Contracultura

Manuel Barreiro: "O filme 'Mamasunción' chegou ao universal a través da súa conexión co local"

Manuel Barreiro (Forcarei, 1972) ten unha faceta moi recoñecíbel como divulgador e crítico de banda deseñada, á que dedicou, coa actriz Neves Rodríguez, o emblemático podcast 'Metrópoles Delirantes'. Porén, da súa traxectoria tamén poden destacarse os anos de traballo como técnico audiovisual e o camiño inverso que o levou a cursar despois Comunicación Audiovisual e facer un máster en Comunicación Política. Desta faceta provén o Premio María Luz Morales de ensaio sobre o audiovisual que vén de gañar este ano por segunda vez, nesta ocasión falando de cinema. Un traballo que pode lerse na web da revista 'A Cuarta Parede'.
O crítico Manuel Barreiro, co Premio María Luz Morales e o cartaz de 'Mamasunción'. (Foto: Nós Diario)
photo_camera O crítico Manuel Barreiro, co Premio María Luz Morales e o cartaz de 'Mamasunción'. (Foto: Nós Diario)

—O ensaio fala de Mamasunción, o filme de Chano Piñeiro desde unha dimensión técnica, pero tamén familiar e persoal.
Si, eu son neto do carteiro de Mamasunción que era o carteiro de Forcarei, é dicir, que fai un pouco de si mesmo. A historia de Chano Piñeiro está moi vinculada tamén á miña familia: o seu pai alugara un piso na casa familiar dos meus avós e el naceu alí, ademais de que era da mesma idade que o meu tío Pablo Barreiro e foron sempre íntimos amigos. Cando se fai Mamasunción eu tiña dez anos, pero lembro vivir todo aquilo de que Chano andaba a facer unha película na que saían o meu avó e a miña avoa, que facía de extra.

O meu tío Pablo é quen fixo a música do filme xunto con Mini, e regaláranme o cartaz. Ese póster tan característico da velliña tapada co pano estivo sempre no meu cuarto. Pasas por iso e de maior tratas de artellar e explicar esas memorias. A idea do ensaio parte tamén da reivindicación do meu avó: que un señor de sesenta anos de Forcarei se meta a facer un filme en Super-8 cun rapaz que está comezando sempre me pareceu algo curioso. O meu avó non foi unha persoa coñecida, pero estivo moi implicado na cultura da época: ensinoulle a facer fotografías a Chano, deixoulle a casa para facer dobraxes...

—Ademais desa visión tan ligada ao persoal que outra perspectiva atopas sobre Chano Piñeiro?
Chama a atención que se fale del como o gran pioneiro do cinema galego, pero que case non se faga alusión á lectura ideolóxica da súa obra. E hai unha dimensión política moi evidente: Chano é un defensor da aldea, pero tamén un militante do país, nos seus escritos fala mesmo sobre como crear un cinema xunto con Portugal... Non actuaba con esa consciencia de ser pioneiro, que seguro que a tiña, pero na familia recordamos máis como ía co meu tío polas vilas levando un proxector para ensinar as curtas que facían, ou do esforzo económico que era facer copias desas pezas, porque só tiñan a orixinal.

E iso é outra cousa na que paga a pena reflexionar: non se poden ver as películas de Chano Piñeiro: pódense ver algunhas en Youtube de maneira irregular, pero outras non hai maneira. Eu mesmo tardei anos en poder ver pezas como Eu, o tolo, e creo que deberían estar nalgún lugar, a ser posíbel en aberto, que recoñeza e reivindique a obra de Chano.

—Hai tamén lecturas críticas da súa obra que o sinalan como pioneiro pero tamén como algo esteticamente superado. 
O propio Chano dicía que a historia de Mamasunción non lle ía interesar a ninguén porque estaba moi vinculada ao local, pero resultou que era tan local que por aí chegaba ao universal: cousas como a emigración, a pobreza, a dor... son iguais en moitos sitios. Creo que hai unha conexión co Novo Cinema Galego da que tamén falo no ensaio: facer algo apegado ao local, con xente non profesional...

E pode que haxa unha certa romantización do rural, claro, como tamén no Novo Cinema Galego, aínda que xa dicía John Ford que entre a realidade e a lenda, paga a pena contar a lenda. Hai que ter en conta que a xente de Forcarei dicía que Chano non contara a historia real na que se inspirara, e eu sempre contesto que claro que non, porque é unha película. É ficción e o autor conta o que quere contar.

—Poderíase volver rodar unha historia como Mamasunción?
Igual a historia de hoxe sería sobre como os netos de Mamasunción son precarios, non teñen transporte, non teñen saídas no rural, non lles chega internet á aldea... Con outros problemas, pero esa fenda social segue aí.

Comentarios