Morre o poeta Manuel Vilanova, o renovador silencioso

O visionario E direi-vos eu do mister das cobras, orixinal de 1980 e reeditado en 2007 por Follas Novas cun espléndido limiar do crítico Isaac Lourido, é unha das obras maiores da literatura galega. De verso longo e aire beat, non tan afastado dalgunhas inflexións do traballo de Ginsberg mais con ousadía surrealista, o libro supuxo a segunda incursión de Vilanova en galego. Un ano antes dedicara A tarde chea de verán a Celso Emilio Ferreiro e publicara tres en castelán.

“E direi-vos eu do mister das cobras é o libro da consciencia da desolación”, escribiu Lourido, “a tensión rebelde e existencial da obra esfarélase en planos diversos [...] nun mapa de fronteiras imprecisas e inquietantes”. Alucinado e terríbel, a súa dicción era apenas comparábel á intentada por Cuña Novás en Fabulario Novo, pero trasladada a un tempo de política intensa e horizontes en mutación.

“Eu tampouco inventei a humillación dos dias na barbárie, o erradio dos trens profesionais ese desamparo de fusís en venres santo que lle puxeron á asombrada vida”, dicía Vilanova en versículo. O escritor xa nunca abandonaría o territorio poético conquistado. A lenda das árbores de prata (Edicións Nós, 1985) sería o seguinte chanzo e un punto e seguido na súa traxectoria en galego de máis de vinte anos.

Non foi até 2006 que a editorial Follas Novas posibilitou o regreso de Vilanova. Chamouno A esmeralda branca, un descomunal volume -525 páxinas- de poemas virixilianos, celebratorios, non en poucas ocasións localizados no seu Ribeiro natal. O ritmo de publicación fíxose daquela máis regular. Deu ao prelo catro libros máis, que pasaron criticamente desapercibidos ao tempo que construían un corpus persoal, singular: Antonio das Mortes e a muller de verde (Sociedade Cultural Valle-Inclán, 2010), Nin sequera no ceo (Follas Novas, 2011), Un banco na Gran Vía (Ir Indo, 2016) e A substancia das horas (Ir Indo, 2017).

Segundo o profesor e poeta Manuel Forcadela, “non hai camiño da poesía contemporánea que non fose transitado por Vilanova neste seu canto monumental que dura xa varias décadas”. No texto, redactado co gallo da publicación de Un banco na Gran Vía, engadía: “A crítica deste país non se vai facer eco desta obra e deste poeta, infelizmente. Máis unha vez a literatura de verdade camiña por unha senda que non ten nada que ver coa frivolidade, o poder e o postureo”.

Manuel Vilanova nacera en Barbantes (Punxín) en 1944. Traballou como catedrático de lingua e literatura española no ensino medio en Vigo. Finou o pasado 5 de marzo.