadas é moi positivo á hora de valorar a obra de Berta. Non quero dicir que a súa obra sexa máis importante que a dos outros artistas mais, no cotexo, a súa pintura adquire unha presenza e unha dignidade importantes. Non está en absoluto por debaixo do nivel marcado por eses outros artistas". Berta Cáccamo: A volta dunha pintora imprescindíbel O cambio de paradigma na década de 1990 A relectura que se está a facer agora mesmo da obra de Berta Cáccamo revisa unha traxectoria que non foi apreciada debidamente no seu tempo. "É un pouco penoso. Ela traballaba moito e foi unha figura moi visíbel, pero -agás na retrospectiva que lle dedicou o Centro Galego de Arte Contemporánea que, por outra parte, foi artellada dunha maneira un tanto urxente- non tivo a repercusión que merecía. Agora estamos tratando de reactualizar a súa práctica artística e de reinsertala correctamente no seu contexto histórico. E creo que agora está máis presente que nunca, que xa a podemos tratar como a unha figura histórica sobre a que cómpre volver. En certo sentido, sempre sentimos que debiamos dar a coñecer a súa obra fóra da Galiza para que tamén o recoñecemento que se lle dea dentro sexa máis rigoroso". Se cadra, este relativo esquecemento que padeceu en vida se debeu á súa fidelidade á pintura, nuns anos en que se preferían outros xéneros. "Esa foi unha decisión arriscada pero moi consciente. A década de 1990 é unha época decisiva na que cambia o contexto: a estrutura artística institucional -facultades, museos, centros de arte- despega, quizais dunha forma un tanto acelerada, e os artistas comezan a ver que existen uns escenarios diferentes para presentar os seus traballos. Estimúlanse daquela outras prácticas que antes estaban moi restrinxidas -o vídeo, a instalación, a performance- e a pintura pasou a ocupar un lugar máis marxinal. Eu creo que agora estamos nun momento moi bo para facer este tipo de reflexións históricas, de resituar aqueles artistas que se mantiveron fieis á pintura. E por iso é fundamental insertar artistas como Berta Cáccamo nos novos relatos históricos que conforman as coleccións e os discursos sobre a arte contemporánea". Un libro lembra a obra da pintora Berta Cáccamo