Marcial de Adalid, o fundador do "nacionalismo musical"

Este ano conmemórase o 140 aniversario do pasamento do compositor galego Marcial de Adalid. "O gran mestre cuxas obras dá gusto interpretar", indica a este xornal a pianista e experta en Adalid, Margarita Viso, quen o pasado sábado realizou un concerto xunto a Juan Durán na Casa-Museo Manuel María, en Outeiro de Rei. Marcial de Adalid naceu na Coruña, no ano 1826. "Formaba parte da burguesía e a tradición musical que existía na familia levou o compositor por este mundo", conta Viso. Sendo moi neno compón e, con tan só 14 anos, Adalid viaxa a Londres, onde estuda durante catro anos con Ignaz Moscheles. Este último "era pianista e compositor checo que se relacionou con grandes músicos da época, entre eles Ludwig van Beethoven", destaca Viso, ao que engade que "isto fainos ver a relevancia que tiña o coruñés". Volveu á súa terra, mais pasou grandes tempadas en Madrid e París , onde "entraba en contacto con músicos da zona para se empapar de influencias actuais". Isto leva a que Adalid compoña unha zarzuela con "argumentos galegos", que tiña como título Pedro Madruga. "O problema foi que o libretista orixinal, Fernando Fulgosio, morre e a obra queda sen rematar", relata Viso. "Mais seguindo con esa idea de escribir unha obra de teatro-lírico sobre un asunto galego, o coruñés viaxa a París e contacta co gran libretista Archille de Lauzières, que mesmo chegou a traballar co compositor Giuseppe Verdi, e refai a idea da zarzuela Pedro Madruga e titula esta ópera Inés e Bianca, cuxo texto está escrito en italiano", explica a experta na vida e obra do músico. A mala sorte acompaña esta composición, xa que o teatro francés no que se ía estrear a ópera ardeu uns días antes da representación e nunca chegou a ver a luz. Diversas entidades reproduciron parte desta ópera, como a Universidade da Coruña, que interpretou unha reducida versión de Inés e Bianca en 2007, mais nunca completa. "É unha obra que require uns vestiarios importantes, un coro ben nutrido e uns cantantes profesionais para poder representala como debe ser", apunta Viso. 'Cantares vellos e novos da Galiza' Entre a importancia das súas obras, como as escritas para piano, Viso destaca a súa colección de cancións. "Comezou a escribilas en francés, mais tamén compuxo en idiomas como o alemán, italiano, castelán e, as relixiosas, en latín". Ademais, Adalid recolle temas folclóricos galegos e "sobre estes temas escribe unhas cancións que recompila en Cantares vellos e novos da Galiza, unha colección que supoñen a fundación do nacionalismo musical galego", conta Viso. Os catro cadernos, de 25 composicións en total, abrirán a época de cancións galegas de Xoán Montes, Pascual Veiga, Prudencio Piñeiro, "que escribiron cancións que as coñece todo o mundo, unha gran tradición nosa", sinala a experta. O himno que Galiza aínda non tiña Da obra do compositor Marcial de Adalid, Viso destaca unha marcha triunfal da Galiza composta polo coruñés baseándose para a súa creación en dous temas populares galegos. Adalid refai a marcha "ao final da súa vida -falece en 1881- e resulta emocionante ver o seu manuscrito que, malia ao tremor evidente que tiña na man, a música está moi clara", destaca Viso. "Eu sospeito que esta obra era o himno que Galiza non tiña aínda", asevera a musicóloga. Da obra de Adalid pódense distinguir tres etapas. A primeira, a romántica, corresponde á maior parte da súa música para piano só e voz e piano. O estilo destras obras en relación coa súa data de composición e edición no Estado español fai do compositor o introdutor máis importante do Romanticismo musical español, defende o Consello da Cultura Galega. "Ao igual que existe a arquitectura barroca ou románica, galega, como acontece en Italia e Francia, aquí temos a nosa propia música romántica, cos seus matices, mais que non ten nada que envexar á alemá ou a italiana", asevera Viso. No respecto á segunda etapa, a clásica, a esta pertencen composicións de sonatas para piano, para piano e violín, cuartetos de corda, marchas e motetes. Na terceira entrarían a creación da ópera, melodías e cantares para voz e piano e algunhas marchas orquestrais. A música galega clásica "non se dá a coñecer" Contando cun referente como Marcial de Adalid, Nós Diario pregunta á experta Margarita Viso se existe unha falta de coñecemento sobre a música clásica galega por parte da cidadanía. "Non se dá a coñecer", asevera Viso. "Desde antes da fundación da Asociación Galega de Compositores, en 1987, hai un problema relacionado coa divulgación musical que se escribe na Galiza e existen unha serie de circunstancias que contribúen á invisibilidade destes compositores". Viso apunta a cuestións locais e internacionais, "nos modos de produción da aldea global na que vivimos prima o reality show e o consumo de produtos moi inmediatos, e a música de certa altura e con certa dificultade non é un produto para vender", expón. Segundo apunta Viso, "as institucións deberían estar máis alerta sobre aquilo que está xurdir, sobre a nosa identidade musical e o fomento da nosa cultura. Estas, aínda que non todas, cometen o erro de fomentar o alleo e non o propio, dando a entender que aquí non hai nada", critica. Margarita Viso resalta que "na escola non se estudan as e os compositores galegos contemporáneos. A xente coñece a Rosalía de Castro, mais a Marcial de Adalid, que sería o seu equivalente na música, non. Abórdase a literatura galega medieval galega, que era musicada, mais diso fálase moitísimo menos", conclúe a investigadora.