Manuel Bragado deita a mirada sobre Vigo, "crisol da Galiza contemporánea"

"Vigo está tan lonxe / que se desorientaron as cartas mariñas". En Vigo, abella de ribeira (Xerais), Manuel Bragado lémbranos que o nome da cidade olívica é o único topónimo que aparece en De catro a catro, o libro co que Manuel Antonio fundaba a modernidade literaria na Galiza. E lembra os anos que o poeta pasou en Vigo, cultivando a súa paixón cosmopolita e galeguista, de navegador dos sete mares e fundador da Irmandade Nacionalista de Vigo en 1923. Vigo abella da ribeira recolle oitenta artigos dos publicados nos últimos vinte e catro anos por Bragado no Faro de Vigo, uns 1.200 artigos, un traballo colosal que o converte nun cronista oficioso da cidade. "O meu afán nunca foi o de ser cronista, senón o de contribuír a esa tarefa colectiva que é a construción da memoria", declara Bragado en conversa con Nós Diario. "A memoria individual pode ser confundida cun exercicio de saudade, e eu prefiro facer parte dese proceso colectivo, e a achega que eu podía facer mellor era desde o ámbito da cidade onde vivo e á que me adscribo desde hai décadas". A cifra da Galiza contemporánea O Vigo que retrata Bragado é, en realidade, un espello de todas as Galizas posíbeis: as máis brillantes e tamén as máis débiles. "Hai unha frase de Ferrín que me gusta moito: Vigo é a cifra de toda a Galiza contemporánea", declara o editor e escritor. "Expresa esa pluralidade da cidade: é portuaria e pesqueira, mais tamén agrícola, nesas marxes imprecisas da súa área periurbana. Reflicte o que é o país en todas as súas manifestacións, as súas fortalezas e as súas dificultades. É a cidade que quixo ser moderna na Galiza contemporánea, a que quixo ser cosmopolita e presentarse no mundo, a partir desa facilidade que lle outorgaba o seu carácter portuario e atlántico. A Vigo todo chega e todo marcha polo mar, malia ser unha cidade do automóbil". O Vigo que aflora no libro é unha cidade na que toma terra a modernidade: desde a poesía de Manuel Antonio á "movida" de Atlántica, de Rompente e de Enrique X. Macías. A cidade na que se imprime Cantares gallegos e a que se converte en vangarda da edición galega. "Vigo sempre quixo ser orgullosamente galega", di Bragado, "e esa vontade expresouse no seu carácter atlántico, para o bo e para o malo. Foi saída e entrada migratoria; foi vangarda industrial, e non se pode entender a Galiza moderna sen a folga de 1972 nin as reconversións da década de 1980; non se pode comprender a Galiza da diáspora sen coñecer os vínculos co exilio interior que se articularon na cidade; nin se pode obviar o carácter internacional do porto vigués sen ter en conta o papel estratéxico que xogou no desenvolvemento das dúas guerras mundiais. Iso dálle un carácter aberto, un espírito republicano. Interésame moito ese adagio popular que di que todos somos de Vigo, aínda que todos chegamos de fóra, porque reflicte ese espírito de comunidade". O Vigo de 'Cantares gallegos' Espírito republicano O Vigo da resistencia política tamén está presente nas historias relatadas no volume: a do militante comunista Luís Ferreiro, a dos asasinados pola ditadura Humberto Baena e Sánchez Bravo, estudantes no Instituto Santa Irene das Travesas, nos nacionalistas que protagonizaron o moi citado pero menos estudado episodio do bou Eva... E o Vigo feminista, o de Emilia Docet, o de Olimpia Valencia ou o de Urania Mella. "Hai historias de represaliados, máis ou menos coñecidas, e recuperacións de figuras esquecidas, como a de Urania Mella, unha pioneira do feminismo moderno cuxo labor foi colosal. Na escolma realizada tratei de centrar a atención en persoas que representasen o talante comunitario do que falabamos antes, en figuras que subliñasen a vocación republicana que se dá na cidade". Os nomes propios dos que fala Bragado atinxen practicamente todos os campos: pedagogas como Antía Cal; artistas como Laxeiro, Mantecón ou Leiro; cineastas como Demetrio Bilbatúa; fotógrafas como Mary Quintero ou Ruth Matilda Anderson; escritoras como Xela Arias ou María Xosé Queizán, arquitectos como Gómez Román ou Xaime Garrido... e tamén deportistas. Os artigos de Bragado nunca faltan á súa cita coa actualidade do Celta de Vigo, un equipo que contempla como algo máis que unha "marca deportiva". "Explicábao Ramón Allegue Padrón, un porteiro mítico do Celta e autor dunha das poucas historias do Real Club Celta que existen: ser celtista é unha forma de afrontar as circunstancias adversas [risas]. É unha maneira moi nobre e meritoria de competir representando a Galiza, que é algo que procede da mesma fundación do equipo". No artigo "Celta galego", Bragado explica como o xornalista deportivo Handicap, Manuel de Castro González, ideou a fusión do Vigo e o Fortuna cun compromiso que xa se albiscaba na elección do nome, do equipamento e do escudo. "Sen obter grandes títulos segue permanecendo nos corazóns de moitas persoas, e eu interpreto iso como unha pulsión identitaria moi valiosa. É algo puramente emocional e, agora que o fútbol se transformou nunha parte da industria do entretemento, hai que ser moito máis escéptico cando o valoramos. En todo caso, no ano do centenario, quixen que o Celta estivese presente no libro a través dese artigo, no que se explican estes pormenores sobre a súa orixe". Pioneiros da fotografía esquecidos Unha longa tradición como capital editorial da Galiza Bragado, director de Edicións Xerais durante décadas, non deixa pasar a oportunidade de describir a ilustre traxectoria da cidade como centro editorial da Galiza, desde a imprenta de Juan Compañel até o florecemento da década de 1980, coa aparición de Xerais, A Nosa Terra, Ir Indo, Nova Galicia... No libro hai páxinas dedicadas a Eugenio Krapf, impresor nado en Zúric que realizou coidadas edicións dos clásicos na súa imprenta da rúa Policarpo Sanz; a José Cao Moure, editor de libros ilustrados; á imprenta Roel, que iniciou a edición a cor de guías turísticas; ao importante labor de Fernández del Riego á fronte de Editorial Galaxia... "Vigo sabe facer barcos, automóbiles e libros", sentenza. "Mais para min a figura máis emblemática, extraordinaria, é a de Xose María Álvarez Blázquez. Como creador de Editorial Castrelos, funda a primeira editorial moderna da lingua galega, a primeira que desenvolve un proxecto baseado na venda dos propios libros. Todos os editores posteriores somos fillos del. E non podemos esquecer ese monumento de libro que é o seu libro A cidade e os días". Tamén lembra Bragado a Editorial Cíes, de Eugenio Barrentos, que publicaba as novelas de Marcial Lafuente Estefanía e Corín Tellado. "Iso foi algo incríbel, descomunal. Editaban millóns de exemplares. As portadas facíanse en Barcelona, os interiores imprimíanse en Bilbao e viña todo o material a Vigo en tren e volvía distribuírse por todo o Estado. A Editorial Bruguera botoulle o ollo a aquela iniciativa, copiou o sistema, e acabou por quitarlle os autores -podía pagarlles máis- e capitalizou o seu éxito". Cen anos de edición moderna en galego